Norrköping

Norrköping
	urban area in Sweden (en)
	Strykjärnet eraikina Motala ibaian Irudi gehiago
Administrazioa
Herrialdea	Suedia
Konderria	Östergötland
Izen ofiziala	Norrköping
Geografia
Koordenatuak	58°34′46″N 16°08′58″E / 58.579331°N 16.149318°E
Azalera	35,68 km²
Altuera	0 m
Demografia
Biztanleria	98.088 (2020ko abenduaren 31); 234 (2020)
Metropolia	137,326
Dentsitatea	2,34 bizt/km²
Informazio gehigarria
Ordu eremua	UTC+01:00 eta UTC+02:00
Hiri senidetuak	baliorik ez
	http://www.norrkoping.se/

Norrköping (suedieraz ˈnɔrːˈɕøːpɪŋ ahoskatua) Suediako hiria da, Östergötland konderrikoa. Izen bereko udalerriko herriburua, 2016ko erroldaren arabera 83.561 biztanle ditu. Suediako hamargarren hiri handiena da.

Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Motala ström izeneko ibaiaren bokalean kokaturik, Itsaso Baltikoko portu nagusienetariko bat da.

Klima[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datu klimatikoak (Norrköping)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	12.1	13.7	18.6	27.5	28.0	33.0	33.9	34.8	27.6	21.0	15.2	13.3	34.8
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	0.8	1.2	5.6	12.0	16.7	20.4	23.1	21.8	17.5	10.7	5.8	2.5	11.5
Batez besteko tenperatura (ºC)	-1.7	-1.6	1.5	6.7	11.4	15.2	18.2	17.1	13.1	7.3	3.5	0.1	7.5
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	-4.3	-4.4	-2.5	1.4	6.1	10.0	13.3	12.4	8.6	3.8	1.1	-2.3	3.7
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	-28.1	-33.5	-24.4	-13.2	-4.0	-0.1	4.9	2.3	-4.6	-9.0	-15.9	-24.7	-33.5
Pilatutako prezipitazioa (mm)	31.7	23.1	27.3	29.7	36.4	49.7	61.9	59.0	55.3	47.3	47.7	38.9	508.2
Eguzki orduak	40	70	100	175	259	277	253	222	149	96	57	36	1734
Iturria (1): SMHI^[1]
Iturria (2): SMHI 2002-2015^[2]

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erdi Aroan Motala ström ibaiaren ur-jauzietan errotak ezarri ziren eta XII mendearen inguruan San Olaf eliza eraiki zen. 1283an aipatzen da lehenengo aldiz herri bat bazela bertan, David Appelgreen jaunak Skänninge monasterioari izokina arrantzatzeko baimena eman zion agirian. XIV mendean jaso omen zituen hiri eskubideak, idazkirik gorde ez bada ere.

Toki estrategikoa izanik hainbat borrokaren tokia izan zen mendeetan zehar. Iparraldeko Zazpi Urteko Gerran (1536-1570) hiriaren hegoaldea erabat erre zen eta Joanes III.a Suediakoak berreraiki zuen. Gustavo II.a Adolfok 1618an armagintza industria ezarri zuen bertan. Kaia berriztu zuen eta ehungintza jarduera ere abiatu zuen. Louis De Geer industriagizonak bultzada handia eman zion. XVII mendearen erdialdera 6.000 biztanle zituen eta Suediako bigarren hiri handiena zen.

1655ean sute berri batek hiria erre zuen eta 1719an errusiarrek harpilatu eta erabat suntsitu zuten. Johannisborg gazteluko harriak eraikin berriak egiteko erabili ziren. XVIII mendean bere industria izaera areagotu egin zen, hiru azukre findegi eta snus lantegi bat eraikiz. Halakoa zen bere garrantzia 1769an Suediako parlamentua bertan bildu zela eta 1800an Gustavo IV.a Adolfo Suediakoa bertako San Olof elizan koroatu zela.

XVIII eta XIX mendean Norrköping izan zen juduek bizitzeko baimena izan zuten hiri bakanetako bat. 1822 eta 1826an sute berriak izan zituen eta egurrezko etxe berriak egitea debekatu zen. Motala ibaiaren inguruan ontziolak, kotoi lantegia eta paper fabrika eraiki ziren.

Kirolak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

IFK Norrköping futbol taldea da kirol talderik arrakastatsuena, Suediako indartsuenetakoa baita. 1897an sortu zen eta 13 Liga eta 6 Kopa irabazi ditu. 2015ean Liga eta Superkopa eskuratu zituen.

Norrköping Dolphins saskibaloi taldeak Suediako lau Liga irabazi ditu, azkena 2012an.