Lankide:Nombredetango

Epistemologia feminista

Epistemologia feminista epistemologiaren azterketa ikuspegi feminista txertatuta duen ezagutzaren azterketa da (ezagutzaren azterketa). Elizabeth Andersonek honela definitzen du epistemologia feminista: generoak gure ezagutzaren kontzeptuari , ikerketaren praktikei eta teoria oinarritzeko irizpidei eragiten dion moduan interesatuta egotea. Epistemologia sozialaren adar bat da.

Ikuspegi orokorra

Epistemologia feministak azpimarratzen du balio etiko eta politikoek garrantzi handia dutela praktika epistemikoen osaketan eta ebidentzien interpretazioetan.

Epistemologia feministak generoak gure ezagutza ulertzeko moduan, haren justifikazioan eta ezagutzaren teorian nola eragiten duen aztertzen du; emakumeen desbantaila egoera nola sortu eta justifikatzen duen azaltzen du.

Epistemologia feministako zientzialarien arabera, jakintzak diskriminatu egiten ditu emakumeak, ikertzea eragozten dielako eta beheragoko gisa aurkezten dituztelako; izan ere, egungo ezagutza-teoriek gizonezkoen interesak soilik asetzen dituzte, eta, horrela, genero-hierarkiak indartzen dira.

Epistemologia feministaren ideia nagusia da ezagutzak teoriaren ikuspegi bereziak islatzen dituela. Epistemologia feministak hiru ikuspegi edo adar nagusi ditu: standpoint teoria, postmodernismo feminista eta enpirismo feminista. Standpoint teoriak talde zapalduek beren gizarte-harremanak ulertzeko abantaila epistemikoa dutela dio. Postmodernismo feministak berriz, azalpen totalizatzaileak alde batera uztea defendatzen du, ezagutza zientifiko ororen partzialtasuna kontutan hartzeko azpimarratzen baitute. Gainera, ikertzaileek gizarteak aztertzeko erabiltzen duten partzialtasuna kritikatzen du, eta, beraz, gizarteez egiten duten irudikapena. Bukatzeko, Theory in the flesh edo haragiaren teoriak feminismoaren ideia nagusiak eta behaketak uztartzen ditu ikuspuntu feministatik ebidentziaren bidez teoriak probatzeko.

Elizabeth Andersonek dio ezagutza lokalizatuaren kontzeptua funtsezkoa dela epistemologia feministarentzat. Donna Harawayk dioenez, ezagutza gehienak (batez ere ezagutza akademikoak) beti daude kokatuta, eta "era guztietako kokalekuetan lan egiten duten, ikerketa-harreman mota guztien bidez lan egiten duten eta lan egiten duten aktore posizionatuek sortzen dituzte", eta, horrela, ezagutzen dena eta ezagutza hori lortzeko moduak posizioaren — egoera eta perspektiba — menpe daude.

Miranda Fricker filosofo feministak esan zuen, injustizia sozial edo politikoez gain, bi motatako injustizia epistemikoak egon daitezkeela: injustizia testimoniala eta injustizia hermeneutikoa. Lekukotasun-bidegabekeria da norbaitek "hiztun baten hitzak baino sinesgarritasun-maila txikiagoa ematea" eragiten duten aurreiritziak. Frickerrek bere generoagatik negozio-bilera batean sinesgarritasunik lortzen ez duen emakume baten adibidea ematen du. Frickerrek defendatzen du, balizko emaitzek eragindako bidegabekeriaz gain (adibidez, emakumeak merezitako igoera ez jasotzea), lekukotasunezko bidegabekeria bat dagoela: "injustizia mota bat, non norbait larritzen den aditu gisa duen gaitasunagatik".

Empirismo feminista

Zientziaren praktika positibistetan gizonezkoen joerari arreta jartzen zion kritika feminista batetik sortu zen enpirismo feminista. Bigarren olatuko ikertzaile feministek kuantifikazioa eta objektibotasuna, positibismoaren alderdi gisa, gizarte eta politika zientzietako ikerketarako "urrezko estandar" gisa nola mantendu diren identifikatu zuten. Kuantifikazioak, objektibotasunaren nozioekin dituen harreman politikoek, nagusitasunari eta lehentasun metodologikoari eusten diote, batez ere Estatu Batuetan. Hori betikotu egiten da finantzaketa-agintariek ikerketa kuantitatiboa esparru positibistekin lehenesteko joera dutelako.

