Nupedia
| URL helbidea | http://nupedia.com |
|---|---|
| Webgune mota | Entziklopedia |
| Hizkuntza(k) | Ingelesa Gaztelania Italiera Frantsesa Alemaniera |
| Jabea | Bomis |
| Egilea | Jimmy Wales |
| Argitalpen data | 2000ko martxoaren 9a |
Nupedia online erabil zitekeen entziklopedia zen, haren artikuluak adituek sortu zituzten eduki aske bezala lizentziaturik. Jimmy Walesek sortu zuen, Bomisek izenpetu zuelarik, eta Larry Sanger erredaktore nagusi izanez. Nupediak hiru urte iraun zuen, 2000ko martxotik 2003ko iraila arte. Gaur egun Wikipediaren aintzindari gisa ezagutzen da.
Nupedia ez zen wiki bat, hots, ezin zen publikoki editatu. Ezaugarri bezala, bere artikuluak entziklopedia profesional baten kalitatea izateko moduan zegoen diseinatuta. Nupediak akademikoek edukiak doainik eta borondatez eskaintzea nahi zuen.
«Proiektuan urtebete eta 120 000 dolar inbertitu ostean, Nupediak 24 artikulu soilik argitaratu zituen eta Jimmy Walesek proiektua baztertzea erabaki zuen». Bere ateak itxi baino leen, Nupediak 25 artikulu osatu zituen, beste 74 artikulu sortze prozesuan zeudelarik.
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Nupedia eduki askeko entziklopedia izan zen beti. Hasieran, proiektuak bere lizentzia erabiltzen zuen, Nupedia Open Content License. 2001eko urtarrilean, Nupediak bere lizentzia aldatu zuen GNUren dokumentazio librearen lizentziara, Richard Stallmanek eta Free Software Foundationek eskatuta. Hala ere, Stallmanek GNUPedia ere hasi zuen aldi berean, eta horrek proiektuen arteko lehia posibleari buruzko kezkak sortu zituen. GNUPediako partaideentzat arazo bat zen, Nupediak eduki librea erabili arren, binakako berrikuspen prozesu luzea software librearen mugimenduaren kultura eta filosofiaren aurka zihoala.
Aldi horretan bertan, Wikipedia proiektu paralelo gisa hasi zen, artikuluen arteko lankidetza ahalbidetzeko, binakako berrikuspen-prozesuan sartu aurretik. Horrek interesa piztu zuen bi aldeetan, egitura ez baitzen hain burokratikoa, GNUPediaren jarraitzaileek nahiago zutena. Ondorioz, ez zen inoiz benetan garatu, eta proiektuen arteko lehiaren mehatxua bertan behera geratu zen. Wikipedia hazi zenez eta kolaboratzaileak erakarri zituenez, berehala garatu zuen bizitza propioa eta Nupedia alde batera utzita funtzionatzen hasi zen gehienbat, nahiz eta Sangerrek hasiera batean Wikipediako jarduera zuzendu zuen Nupediako erredaktore buru gisa zuen posizioagatik.
Nupedia proiektua eteteaz gain, Wikipediak ere Nupediaren porrota ekarri zuen. Garai hartan Interneteko ekonomiaren kolapsoa zela eta, Jimmy Walesek 2000ko abenduan ordaindutako erredaktore buru baten finantziazioa etetea erabaki zuen, eta handik denbora batera Sangerrek bere kargua utzi zuen bi proiektuetan. Nupedia inaktibitatera hurbiltzen ari zen bitartean, Wikipediaren bertsio egonkor bihurtzeko ideia sortu zen, baina ez zen inoiz inplementatu, eta Nupedia 2003an itxi zen.
Argitaratze prozesua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Nupediako editore izateko eskatutako baldintzak nahiko altuak ziren. Politikak honako hau zioen: "Editoreak beren arloetan benetako adituak izatea nahi dugu, eta (salbuespen gutxirekin) doktoretzak izatea". Hala ere, artikulu batean idazketak ebaluatzen zituzten berrikusleek, oro har, ez zuten trebetasun berezirik izango artikuluaren gaian. Berrikusleak izengoitien bidez identifikatzen ziren, eta berrikusleei beren biografiak aurkezteko erraztasuna ematen zien arren, askok ez zuten egin. Orduan, artikulua idazten zuen adituak askotan aldatu behar izaten zuen, benetan anonimoak ziren ikuskatzaileen iruzkinetan oinarrituta, gai horretan zituen kalifikazio-mailak ezagutzeko modurik gabe. Wikipediaren prozesua ere desberdina zen, berrikusleek kritikak ematea espero zelako, baina ez artikuluen edizioak egitea. Nupediako parte-hartzaileen kopurua ez zen nahikoa artikuluaren gaia ezagutzen zuen jendearen artean hitz egiteko.
Software garapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Nupediak NupeCode software kolaboratiboarekin funtzionatzen zuen, software librea, parekako berrikuspen proiektu handietarako diseinatutako GNU lizentzia publikoarekin. Kodea eskuragarri zegoen Nupediako CVS biltegi bidez.
Nupediak bere existentzia luzean izandako arazoetako bat software funtzionalaren falta izan zen. Software funtzionalik ez zegoenez, azpimarratutako testu-blokeak erabili ziren, hiperestekak ziruditenak artikuluak adierazteko.
Proiektuaren barruan, NuNupedia izeneko jatorrizko softwarearen bertsio berri bat garatzen ari zen. NuNupedia SourceForge-n inplementatu zen proba-asmoetarako, baina ez zen inoiz nahikoa garatu jatorrizko softwarea ordezkatzeko.
Irakurketa gehigarria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Larry Sanger, The Early History of Nupedia and Wikipedia: A Memoir Part 1 (Ingelesez) y Part 2. Slashdot, 2005ko apirila.
- Larry Sanger, "Nupedia.com Statement of Editorial Policy, Version 2.1," 2000ko maiatzaren 10eko bertsio inprimagarria.
- Larry Sanger, "Nupedia.com Statement of Editorial Policy, Version 3.2," 2000ko ekainaren 23ko bertsio inprimagarria.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Tapscott, Don (2006). «2». Wikinomics. Paidós empresa, 108. Paidós Ibérica. p. 116. ISBN 9788449320149. OCLC 611860950.
- ↑ «Chen Shun-Ling: Self-governing online communities in Web 2.0: privacy, anonymity and accountability in Wikipedia (PDF; 950 kB) Albany Law Journal. 5. May 2010.». 2017ko abuztuaren 30ean artxibatu zen jatorrizkotik. 2014ko martxoaren 1ean kontsultatu zen.
- ↑ GNU.org (30 de diciembre de 2011). «El proyecto de la Enciclopedia Libre». 2013ko ekainaren 20an kontsultatua.
- ↑ «NuNupedia». SourceForge (en inglés). 2018ko irailaren 26an kontsultatua.
