Howland Irla
 |
Artikulu edo atal hau «Howland uhartea» artikuluarekin batu dadila proposatu da. (Eztabaida) |
Howland irla jadanik bizirik gabe zegoen Estatu Batuek 1857an aldarrikatu zutenean, nahiz eta lehenagoko polinesiar asentamenduen froga arkeologikoak dauden. Amerikarrek eta britainiarrek XIX.mendearen amaierara arte ustiatu zituzten bertako guano gordailuak, eta Bigarren Mundu Gerran instalazio militarrak egon ziren, gatazkaren amaieran bertan behera utzi zituztenak.[1][2]
Historioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Aurrekari historikoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Errepide batzuek eta beste artefaktu batzuek lehenagoko polinesiar presentzia adierazten duten arren, uhartea ez zegoen bizirik, Estatu Batuek 1857ko Guanera Uharteen Legearen arabera aldarrikatu zutenean. 1935ean kolonizazio saiakera bat hasi zen, Hawaiiko lau gazte biztanlerekin. Inguruko Baker uhartean eta Jarvis uhartean antzeko proiektuak hasi ziren, baina Bigarren Mundu Gerrak eten egin zituen eta uharteak abandonatu egin ziren.
Howland uhartea Amelia Earhart pilotu estatubatuarrari 1937an munduari itzulia eman zion hegaldian erregaia emateko geldialdietako bat izan zen. Ginea Berritik aireratu ziren, baina ez ziren berriro ikusi. Horregatik, uhartea "Amelia Earhartek inoiz iritsi ez zen uhartea" bezala ere ezagutzen da.
Funts Publikoen zati bat pistak egiteko erabili zen, irlan asfaltatu gabeko pista batzuk ere eraiki ziren, makineriarako soilik erabiliko zirenak.
Bizirik ez dagoenez ez dago ordu-eremurik ezarri behar Howlanden. Hala ere, Ordu-eremu Koordinatuaren (UTC) baino 12 ordura dagoen ordu-eremuan dago, Nazioarteko Data-lerroa deiturikoan. Izan ere, Howland eta inguruko Baker Island dira ordu-eremu horretan dauden bi lurralde bakarrak.
Hori dela eta, ordu-eremu hau AoE akronimoarekin ere ezagutzen da, hau da, Lurreko edozein lekutan esan nahi du. Izen hau planetako edozein lekutan epe bat amaitzen dela adierazteko erabiltzen den konbentzioa da.[3]
Geografía[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Ozeano Barearen iparraldean dago. Klima ekuatoriala da, prezipitazio gutxirekin, etengabeko haizearekin eta eguzki beroarekin. Lurra baxua eta hareatsua da. Uharteak edateko ura falta du. Baliabide natural bakarra guanoa da.
Mendebaldeko kostaldeko hondartza erdian itsasontziak aparkatzeko eremu bat dago, baita egunez itsasargi bat ere. Uhartea 2 urtean behin bisitatzen du AEBetako Arrain eta Fauna Zerbitzuak.[4]
Earhart itsasargia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kolonoek Earhart itsasargia eraiki zuten. Hareharri zuriz eraikia zegoen, marra beltzez margotuta. Itsasargia Bigarren Mundu Gerran suntsitu zuten Japoniako erasoek, baina 1960ko hamarkadaren hasieran berreraiki zuten.
2000. urtean, itsasargia eraisterako zerrendatua izan zen, hamarkadatan margotu gabe zegoelako.[5]
- ↑ (Gaztelaniaz) Carvajal, Guillermo. (2017-09-11). «Ningún día se acaba hasta que termina en la Isla Howland» La Brújula Verde (Noiz kontsultatua: 2023-12-21).
- ↑ Howland uhartea. 2023-12-20 (Noiz kontsultatua: 2023-12-21).
- ↑ (Gaztelaniaz) Isla Howland. 2023-10-23 (Noiz kontsultatua: 2023-12-21).
- ↑ (Gaztelaniaz) admin. (2018-08-10). «Isla Howland: lo que no sabes sobre esta hermosa isla del Océano Pacífico» Conozcamos Todas Las Islas Que Hay En El Mundo (Noiz kontsultatua: 2023-12-21).
- ↑ (Gaztelaniaz) Isla Howland. 2023-10-23 (Noiz kontsultatua: 2023-12-21).