1933
1933. urtea | |
---|---|
Kronologia | |
Mendeak | XIX.a • XX.a • XXI.a |
Hamarkadak | 1910(e)koa • 1920(e)koa • 1930(e)koa • 1940(e)koa • 1950(e)koa |
Urteak | 1930 • 1931 • 1932 • 1933 • 1934 • 1935 • 1936 |
Beste egutegi batzuetan | |
Gregoriotar egutegia | 1933 MCMXXXIII |
Ab urbe condita | 2686 |
Armeniar egutegia | 1382 ԹՎ ՌՅՁԲ |
Bahá'í egutegia | 89 – 90 |
Bengaliar egutegia | 1340 |
Berber egutegia | 2883 |
Egutegi budista | 2477 |
Myanmarko egutegia | 1295 |
Bizantziar egutegia | 7441 – 7442 |
Koptoen egutegia | 1649 – 1650 |
Etiopiar egutegia | 1925 – 1926 |
Hebrear egutegia | 5693 – 5694 |
Egutegi hinduak | |
Bikram Samwat | 1989 – 1990 |
Shaka Samvat | 1855 – 1856 |
Kali Yuga | 5034 – 5035 |
Iraniar egutegia | 1311 – 1312 |
Islamiar egutegia | 1351 – 1352 |
Japoniar egutegia | Shōwa 8 (昭和8年) |
Korear egutegia | 4266 |
Thailandiar eguzki egutegia | 2476 |
Holozeniar egutegia | 11933 |
Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!
Gertaerak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Urtarrilaren 30a - Adolf Hitlerrek Alemaniako kantziler izendatu zuten
- Otsailaren 2a - Adolf Hitlerrek Alemaniako Legebiltzarra disolbatu zuen.
- Martxoaren 5a - Alemaniako Legebiltzarrerako hauteskundeetan naziek %44a lortu zuten.
- Maiatzaren 10a - Naziek milaka liburu erre zituzten jendaurrean Berlinen.
- Maiatzaren 14a - Usansoloko gertaerak
- Azaroaren 5a - Euskadiko estatutua onartu zuten erreferendum bidez.
- Azaroaren 19a - 1933ko Espainiako hauteskunde orokorrak. Emakumeek lehendabizikoz bozkatzeko eskubidea izan zuten. Eskuindarrek irabazi zituzten hauteskundeak.
Arte eta kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Azaroaren 21a - Adiós a la bohemia (euskaraz: buhameriari adio), Pablo Sorozabalen musika eta Pío Barojaren libretoa duen opera estreinatu zen Madrilgo Teatro Calderónen.
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Martxoaren 2a - King Kong filma estreinatu zuten New York hirian.
- Uztailaren 1a - Arabella, Richard Straussen musika eta Hugo von Hofmannsthalen libretoa duen opera estreinatu zen Dresdengo Sächsisches Staatstheaterrean.
Zientzia eta teknologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Apirilaren 3a - Britainia Handiko hegazkinak Everesten gainetik pasa ziren, 10.000 metroko errekorra gaindituz.
Kirolak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Jaiotzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Urtarrila[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Urtarrilaren 1a - Teresita Aguilar, costaricar zirujaua, irakaslea eta biologoa (h. 2020).
- Urtarrilaren 1a - Imanol Bolinaga, gipuzkoar politikari jeltzalea (h. 2013).
- Urtarrilaren 1a - Waichiro Omura, japoniar futbolaria.
- Urtarrilaren 3a - Anne Stevenson, estatubatuar poeta (h. 2020)..
- Urtarrilaren 6a - Jesús Galdeano, nafar txirrindularia (h. 2017).
- Urtarrilaren 8a - Juan Marsé, kataluniar eleberrigilea, 50eko Belaunaldiko Bartzelonako Eskolako kidea (h. 2020).
- Urtarrilaren 9a - Wilbur Smith, zambiar-hegoafrikar eleberrigilea (h. 2021).
- Urtarrilaren 10a - Yōko Mihara, japoniar aktorea, dantzaria eta pin-upa (h. 2013).
- Urtarrilaren 12a - Liliana Cavani, italiar zinemagilea.
- Urtarrilaren 12a - Kamal Ganzouri, Egiptoko lehen ministroa (h. 2021).
- Urtarrilaren 15a - Agustín Gómez Arcos, espainiar antzerki-idazlea (h. 1998).
- Urtarrilaren 16a - Susan Sontag, estatubatuar idazlea (h. 2004).
