Erdialdeko Amerikako Independentzia

Erdialdeko Amerikako Independentzia
Mota	Independentzia aldarrikapen
Denbora-tarte	1811ko martxoaren 5a - 1821eko irailaren 15a
Data	1811ko azaroaren 5a
Kokaleku	Erdialdeko Amerika

Erdialdeko Amerikako Independentzia esaten zaio gaur egungo Guatemala, Honduras, El Salvador, Nikaragua eta Costa Rica herrialdeek 1821eko irailaren 15ean Erdialdeko Amerikako Independentzia Akta sinatu zuteneko oroitzapenari. Garai hartan, Guatemala, Chiapas, Comayagua, San Salvador, Nikaragua eta Costa Rica probintziek osatzen zuten Kapitaintza. Dokumentua sinatzeak Espainiako Gobernuarekiko independentzia ekarri zuen.

Beste herrialde amerikarrak ez bezala, Panama izan ezik, Erdialdeko Amerikako Independentzia nahiko prozesu baketsua izan zen. Erdialdeko Amerikako mugimendu independentistak Estatu Batuen independentzia hartu zuen eredutzat, baita Frantziako Iraultza ere, desberdintasunak eta pribilegioak ezabatu zituen, eta espainiar erreformismo ilustratuaren eta Europako ilustrazio arrazionalistaren ideien eragina izan zuena.

Erdialdeko Amerikako Independentziak 1808ko Espainiako okupazio frantziarraren ondoren bultzada hartu zuen, Iberiar penintsulan kaos politiko bat sortu zuena, bertan Batzarrak bezala ezagutzen ziren herri erresistentziako talde ezberdinak eratu ziren. Hauek espainiar gobernu klandestino bat sortu zuten eta 1812ko Konstituzioa aldarrikatu zuten, Amerika osoan eragin zuzena izan zuena. Erdialdeko Amerikako lehen mugimendu independentista 1811ko azaroaren 5ean gertatu zen, José Matias Delgado eta Nicolás Aguilar apaizak buru zituen konspirazio bat San Salvadorko kasamatan zeuden arma batzuk bereganatzen saiatu zenean. Mugimendu honen ondoren, Nikaraguako matxinadak, Belengo konjurazioa eta beste mugimendu batzuk etorri ziren 1814tik 1821era. Agintari kolonialen eta buruzagi erlijiosoek eta kreol ilustratuek osatutako batzar baten arteko bilera baten ondorioz, 1821eko irailaren 15ean, amaitu zen Guatemalako antzinako kapitaintza nagusian espainiar agintea, Chiapas estatuko egungo lurraldea eta Guatemala, Honduras, El Salvador eta Nikaraguako errepublikak eta Costa Rica hartzen zituena.

• Datuak: Q5654256