Ngawang Lobsang Gyatso

Ngawang Lobsang Gyatso
	; Irudi gehiago
5. Dalai Lama	; ; ← Yonten Gyatso - Tsangyang Gyatso →
5. Dalai Lama
Bizitza
Jaiotza	Tibet, 1617ko urriaren 21a
Heriotza	Tibet, 1682ko apirilaren 2a (64 urte)
Familia
Aita	Dudul Rabten
Ama	Kunga Lhanzi
Hezkuntza
Hizkuntzak	Tibetera
Irakaslea(k)	Lobsang Chökyi Gyaltsen, 4th Panchen Lama (en) ; Khenpo No Mön Hen Lozang Tendzin Gyaltsen (en) ; Jetsün Drakpa Gyatso (en) ; Zur Tön Chöying Rangdrol (en) ; Ngakgi Wangpo (en) ; Lam Chen Tsé Ten Gyaltsen (en) ; Mön Drowa Jamyang Wanggyal Dorjé (en) ; Konchok Chopel (en) ; Peljor Lhundrub (en) ; Men Lungpa Lodrö Chok Gi Dorjé (en) ; Pema Rigdzin (en) ; Rinchen Sönam Chok Drub (en)
Ikaslea(k)	ikusi Ngawang Trinle (en) ; Men Khangpa Ngawang Chö Pel (en) ; Khenpo No Mön Hen Lozang Tendzin Gyaltsen (en) ; Ngawang Konchok Nyima (en) ; Lobsang Yeshe, Fifth Panchen Lama (en) ; Desi Sangye Gyatso (en) ; Lobzang Jamyang (en) ; Lobpön Rinpoche (en) ; 19th Kushok Bakula Rinpoche (en) ; Ngawang Tendzin Lhundrub (en) ; Q11071721 ; Chokyi Gyelpo (en) ; Konchok Chodrak (en) ; Drong Ngur Chöjé Gewé Wangpo (en) ; Gyalsé Tenpé Nyima (en) ; Püntsok Lek Jor (en) ; Ngawang Trinle Zangpo (en) ; Neten Jamyang Drakpa (en) ; Dzaya Pandita Lozang Trinlé (en) ; Jinpa Gyatso (en) ; Drubwang Lozang Tsöndrü (en) ; Ngawang Chokyi Wangchuk (en) ; Orgyen Samten (en) ; Ngawang Lobzang Choden (en) ; Dé Druk Khenpo Lozang Dargyé (en) ; Lozang Tsang Yang Chok Lé Namgyal (en) ; Nyi Tang Men Gyal Tulku (en) ; Zang Ri Dé Si Lozang Tutob (en) ; Shyab Drung Lhapa Tulku Lozang Trinlé (en) ; Tenpai Gyeltsen (en) ; Ngawang Paljor (en) ; Yeshe Gyatso (en) ; Shyingkyong Drakpa Tashi (en) ; Depa Trinle Gyatso (en) ; Dogyu Gyatso (en) ; Dorje Drak Rigzin 02 (en) ; Pema Rigdzin (en) ; Jamyang Zhepai Dorje (en) ; Chang Khyimpa Ngawang Khyentsé (en) ; Terdag Lingpa (en) ; Drowo Lung Drubtob Lozang Lha Chok (en) ; Chöjé Ngawang Dorjé (en) ; Shar Kelden Gyatso (en) ; Tendzin Gyurmé Dorjé (en) ; Lamo Drak Gen Lozang Tashi (en) ; Ngawang Jampa (en) ; Lobpön Jampa Rinchen (en) ; Khenchen Könchok Tendzin (en) ; Tsultrim Dorjé (en) ; Né Sarwa Jamyang Tendzin (en) ; Lozang Tenpé Gyaltsen (en) ; Dungtsé Repa (en) ; Tsangri Lotsawa (en) ; Q107423265 ;
Jarduerak
Jarduerak	politikaria, idazlea eta Tertön (en)
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Tibetar budismoa; Geluga
Erlijio-ordena	Gelug

Ngawang Lobsang Gyatso (tibeteraz: བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་, wyliez Blo-bzang Rgya-mtsho, pinyin tibetarrez: Lobsang Gyaco; 1617-1682), bosgarren Dalai Lama izan zen, Handia bezala ezaguna, Tibeteko hiriburu den Lhasan Potala jauregia eraikitzen hasi zena.

Gelugpa eskola budistakoa, XVII. mendean, Tibeteko pertsona politiko garrantzitsu bat izan zen. Gerra zibil baten ondoren eta mongoliar buruzagi militar boteretsu bat zen Gushi Kanen laguntzarekin, Bosgarren Handiari, Tibeteko botere lurtarra eman zitzaion. Sortu zuen gobernuak, 1951 arte iraun zuen. Hasieran, Desi ovirre baten bidez gobernatu zuen, baina, hau hil ondoren, gobernuaren ardura berak hartu zuen, baina beti, beste Desi berri batzuen laguntzarekin.

Txinarekin harremanetan jartzea lortu zuen Shunzhi Enperadorearen bidez, Qing dinastiako bigarren enperadorea, 1652an Beijing bisitatu zuenean, bisita honi esker, dalai lamak, hurrengo Qing enperadoreen erregealdietan, apaiztzat hartuak izan zirelarik.

Dzogchen praktikatzaile handi bat izateagatik ere ezaguna da. Lukhangeko bere tenplu sekretuan, Potalako jauregiaren atzeko laku batean, Lhasako haranean, Rigpa Rangshar Dzogchen tantrari buruzko Longchenparen iruzkin bat irudiztatzen duten mural multzo bat dago.

Bere idazki izpiritualak, budismo tibetarreko lan onartuak dira. Horien artean, Lam Rim tradizioari buruzko tratatu nagusietako bat dago (argialdirako pixkanakako bidea), Manjushri Beraren Hitzak izenburuarekin. Tibeteko hiriburu den Lhasan gailentzen den Potala Jauregia eraiki zuena ere bada.

Bere heriotza, 15 urtez ezkutatu zen, beharbada bere lehen ministroa eta, ustez, Desi Sangay Gyatsoren semeak, Potalako Jauregia eraikitzen amaitu eta Tibeteko biztanleak, dalai lamen arteko oinordekotza garaiaz probestea eragozteko. Desi Sangay Gyatso, gainara, lamaordea izan zen, seigarren dalai lama izan zen Tsangyang Gyatso iritsi arte

Ondarea

Gainera, bosgarren dalai lama, Jonang tradizioa debekatu eta tradizio honetako ia monje guztiak Gelugpa ordenara bihurtzean sortu zuen tentsioagatik gogoratzen da. Debeku honek, kutsu politiko zein filosofikoa zuen.

Aurrekoa
Yonten Gyatso

Dalai Lama
1642-1682

Ondorengoa
Tsangyang Gyatso

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Ngawang Lobsang Gyatso

Datuak: Q25252
Multimedia: Lozang Gyatso, 5th Dalai Lama / Q25252