- Urtarrilaren 17a - Sadruddin Aga Khan, Iheslarientzako Nazio Batuen Goi Mandataria (h. 2003).
- Urtarrilaren 17a - Dalida, frantziar abeslari eta aktorea (h. 1987).
- Urtarrilaren 18a - David Bellamy, ingeles botaniko, ekogista, idazle eta telebistako aurkezlea (h. 2019).
- Urtarrilaren 18a - John Boorman, britainiar zinemagilea.
- Urtarrilaren 23a - Bill Hayden, Australiako 21. gobernadore orokorra.
- Urtarrilaren 24a - Nico Fidenco, italiar kantautorea (h. 2022).
- Urtarrilaren 25a - Corazón Aquino, Filipinetako presidentea (h. 2009).
- Urtarrilaren 26a - Ercole Baldini, italiar txirrindularia (h. 2022).
- Urtarrilaren 26a - Juan Carlos Díaz Quincoces, Quincoces II.a, arabar futbolaria (h. 2002).
- Urtarrilaren 30a - Sergio Renán, argentinar aktore eta zinemagilea (h. 2015).
- Urtarrilaren 31 - Bernardo Provenzano, Siziliako mafiako (Cosa Nostra) kidea, ustezko Siziliako mafia osoko burua (h. 2016).
Otsaila[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Otsailaren 3a - Abdul Razzaq as-Sawsa, Libiako estatuburua (h. 2016).
- Otsailaren 5a - Joaquín Hernández Gallego, bizkaitar saskibaloi jokalari eta entrenatzailea (h. 1965).
- Otsailaren 6a - Henri Rancoule, frantziar errugbilaria (h. 2021).
- Otsailaren 8a - Gérard Vergnaud, frantziar matematikari eta psikologoa (h. 2021).
- Otsailaren 8a - Kiichirō Furukawa, japoniar astronomoa (h. 2016).
- Otsailaren 8a - Hiroki Kosai, japoniar astronomoa.
- Otsailaren 12a - Costa-Gavras, greziar-frantziar zinema zuzendaria, ikusmolde politiko ezkertiarrarengatik ezaguna.
- Otsailaren 13a - Paul Biya, Kamerungo presidentea.
- Otsailaren 13a - Kim Novak, estatubatuar aktorea.
- Otsailaren 13a - Emanuel Ungaro, frantziar moda diseinatzailea (h. 2019).
- Otsailaren 17a - Leon Lasa, beasaindar futbolaria eta entrenatzailea (h. 2003).
- Otsailaren 18a - Vincenzo Consolo, italiar idazlea (h. 2012).
- Otsailaren 18a - Juan Emery, gipuzkoar futbolaria (h. 2015).
- Otsailaren 18a - Yoko Ono, japoniar artista abangoardista.
- Otsailaren 18a - Bobby Robson, ingeles futbolari eta entrenatzailea (h. 2009).
- Otsailaren 19a - Mixel Itzaina, baxenafar idazlea.
- Otsailaren 20a - Jukhim Zviahilski, Ukrainako lehen ministroa (h. 2021).
- Otsailaren 21a - Bob Rafelson, estatubatuar zinema zuzendari, gidoilari eta ekoizlea (h. 2022).
- Otsailaren 21a - Nina Simone, estatubatuar abeslari, konpositore, piano jotzaile eta giza eskubideen aldeko aktibista (h. 2003).
- Otsailaren 26a - James Goldsmith, britainiar-frantziar finantza-gizona (h. 1997).
Martxoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Martxoaren 1a - Ángel de Tomás Agirre, gipuzkoar futbolaria (h. 2018).
- Martxoaren 3a - Alfredo Landa, iruindar aktorea (h. 2013).
- Martxoaren 3a - Tomás Milián, kubatar jatorriko estatubatuar aktorea (h. 2017).
- Martxoaren 6a - Mikel Zarate, lezamar idazlea eta apaiza (h. 1979).
- Martxoaren 14a - Michael Caine, ingeles aktorea.
- Martxoaren 14a - René Felber, Suitzako presidentea (h. 2020).
- Martxoaren 14a - Quincy Jones, estatubatuar musikagilea.
- Martxoaren 15a - Philippe de Broca, frantziar zinemagilea (h. 2004).
- Martxoaren 15a - Ruth Bader Ginsburg, estatubatuar epaile eta legelaria, Notorious R.B.G. ezizenarekin erresistentzia publikoaren eta justiziaren sinbolotzat hartua (h. 2020).
