Maiestatezko plural

Ahozko hizkuntzan edo idatzizkoan, maiestatezko plurala^[1] norbere burua aipatzean datza, hiztuna edo idazlea izan, pluraleko lehen pertsona erabiliz eta "gu" izenordaina erabiliz, "ni"re ordez.

Erabilera hori Antzinako Erroman zabalduta zegoen, eta herrialde askotako tradizioan iraun du adierazpen formal gisa. Bereziki, errege-erreginak eta aita santuak (hortik maiestatiko izena, maiestateari dagokiona edo dagokiona) izan dira adierazpen-modalitate hori erabili dutenak, erakundearen «irudiarekin» lotzen den heinean. Otomandar eta ingeles monarkietan ere erabili izan da. Hitz egiten edo idazten duen pertsonaren bikaintasuna, boterea edo duintasuna aditzera emateko erabiltzen da gehien.

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hasieran, Erdi Aroko errege guztiak aurkeztu eta beren dokumentu handiak singularrean zuzentzen zituzten («nik, Alfontsok,... ko erregeak erabaki dut ...»). XII. mendearen bigarren erdialdetik aurrera, gero eta ohikoagoak izan ziren erregea pluralean agertzen zen korrespondentziak eta dokumentuak (... ri ematea erabaki dugu), eta hori Elizako goi hierarken imitazio estilatu gisa sor zitekeela uste da, aita santuek plural maiestatikoa erabiltzen baitzuten.

Henrike II.a Ingalaterrakoa eta Bela III.a Hungariakoa, Europako beste errege batzuk aurretik eta ondoren zituztela, beren erresumetan beren agirietan eta korrespondentzietan pluralean mintzatu ziren lehenak izan ziren.

XIII. mendearen amaieran eta XIV. mendearen hasieran estilo berri bat sortu zen: erregeak ez zuen soilik plural maiestatikoa erabiltzen, baizik eta bere dokumentuak «nos, Carolus, ...» (latinez) («gu, Karlos, ...») -rekin hasten zituen, eta tradizio horrek Aro Modernoak oso sarreraraino jarraitu zuen.

Apaltasun-plurala[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Maiestatezko pluralaren erabilera eta apaltasun-pluralaren erabilera bereizi egin behar dira; izan ere, hiztuna talde hipotetiko batean sartzeko erabiltzen da, eta hiztun horrek azaltzen duen ideia talde horri egozten zaio. Pluralaren beste modu horiek irakurleak edo entzuleak sartzeko erabiltzen dira.^[2] Azken plural-mota hau matematikari buruzko liburuetan erabili ohi dena da, eta beste zientzia-liburu batzuetan imitatu egiten da.