Karbono dioxido
| Karbono dioxido | |
|---|---|
 |
|
 |
 |
|
Beste izen batzuk
Azido karbonikoaren gas
Anhidrido karboniko Oxido karboniko Karbono oxido Karbono(IV) oxido Izotz lehor |
|
| Identifikadoreak | |
| CAS zenbakia | 124-38-9  |
| PubChem | 280 |
| ChemSpider | 274 |
| UNII | 142M471B3J |
| EC zenbakia | 204-696-9 |
| UN zenbakia | 1013 |
| KEGG | D00004 |
| MeSH | Carbon+dioxide |
| ChEBI | CHEBI:16526 |
| ChEMBL | CHEMBL1231871 |
| RTECS zbka. | FF6400000 |
| ATC kodea | V03 |
| Beilstein Erreferentzia | 1900390 |
| Gmelin Erreferentzia | 989 |
| 3DMet | B01131 |
|
|
|
|
| Propietateak | |
| Formula molekularra | CO2 |
| Masa molarra | 44.01 g mol−1 |
| Itxura | Koloregabeko gasa |
| Usaina | Usaingabe |
| Dentsitatea | 1562 kg/m3 (solido: 1 atm eta −78.5 °C) 770 kg/m3 (likido: 56 atm eta 20 °C) 1.977 kg/m3 (gas: 1 atm eta 0 °C) |
| Fusio puntua |
-78 °C, 194.7 K, -109 °F (subl.) |
| Irakite-puntua |
-57 °C, 216.6 K, -70 °F (5.185 bar-tan) |
| Disolbagarritasuna uretan | 1.45 g/L at 25 °C, 100 kPa |
| Azidotasuna (pKa) | 6.35, 10.33 |
| Errefrakzio indizea (nD) | 1.1120 |
| Biskositatea | 0.07 cP −78.5 °C-tan |
| Dipolo momentua | zero |
| Egitura | |
| Geometria molekularra | Lerrokatua |
| Termokimika | |
| Formazio entalpia estandarra ΔfH |
−393.5 kJ·mol−1 |
| Entropia molar Estandar S |
214 J·mol−1·K−1 |
| Arriskuak | |
| NFPA 704 |
 0
2
0
|
| Harremana duten konposatuak | |
| Beste anioi batzuk | Karbono disulfuro Karbono diselenuro |
| Beste katioiak | Silize dioxido Germanio dioxido Tin dioxido Berun dioxido |
| Harremana duten Karbonoaren oxidoak | Karbono monoxido Karbono suboxida Dikarbono monoxido Karbono trioxido |
| Harremana duten konposatuak | Azido karboniko Karbonil sulfuro |
| Kontrakoa esaten ez bada, emandako datuak baldintza normaletan (25 °C, 100 kPa) hartuak dira. | |
| Erreferentziak | |
Karbono dioxidoa, anhidrido karbonikoa edo karbono (IV) oxidoa, gas bat da, oxigeno bi molekulek eta karbono molekula batek osatzen dutena. Bere formulazio kimikoa CO2 da.
Lewis egituraren arabera, O=C=O da bere irudikapena. Molekula lineala da, eta ez polarra, lotura polarrak izan arren.
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
XVIII. mendean, Joseph Black kimiko eskoziarrak "aire egonkorra" deituriko gas bat aurkitu zuen, tuparri eta kareharrien desegituraketa kimikotik sortua.
Horren ondoren, Antoine Lavoisier kimikariak, kimika modernoaren oinarriak ezarri zituenak, erregaien inguruko esperimentu bat egiterakoan, "aire egonkorraren" ezaugarri berberak zituen gas bat identifikatu zuen, eta aurkitutako hau karbono dioxido izendatu zuen.
Berotegi efektua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Karbono dioxidoa berotegi efektua sortzen duen gasetako bat da, eta Lurrak tenperatura jakin eta bizigarri batean mantentzea laguntzen du, neurri batean bada, beti ere. Karbono dioxido barik, Lurra izotz bloke handi bat litzateke. Bestalde, karbono dioxido larregik areagotu egiten du berotegi efektua. Horren ondorioz, planetak beroketa orokor bat jasan dezake.
Azken urteotan karbono dioxidoaren kopurua asko handitu da atmosferan, eta honek lurraren beroketa handitzen du neurri handi batean.
Ingeniaritza[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Suan aurki daitekeen oxigenoa ezabatzeko erabilia izan ohi da.
- Elikadura industrian, edari karbonatuan erabiltzen da, eferbeszentzia emateko.
- Izoztean ere erabilgarria da, izozte-makinetako likidoetan.
- Argi koherentea sortzeko material erabilgarria da ere (CO2 laserra).
- Isurketa superkritikoak erabiltzen dituzten disolbatzaileetan ere oso ohikoa da.
 |
Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Karbono dioxido  |
