Kataluniako Milizia Antifaszistetako Batzorde Nagusia
| Kataluniako Milizia Antifaszistetako Batzorde Nagusia | |
|---|---|
 | |
| Datuak | |
| Mota | erakundea |
| Herrialdea | Espainia |
| Agintea | |
| Egoitza nagusi | |
| Historia | |
| Sorrera | 1936 |
| Sortzailea | |
| Desagerpena | 1936 |
Kataluniako Milizia Antifaszistetako Batzorde Nagusia 1936ko uztailaren 21ean sortu zuen Bartzelonan Lluís Companysek, Espainiako Gerra Zibilean Katalunian altxamendu militarraren aurka borrokatzen ziren indarrak militarki antolatzeko eta Aragoiko fronterantz irteten ziren milizianoen gorputz armatuak koordinatzeko. Praktikan, Kataluniako gobernu-organo eraginkorra izan zen 1936ko uztaila eta iraila bitartean, herrialdea nagusi zen egoera iraultzailearen aurrean.
Ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Aurrekariak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Uztailaren 18ko estatu-kolpea ez zen ez Bartzelonan ez Katalunian gertatu, batetik, Gobernuaren indar lealek tropa matxinatuen gainean lortutako garaipenari esker eta, bestetik, CNT-FAI buru zuen langile-matxinadari esker. Gertaera horiek Kataluniako boterearen banaketa aldatzen dute: anarkistak, ia ordura arte klandestinitatera baztertuak, indar nagusitzat agertzen dira hirian posizio estrategikoak gainditu eta kontrolatu ondoren, esaterako Sant Andreuko artilleria-kuartela. Han, bere taldeen artean banatu zituen 30.000 fusil harrapatu zituen, iraultzaren hasiera aintzat hartzen dutenak zuhurtuta. Companys presidenteak ordezkari anarkistak deitu zituen, eta ordezkari horiek Generalitateko Palau de la Valentzian izan ziren uztailaren 20ko arratsaldean, armatuak, kamisetak eta zikinak, bi egun inguruko borrokaldiaren ondoren.[1]
| « | Eskuadrako mossoen burua Generalitateko ate nagusian guregana atera zen. Hortzetaraino armaturik geunden: fusilak, metrailadoreak eta pistolak. Alkandora barik eta hautsez eta kez zikin. "Companysek deitu dituen C.N.T. eta F.A.I.ko ordezkariak gara eta bidelagun dituguna gure bizkartzainak dira" esan genion nagusiari. (...) Companysek zutik hartu gintuen, erabat hunkituta. Eskua estutu eta besarkatu egingo gintuen, baldin eta haren duintasun pertsonalak eta oso hunkituta esatea pentsatzen ari zenak, ez balu eragotziko. | » |
| Joan Garcia Oliver- 1937 | ||
Sortzea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Agintariek onartu egin zuten, baldin eta aipatutako Batzordea Kataluniako goi-mailako organoa bazen politikaren, ekonomiaren eta armadaren arloetan. Sortu eta gero, hilaren 21ean, Katalunian altxamendu militarra esklafematu ondoren sortutako indar-korrelazio berriari erantzun zion Batzordeak.
| « | Companysek buruzagi anarkosindikalistei erakunde berri bat sortzea proposatu zien, indar politiko ezkertiar eta sindikal guztien ordezkariek osatua, mehatxu faxistari aurre egiteaz arduratuko zena. Organo horri Milizia Antifaxisten Batzorde Zentrala deituko zitzaion. Companysen lehen helburua indar armatuak berrantolatzea izan zen organo berri honen bidez, eta ardura hori Milizien Batzordeari eman zion, indar politiko eta sindikal guztiei proposatuz anarkistek, funtsean, gizon borrokalariak izanik, bertan integratu eta gai politikoetaz jaramonik egingo ez ziotelakoan. | » |
| Ramon Brusco 2003 | ||
Agintariek onartu egin zuten, baldin eta aipatutako Batzordea Kataluniako goi-mailako organoa bazen politikaren, ekonomiaren eta armadaren arloetan. Sortu eta gero, hilaren 21ean, Katalunian altxamendu militarra esklafematu ondoren sortutako indar-korrelazio berriari erantzun zion Batzordeak.
