Plötzensee (espetxea)

Plötzensee (espetxea)
	Irudi gehiago
Kokapena
Estatu burujabe	Alemania
Seat of government	Berlin
Borough of Berlin	Charlottenburg-Wilmersdorf
Koordenatuak	52°32′28″N 13°19′19″E / 52.541°N 13.322°E
Historia eta erabilera
Irekiera	1879
Inaugurazioa	1879
Kudeatzailea	Senate of Berlin
Izenaren jatorria	Plötzensee (en)

Plötzenseeko espetxea 1868tik 1879ra Berlingo ateetako kartzela gisa agertzen da. 25 hektarea baino gehiagoko eremua hartzen zuen, 1.200 presorentzako edukiera zuen eraikin multzo batekin, hala nola, kartzelaz gain, eraikin administratiboak, nekazaritza-eraikinak, lan-kuartelak, espetxe-ospitale bat eta guardientzako etxebizitzak. 1933an Alemaniako Alderdi Nazionalsozialistak boterea eskuratu eta gutxira, kartzelako baldintzak are gogorragoak izan ziren.^[1]

Plötzensee naziekin funtzio berri bat jaso zuen eta preso politikoentzako kartzela izatera pasa zen, 1933an eratutako auzitegi bereziek epaituak, 1934an ezarritako Gorte Salaren ("Herri Auzitegi" bezala ezagutzen zena) doktrinari jarraituz. Naziekin espetxearen helburuak zigorra, disuasioa eta "desagerraraztea" izan ziren.

1943ko udazkenean, aireko eraso batean, Plötzenseeko espetxea kaltetua izan zen. Hiltzera kondenatutako presoak atxikita zituzten hiru grandes-Zellenbau (III. Ganbera) oso kaltetuak izan ziren.^[2] Bestalde, pilaketak, elikadura desegokiak eta laguntza medikorik ezak presoen bizi-baldintzak okertu zituzten. 1945eko udaberrian, presoak pixkanaka aske utzi zituzten. 1945eko apirilaren 25ean Armada Gorria espetxera iritsi zenean, eremua hutsik zegoen.^[3]

1945ean, aliatuek preso nazientzako espetxe bihurtu zuten.

1951n, Berlingo Senatuak monumentu bat inauguratu zuen Plötzenseen. Diseinua Bruno Grimmek arkitektoarena zen. Zati batzuk eraitsi egin zituzten. Monumenturako lehen harria 1951ko irailaren 9an jarri zuten, eta 1952ko irailaren 14an inauguratu zuten, nazien diktaduraren biktima isil guztiak oroitzeko leku gisa.^[4]