Enpirista feministek positibismoaren kontzeptuan sinesten dute, hau da, ezagutza oro objektiboki uler daitekeela eta ikerketa enpirikoaren bidez eskura daitekeela. [17] Hala ere positibismo prefeminista, joera androzentrikoak zituenez gero eta beraz, munduaren ezagutza partziala edo subjektiboa baino ez zutenez mahaigaineratzen, bereziki kritikatzen dute. Funtsean, ikerketa enpirikoak, gizonezkoen interpretazioen filtroagaitik pasatzen dira eta gizartean inposatutako balioek hauengan eragina dute. Esate baterako, 1970eko hamarkadako inkestetan "sexu-jazarpena" (gaur egun ezagutzen dena) jasaten zuten emakumeen buruzko datu estatistikoak jasotzen ziren bitartean, agintari politikoek sexu-jazarpena gertakari ohikotzat eta naturaltzat jotzrn zuten. Eremu enpiriko batean feministen esku-hartzerik gabe, ohitura hori ez zen inoiz arazo gisa identifikatuko, gizonezkoek ez baitzuten arrazoirik fenomeno hori problematizatzeko.

Enpirismo feminista kritikatzen da kuantifikazioaren bidez "objektibotasuna" hobeto lortzen dela uste delako, bada ikuspegi feminista baten bidez ikusita, bada ideia feminista erabilita. Datu kuantitatiboen eta kualitatiboen arteko banaketak, historikoki, "gogorra/biguna, emozionala/arrazionala, duina/baliogabea" ren dikotomiak indartu ditu. Egia objektiboaren kontzeptua kritikatua izan da eta kontzeptu faltsua dela baieztatu da. Enpirista feministek, gehiegizko balioa eman diezaiokete objektibotasuna handitzeari. Gainera, positibismoa eta ikerketa kuantitatiboa esparru filosofiko "bereizi" gisa kritikatu dira, bere baitan bere ikergaiak objektibatzen dituena.

Enpirista feministek balio-neutraltasunaren arazoari erantzuten diote Quineren argudioa luzatuz: teoria ez da ebidentzien bidez zehazten. Edozein behaketa da tesi partikularraren froga aurrekarien presuntzio batzuekin lotuta badago bakarrik, antzeko behaketak hipotesi ezberdinak balia ditzakeelako. Eguneroko bizitzan, zientzialariek zenbait murrizketari egin behar izaten diete aurre sakoneko hipotesiak hautatzeko orduan, balio kognitiboetan oinarritzen direnak, hala nola sinpletasunean eta kontserbadurismoan, gizarte establezimendu tradizionalak gordetzean oinarritzen den filosofia politiko eta sozialean.

Bi paradoxa

Bi paradoxa nagusi daude enpirismo feministaren baitan: partzialtasunaren paradoxa eta eraikuntza sozialaren paradoxa.

Partzialtasunaren paradoxa

Partzialtasunaren paradoxa enpirista feministek zapalkuntza azaldu eta gainditzeko hartutako konpromisoetatik sortzen da, baina baita generoari eta zientziari buruzko aurreiritziak hartzetik ere. Paradoxa enpirista feministak proiektu feministarekiko duen konpromisoaren eta enpirismoak filosofia analitikoarekin duen leialtasunaren artean dago. Feministek gizonezkoen joera kritikatzen dute inpartzialtasun faltagatik, eta aldi berean inpartzialtasun ideala baztertzen dute. Tentsio hori sortzen da subjektibotasuna eta objektibismoa jakintzaren lorpenean orekatzen saiatzen denean.