Batzordeak Fronte Popularreko erakunde sindikal eta alderdietako ordezkariak bildu zituen. Partaidetza anarkosindikalista nabarmena zen Joan Garcia Oliver, Buenaventura Durruti eta Diego Abad de Santillánen buruzagien eskutik. Lehen CNT-ko hiru ordezkari (Buenaventura Durruti, Josep Asens Giol eta Joan García Oliver), FAI-ko bi (Diego Abad de Santillán eta Aurelio Fernández), UGT-ko hiru (José del Barrio, Salvador González eta Antonio López Raimundo) PSUC-eko bat (Josep Miret i Musté), POUM-eko bi (Josep Rovira i Canals eta Julián Gorkin), ERC-ko hiru (Artemi Aiguader i Miró, Jaume Miravitlles i Navarra eta Joan Pons), Unió de Rabassaireseko bat (Josep Torrents i Rossell), Acció Catalana Republicana-ko bat (Tomàs Fàbregas Valls) eta Lluís Prunés. Hauez gain Generalitatearen aholkulari ziren bi militar: Vicenç Guarner eta Josep Guarner.
Martí Barrera eta Maresma sindikalistaren proposamenez, 1936ko abuztuaren 11n Kataluniako Ekonomia Kontseilua sortu zen[2] , Herrialdeko Eraldaketa Sozialistaren Plana aurrera eramateko, Kataluniako oinarri ekonomiko eta sozialak eraldatuz. [3]
Funtzionamendua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Batzordeak Aragoi eta Madril aldera abiatu ziren langile-miliziak eta zutabeak antolatu zituen, eta zorigaiztoko Mallorcako lehorreratzean[4] parte hartu zuen. Diziplina, instrukzio eta aginte zentralizaturik eza, armamentu zaharkitu eta eskasarekin batera, faktore endemiko eta erabakigarria izan zen bere borrokarako gaitasunean. Hala ere, egun gutxitan Aragoiko fronte bat faltsutzeko eta antolatzeko gai izan ziren, 11.000 bat militarren eta milizianoen arteko indarrarekin.[5]
Batzordeak eta Defentsa Conselleriak milizianoen zutabeak armatu eta hornitu zituzten. 1936ko abuztuaren 8tik aurrera aplikatu zen Interbentziorako Tratatuari esker, ezinezkoa zen Europako demokraziei gerrarako materiala legez erostea. Batzordeak trafikatzaileei legez kanpo armak erosi eta Frantziako mugatik igaro behar izan zituen.[5]
Funtzionatu zuen bi hilabeteetan, ekarri zuen aginte hutsuneak Aragoiko frontera zihoazen zutabeek eta Kontroleko Patruilak deitutakoek herrialde osoan izu-erregimen kaotikoa ezarri zuten,[6] horrek milaka pertsona hiltzea ekarri zuen, batez ere elizgizonak edo Elizarekin harremana zuten pertsonak, zentroko eta zentro-eskuineko alderdien aldekoak edo, besterik gabe, pertsona aberatsak, baita erlijio-eraikin ugari erretzea ere barruan zituzten arte-objektuak eta parrokiako artxiboekin batera.[7]
1936ko irailean, CNT-FAI, alderdi demokratikoek eta ERCko Generalitate errepublikanoak Kataluniako Milizia Antifaszistetako Batzorde Nagusia desegitea hitzartu zuten, egoera militarra egonkortu zenean eta Kataluniako Generalitatearen gobernuak bermatutako botere politikoko zentro bakar bat sortu behar zenean. Erakunde horretan Batzordea osatzen zuten alderdi eta sindikatu berberek hartzen zuten parte.[8]
Era berean, Errepublikako Herri Armada berria osatzen zuten dekretuak argitaratu ondoren, urriaren 28an Generalitateko Egunkari Ofizialak armada erregular errepublikanoak xurgatu zituen milizien militarizazioa aldarrikatzen zuen Defentsa Kontseletxearen dekretu berri bat argitaratu zuen[9] eta kontrol-patruilen gaineko agintaritza berariaz sortutako gobernu-erakunde berri baten esku geratu zen: Kataluniako Barne Segurtasun Batzordea, CNT-FAIko kidea zen Aurelio Fernández esku utzi zena.
