Lankide:Kimetz Iragorri/Proba orria

Zelulosa azetatoaren ontzia, bioplastikoa.

Landare produktuetatik eratorritako plastiko mota bati, hala nola soja olioa, artoa edo patata almidoia, bioplastiko deritzo, petroliotik eratorritako ohiko plastikoei ez bezala. Ohiko plastikoak (polietileno, polipropileno, ABS, PET, besteak beste) industria petrokimikoak sintetizatzen ditu petroliotik. Erregai fosil horren ezaugarriak, degradazio naturalarekiko duen erresistentziak eta, lehenago edo beranduago, agortzen amaituko den iturria izateak, industriaren zati batzuk alternatibak bilatzera eraman ditu. Azido polilaktikoa, artoarekin sintetizatua, itxaropentsuenetako bat da, hala ere, oraindik propietate mekaniko eskasa du, bere kostua askoz handiagoa da jatorri fosileko plastikoekin alderatuta eta ezin da birziklatu.

Plastikoak eragiten dituen arazoak

Plastiko konbentzionala botatzean ingurunean geratzen da mendeetan zehar eta kasu askotan ezinezkoa da biltzea. Honek estolderiak eta hustubideak trabatzea, lurreko, erreketako eta itsasoko animaliak hiltzea edota kaleak, hondartzak eta paisaiak desitxuratzea eragiten du.

Hondakin plastikoak kudeatzeko egungo praktiken artean errausketa, zabortegi gisa erabiltzea eta birziklapena daude. Hala ere:

• Erraustegien edukiera ez da nahikoa.
• Haien praktikan sortutako gasen isuria oso kutsagarria da.
• Osasun krisia sortzen ari da biltegien saturazioa dela eta.
• Birziklatzeak, hondakinen kudeaketan zeregin garrantzitsua betetzen duen arren, inoiz ez du lortuko ekoizten diren plastikozko hondakin guztiak kudeatzea eta, gainera, kostua ehuneko altu batean handitzen duen hondakinen kudeaketa osagarria eskatzen du horrek.

Bioplastikoak eta garapen jasangarria

Plastiko konbentzionalaren arazo nagusietako bat fabrikatzearen ondorioz sortzen diren berotegi efektuen emisioak dira. Bioplastikoak petroliotik eratorritako plastikoak baino 0,8 eta 3,2 tona karbono dioxido gutxiago isurtzen du tonako.

Plastikoak ekoizteko laborantzak erabiltzea eztabaidagarria da, izan ere, gosetearen tasak murrizteak kezka handiagoa du bioplastikoen ekoizpenak baino. Lehengai berriztagarrietatik plastikoa lortzeak, ez du esan nahi hobekuntza sozialak dituenik, izan ere horrek ez ditu praktika iraunkorrak ziurtatzen, ezta plastikoa biodegradagarria denik edo bere ekoizpena eta erabilera bideragarria izan daitekeenik ere.

Gainera, bioplastiko batzuk plastiko biodegradagarriak dira, hala nola PLA (Dow Chemical-ek patentatutako azido polilaktikoa eta Nature works-eri emandakoa), PSM (Plastarch Material) eta PHB (Poly-3-hydroxybutyrate); eta hondakin organiko gisa bota daitezke. Biodegradagarriak ez diren bioplastikoak ere badaude, hala nola Chitrin, PA-11 (poliamida 11) edo % 100ean azukre kanaberaren etanoletik lortutako polietilenoa.

Petroliotik eratorritako plastikoetarako teknologia oxobiodegradagarria existitzen da. Metal astunen gatz zati txiki bat plastikoari gehitzen zaio, polimero kateak 3 edo 5 urte igarota desegin daitezen, plastiko konbentzionalak behar dituen ehun urte baino gehiagoren ordez. Hala ere, plastikozko zatiek plastiko osoak baino urrunago eta azkarrago migra dezaketela detektatu denetik erabilera gutxitzen joan da eta tamaina txikiagoa duenez, animalia gehiagok irenstea errazagoa da, horrela plastikoa elikagaien kate eta sareetan sartuz.

Plastikozko materialak ingurumenera modu bizkorrean berriro sartzea bermatzeko degradazioaren aldeko teknologia berriak sortu dira, plastikozko produktuak mikrobioen bidez jarduten duten zabortegira botatzen direnean, biogasa eta biomasa azpiproduktu gisa sortzen dituen substratu gisa erabiltzen dituenak. Biogasa energia berreskuratzeko erabili behar da eta CO2 bezalako azpiproduktuak zuhaitzek eta mikroalgek fotosintesi prozesuan erabil ditzakete. Gehigarri berri hauek plastikoa birziklatzea uzten dute , propietate mekanikoak galtzen ez dituelako; airearekin, argiarekin edo beroarekin kontaktuan ez baita desegiten eta zabortegietan gertatzen diren mikroorganismo anaerobikoen eraginez soilik hasiko da plastikoaren biodegradazioa.

Ekoizpena

Ekoizpena nahiko mugatua da eta prezioa oraindik ez da lehiakorra, baina hori azkar alda daiteke, petrolioaren prezioen igoera eta landare plastikoen alorreko azken garapenak kontuan hartuta, gogortasunaren eta beroarekiko erresistentziaren ezaugarriak polietilenoaren ezaugarrietatik gero eta gertuago baitaude.

Garapenak

2004an NECek azido polilaktikoan oinarritutako landare plastiko bat garatu zuen, suaren aurkako erresistentzia handia zuena eta halogenoak edo fosforoaren deribatuak bezalako osagai kimiko toxikorik behar ez zuena.

2005ean, Japonian Fujitsu bezalako enpresak ordenagailu eramangarri batzuen fabrikazioan bioplastikoak sartzen hasi ziren.

2005 eta 2006 artean, Blu-ray diskoen hainbat modelo aurkeztu dira bioplastikoz egindako formatu digitalean.

Erronkak

Plastiko mota hauen propietate mekaniko, optikoak eta abar hobetzea, hauetan eskasak baitira eta ohiko plastikoen aurka ezin baitute lehiatu. Ezin dira birziklatu, beraz, ekoizten direnean, berehala sortzen dira hondakin produktuak, berrerabili edo birziklatzeko aukerarik izan gabe. Gainera, zaharkitze programatua dute, hondakinak sortu, kudeatu eta ezabatzeak eragindako arazoak konpontzen laguntzen ez duena, ezta ekosistemetan eta floran eta faunan sor ditzaketen kalteak ere.

Ikusi gainera

• Biodegradagarritasun
• Plastiko biodegradagarria