Eraikuntza sozialaren paradoxa

Zientzia feministaren kritikari askok diote zientzian, oro har, faktore politiko eta sozialek eragiten dutela. Kritiko horiek teoria sexistak eta androzentrikoak aurreratzen dituzte, balio sexistek gizartean duten eraginagatik. Horrek esan nahi du zientzia feministan joera sozialak daudela, epistemologia indibidualaren bidez ezaba daitezkeenak. Hala ere, feminista askok uste dute praktika zientifikoak askotariko gizarte-eraginetara irekita daudela, eta horrek gizarte-eraikuntzaren paradoxa eragiten du.

Standpoint teoria

Standpoint teoriak, mundua ulertzeko ikuspegi kritikoak, dio baztertutako taldeek, emakumeek bezala, "pribilegio epistemikoa" dutela, eta horrek aukera ematen diela talde nagusiek baino perspektiba distortsionatu gutxiago izateko. Metodologia honek zalantzan jartzen du feminismoaren nozio enpirikoa, hau da, nagusitasun androzentrikoak eta partzialtasunak munduaren adiera osatugabeak aurkezten dituztela. Standpoint feministaren teoriak boterearen harreman sozialak egituratzen dituzten errealitateak ditu ardatz, subjektu baten perspektiba partziala baino gehiago. Mapa landu bat aurkezten du natur eta gizarte zientzietan objektibotasuna maximizatzeko, baina ez du nahitaez jarduera zientifiko positibisten sustapenean zentratzen. Kritikoek diote epistemologiak ez duela identitate baztertu jakin bat esentzializatzen, eta ez duela taldeen arteko neutraltasuna maximizatzeko ideiarik. Era berean, beharrezkoa da galdera kritikoak egitea talde nagusiek sortutako bizitza eta erakunde sozialei buruz, eremua emakumeentzako soziologia bihurtuz, emakumeei buruzkoa izan beharrean. Praktikotasunari dagokionez, teoriak, oro har, ezagutzaren filosofia, zientziaren filosofia, ezagutzaren soziologia eta eskubide demokratikoak hedatzeko defentsa moral/politikoa erabili ditu.

Postmodernismoa

Teoria postmodernoak objektibotasunaren eta ulermen unibertsalaren ideal nagusiak zalantzan jartzen dituen mugimendu feminista da, mundu ikuskeren alderdikerian, kokapenean eta lehiakortasunean zentratzen dena. Giza ikuspegi berezien aniztasuna aitortzen du eta praktika sexistak justifikatzen dituzten teoria tradizionalak baztertzen ditu. Feminismo postmodernoak, Donna Harawayk argudiatzen duen bezala, positibismoa bere baitan zapaltzailea den ideologia gisa onartzen du, eta objektibotasuna, berriz, kanpoko ikuspuntu gorpuzgabe gisa. Harawayren teoriak, "ezagutza kokatuak", ideologia postmodernoari eusten dio, non ezagutza testuinguruan kokatu beharko litzatekeen, banakako esperientzien arteko elkar ulertzea ahalbidetuz. Hala ere, postmodernismo feminista kritikatua izan da emakumeak azterketa-kategoria gisa arbuiatzeagatik eta ikuspegiak zatikatzeagatik. Kritikoek diote emakumeek sexismoa beste modu batean bizi duten bitartean, sexismo modu ezberdinak modu intersekzionalean molda daitezkeela. Postmodernismoaren teoriak talde guztiak desegiten ditu eta edozein iturritatik ezagutza bat bera ere ez baino hobea dela dioen ideiari eusten dio.

Theory in the flesh edo haragiaren teoria

Cherrie Moragaren La Teoría en la Carne lanak feminismo postmodernoaren baieztapena aztertzen du. Bertan, indigenen bizitzako errealitate fisikoak azpimarratzen ditu, eurowestern metodo akademiko zapaltzaileen aurkako politika dekoloniala sortzeko. Moragak agerian uzten du koloretako emakumeen aurkako errepresio soziala, eta arrazakeria eta klasismoa barneratzen ditu, tratu-desberdintasunak erabakiz. Bell Hooksek argudiatzen du politika emantzipatzailearen teoria eta aplikazio praktikoa aldi berean eta elkarren artean egon daitezkeela. Morganak feminismoaren alde egiten du, espektro guztietan genero-berdintasuna sustatzen duen gorputz bateratu eta integratzaile gisa.