Ikus, halaber[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Brigada de la Mort
- Exèrcit Popular de la República
- Exèrcit Popular de Catalunya
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ (Gaztelaniaz) De julio a julio. Oficinas de Propaganda y Prensa. C.N.T. Comité Nacional [c.a. 1937], 193 or. (Noiz kontsultatua: 2023-11-10).
- ↑ (Katalanez) Cendra i Bertran, Ignasi. (2006). El Consell d'Economia de Catalunya, 1936-1939: revolució i contrarevolució en una economia col·lectivitzada. L'Abadia de Montserrat, 24-25 or. (Noiz kontsultatua: 2023-11-09).
- ↑ (Katalanez) Pagès i Blanch, Pelai. (2006). La Guerra Civil als Països Catalans (1936-1939). Universitat de València, 11 or. ISBN 978-84-370-8743-6. (Noiz kontsultatua: 2023-11-09).
- ↑ (Katalanez) Massot i Muntaner, Josep. (1987). El desembarcament de Bayo a Mallorca: agost-setembre de 1936. L'Abadia de Montserrat (Noiz kontsultatua: 2023-11-09).
- ↑ a b (Katalanez) Berger Mulattieri, Gonzalo. (2018). Les milícies antifeixistes de Catalunya: voluntaris per la llibertat. Eumo Editorial, 90 or. ISBN 978-84-9766-640-4. (Noiz kontsultatua: 2023-11-09).
- ↑ (Gaztelaniaz) «El verano sangriento del 36» La Vanguardia 2010-04-11 (Noiz kontsultatua: 2023-11-09).
- ↑ (Katalanez) Manent i Segimon, Albert; Raventós i Giralt, Josep. (1984). L'Església clandestina a Catalunya durant la guerra civil (1936-1939). Publicacions de l'Abadia de Montserrat, S.A., 43 or. (Noiz kontsultatua: 2023-11-09).
- ↑ (Katalanez) Pagès i Blanch, Pelai. (2007). La Guerra Civil als Països Catalans (1936-1939). Universitat de València, 105 or. (Noiz kontsultatua: 2023-11-09).
- ↑ (Gaztelaniaz) Gabriel, Pere. (2011). Historia de la UGT: Un sindicalismo de guerra, 1936-1939. Siglo XXI de España Editores, 356-357 or. ISBN 8432313858. (Noiz kontsultatua: 2023-11-09).
Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Ramon Brusco, Les milícies antifeixistes i l'exèrcit popular. Edicions el Jonc, Lleida, 2003 (Katalanez)
- Pozo González, Josep Antoni. Poder legal y poder real en la Cataluña revolucionaria de 1936. El Gobierno de la Generalidad ante el Comité Central de Milicias Antifascistas y los diversos poderes revolucionarios locales. Espuela de Plata, 2012. ISBN 9788415177708. (Gaztelaniaz)
- Preston, Paul. El holocausto español: Odio y exterminio en la Guerra Civil y después (Gaztelaniaz). Debate, 2011. ISBN 8499920497.
- Ordre públic i violència a Catalunya (1936-1937). Dau, 2011. ISBN 9788493662554. (Katalanez)
- BERGER, Gonzalo. Les Milícies Antifeixistes de Catalunya. Voluntaris per la llibertat. Eumo editorial, Vic, 2018. ISBN 9788497666404 (Katalanez)