- Martxoaren 15a - Carmen de Mairena, kataluniar emakumezko abeslari eta artista transexuala (h. 2020).
- Martxoaren 16a - Teresa Berganza, espainiar mezzo-sopranoa (h. 2022).
- Martxoaren 16a - Alatz Robles-Arangiz, euskal idazlea.
- Martxoaren 18a - Sergio Pitol, mexikar idazle, itzulzaile eta diplomazialaria (h. 2018).
- Martxoaren 19a - Philip Roth, estatubatuar eleberrigilea (h. 2018).
- Martxoaren 22a - Abolhassan Banisadr, Irango lehenbiziko presidentea (h. 2021).
- Martxoaren 22a - Michel Hidalgo, frantziar futbolari eta entrenatzailea (h. 2020).
- Martxoaren 23a - Jan Harold Brunvand, estatubatuar irakaslea, hiri kondairei buruzko ikerketengatik ezaguna.
- Martxoaren 23a - Philip Zimbardo, gizakien jokamoldearen estatubatuar ikertzailea.
- Martxoaren 24a - Shigeo Yaegashi, japoniar futbolaria (h. 2011).
- Martxoaren 26a - Iñaxi Etxabe, gipuzkoar bertsolaria (h. 2020).
- Martxoaren 27a - Joxe Mari Aranalde, gazteluar idazlea, irakasle, bertsozale eta euskaltzain urgazlea (h. 2005).
- Martxoaren 27a - Robert Castel, frantziar soziologoa (h. 2013).
- Martxoaren 28a - Tete Montoliu, kataluniar jazz piano-jolea (h. 1997).
- Martxoaren 30a - Javier Velar, gipuzkoar arraunlari ohia.
Apirila[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Apirilaren 1a - Claude Cohen-Tannoudji, frantziar fisikaria, 1997ko Fisikako Nobel Saria.
- Apirilaren 1a - Pecker Dunne, irlandar musikari eta seanchaía (h. 2012).
- Apirilaren 1a - Dan Flavin, estatubatuar artista minimalista (h. 1996).
- Apirilaren 1a - Robert Xavlakadze, georgiar atleta, altuera jauzian aditua (h. 2020).
- Apirilaren 8a - Thomas Ming Swi Chang, kanadar medikua, zelula artifizialaren asmatzailea.
- Apirilaren 9a - Jean-Paul Belmondo, frantziar aktorea (h. 2021).
- Apirilaren 9a - Georges Jeanclos, frantziar eskultorea (h. 1997).
- Apirilaren 9a - Gian Maria Volonté, italiar aktorea (h. 1994).
- Apirilaren 11 - Denis Goldberg, apartheidaren aurkako ekintzaile eta politikaria (h. 2020).
- Apirilaren 12a - Montserrat Caballé, kataluniar sopranoa (h. 2018).
- Apirilaren 12a - Luis Maria Perez de Onraita, arabar apaiza, artzapezpikua Angolan (h. 2015).
- Apirilaren 12a - Violeta Zúñiga, giza eskubideen aldeko txiletar ekintzailea (h. 2019).
- Apirilaren 14a - Boris Strugatski, errusiar idazlea, bere anaiarekin batera zientzia fikzioan aritutakoa (h. 2012).
- Apirilaren 15a - José Luis Caso, gipuzkoar politikaria (h. 1997).
- Apirilaren 15a - David Hamilton, ingeles argazkilaria, emakumeen biluzi artistikoen erretratuegatik ezaguna (h. 2016).
- Apirilaren 15a - Vera Krepkina, errusiar-ukrainar atleta (h. 2023).
- Apirilaren 15a - Elizabeth Montgomery, estatubatuar aktorea (h. 1995).
- Apirilaren 15a - Živojin Pavlović, serbiar zinemagile eta idazlea (h. 1998).
- Apirilaren 19a - Jayne Mansfield, estatubatuar aktore eta abeslaria, 1950eko hamarkadako sex symbol nagusienetariko bat (h. 1967).
- Apirilaren 24a - Patxi Iraola, gipuzkoar bertsolaria, epailea eta gai-jartzailea (h. 2019).
- Apirilaren 26a - Carol Burnett, estatubatuar aktore eta umorista.
- Apirilaren 26a - Arno Allan Penzias, estatubatuar fisikaria, 1978ko Fisikako Nobel Saria.
- Apirilaren 27a - Bob Bondurant, estatubatuar lasterketa-gidaria (h. 2021).
- Apirilaren 29a - Mark Eyskens, Belgikako lehen ministroa.
- Apirilaren 29a - Willie Nelson, estatubatuar kantautorea eta aktorea.
Maiatza[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Maiatzaren 1a - Michel Camdessus, Baionan jaiotako ekonomialaria, Nazioarteko Diru Funtsako presidentea.
- Maiatzaren 2a - Celeste Caeiro, Portugaleko diktaduraren aurkako estatu-kolpea egin zuten militarren artean krabelinak banatu zituen portugaldar emakumea.
- Maiatzaren 3a - James Brown, estatubatuar soul eta funk abeslari, konposatzaile, musikari eta ekoizlea (h. 2006).
- Maiatzaren 3a - Steven Weinberg, estatubatuar fisikaria, 1979ko Fisikako Nobel Saria (h. 2021).
- Maiatzaren 4a - Ricardo Arias Calderón, panamar politikaria (h. 2017).
- Maiatzaren 5a - Ratnasiri Wickremanayake, Sri Lankako lehen ministroa (h. 2016).
- Maiatzaren 9a - José Ramón Azkarate, bizkaitar txirrindularia.
- Maiatzaren 11 - Louis Farrakhan, estatubatuar abeslaria, eskubide zibilen aldeko ekintzailea, erlijio-buruzagia eta kazetaria.
- Maiatzaren 14a - María Moreno, espainiar margolaria, Madrilgo margolari errealisten taldekoa (h. 2020).
- Maiatzaren 14a - Siân Phillips, galestar aktorea.
- Maiatzaren 14a - Alfredo Silva Estrada, venezuelar olerkaria (h. 2009).
- Maiatzaren 15a - Fujiko Nakaya, japoniar artista.
- Maiatzaren 16a - Alfredo Marco Tabar, arabar abokatu eta politikari ohia.
- Maiatzaren 17a - Jean Vautrin, frantziar zinemagilea eta idazlea (h. 2015).
- Maiatzaren 19a - Antón García Abril, espainiar musikagilea (h. 2021).
- Maiatzaren 21a - Maurice André, frantziar tronpeta-jotzailea (h. 2012).
- Maiatzaren 21a - Jose Maria San Sebastian, Latxaga, gipuzkoar elizgizon eta idazlea (h. 2008).
- Maiatzaren 22a - José María García de Andoin, bizkaitar futbolaria eta entrenatzailea (h. 2017).
- Maiatzaren 22a - Chen Jingrun, zenbakien teoriari ekarpen esanguratsuak egin zizkion txinatar matematikaria (h. 1996).
- Maiatzaren 23a - Joan Collins, ingeles aktore eta idazlea.
- Maiatzaren 23a - Sergio Gonella, italiar futbol epailea (h. 2018).
- Maiatzaren 27a - Manfred Sommer, gipuzkoar komikigilea (h. 2007).
- Maiatzaren 29a - William Yorzyk, estatubatuar igerilaria (h. 2020).
Ekaina[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Ekainaren 1a - Ruth Arnon, israeldar biokimikaria, Copaxone esklerosi anizkoitzaren aurkako drogaren sortzaileetako bat.
- Ekainaren 3a - Roberto Bodegas, espainiar zinema zuzendari eta gidoilaria (h. 2019).
- Ekainaren 3a - Isa bin Salman Al Khalifa, Bahraingo emirra (h. 1999).
- Ekainaren 6a - Heinrich Rohrer, suitzar fisikaria, 1986ko Fisikako Nobel Saria (h. 2013).
- Ekainaren 7a - Tsuneko Okazaki, japoniar kimikaria, Okazaki zatiak aurkitu zituena.
- Ekainaren 7a - Juan Maria Uriarte, bizkaitar elizgizona, Donostiako apezpiku izandakoa.
- Ekainaren 8a - Joan Rivers, estatubatuar komediante, aktore, telebista aurkezle, gidoilari eta idazlea (h. 2014).
- Ekainaren 9a - Montserrat Gudiol, kataluniar margolaria (h. 2015).
- Ekainaren 11 - Gene Wilder, estatubatuar aktore, zuzendari eta gidoilaria (h. 2016).
- Ekainaren 13a - Jose Luis Areta, Areta III, nafar futbolaria (h. 2011).
- Ekainaren 13a - Anton Barrutia, bizkaitar txirrindularia (h. 2021).
- Ekainaren 14a - Jerzy Kosinski, poloniar-estatubatuar eleberrigilea (h. 1991).
- Ekainaren 15a - Yasukazu Tanaka, japoniar futbolaria.
- Ekainaren 19a - Bonifacio Alfonso, gipuzkoar margolari eta irarlea (h. 2011).
- Ekainaren 20a - Danny Aiello, estatubatuar aktorea (h. 2019).
- Ekainaren 20a - Jon Etxabe, gipuzkoar ETAkide, apaiz eta politikari ohia.
- Ekainaren 20a - José Ramón Ibarretxe, bizkaitar futbolaria (h. 2011).
- Ekainaren 24a - Sam Jones, estatubatuar saskibaloi jokalaria (h. 2021).
- Ekainaren 25a - Michelangelo Pistoletto, italiar margolaria.
- Ekainaren 25a - Álvaro Siza Vieira, portugaldar arkitektoa.
- Ekainaren 26a - Claudio Abbado, italiar orkestra-zuzendaria (h. 2014).
- Ekainaren 27a - Robert Katz, estatubatuar idazle eta kazetaria (h. 2010).
- Ekainaren 28a - Antonio Igoa, euskal herritar futbolaria (h. 2015).
- Ekainaren 30a - Mauricio Rosencof, uruguaitar idazlea.
Uztaila[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Uztailaren 1a - Félix Ayo, bizkaitar biolin-jolea, mundu mailan ezaguna.
- Uztailaren 2a - Pierre Pradier, Euskal Herrian jaiotako mediku anestesista (h. 2003).
- Uztailaren 3a - Pedro Aurtenetxe, bizkaitar enpresaburu eta Athletic Clubeko presidentea (h. 2016).
- Uztailaren 3a - Carmen Barbarà, kataluniar komikigilea eta ilustratzaiea.
- Uztailaren 6a - Henri Anglade, frantziar txirrindularia (h. 2022).
- Uztailaren 6a - Matilde Isasi-Isasmendi, bizkaitar emagina eta erizaina.
- Uztailaren 6a - Jean-Pierre Mocky, frantziar zinemagilea eta antzezlea (h. 2019).
- Uztailaren 7a - Murray Halberg, zeelandaberritar atleta, txapeldun olinpikoa (h. 2022).
- Uztailaren 9a - Elem Klimov, sobietar zinemagilea (h. 2003).
- Uztailaren 9a - Oliver Sacks, ingeles neurologoa eta idazlea (h. 2015).
- Uztailaren 10a - Ivan Passer, txekiar zinemagilea (h. 2020).
- Uztailaren 12a - Alberto Albistegi Arizmendiarrieta, gipuzkoar futbolaria (h. 2015).
- Uztailaren 12a - Donald E. Westlake, estatubatuar idazlea (h. 2008).
- Uztailaren 14a - Robert Bourassa, Quebeceko lehen ministroa (h. 1996).
- Uztailaren 15a - Julian Bream, britainiar gitarra- eta laute-jotzailea (h. 2020).
- Uztailaren 15a - Guido Crepax, italiar komikigilea (h. 2003).
- Uztailaren 17a - Karmenu Mifsud Bonnici, Maltako lehen ministroa (h. 2022).
- Uztailaren 18a - Syd Mead, estatubatuar diseinatzaile industriala (h. 2019).
- Uztailaren 20a - Cormac McCarthy, estatubatuar eleberrigilea.
- Uztailaren 23a - Richard Rogers, italiar jatorriko britainiar arkitektoa (h. 2021).
- Uztailaren 25a - Georgi Atanasov, Bulgariako lehen ministroa (h. 2022).
- Uztailaren 26a - Edmund Phelps, estatubatuar ekonomialaria, 2006ko Ekonomiako Nobel Saria.
- Uztailaren 31 - Iñaki Alkiza, euskal herritar futbolari, Errealako presidente eta politikari abertzalea (h. 2023).
- Uztailaren 31 - Cees Nooteboom, herbehereetar idazle eta itzultzailea.
Abuztua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Abuztuaren 1a - Toni Negri, italiar politikari, irakasle eta filosofo komunista.
- Abuztuaren 7a - Elinor Ostrom, estatubatuar politologoa, 2009ko Ekonomiako Nobel Saria (h. 2012).
- Abuztuaren 10a - Bill Nieder, estatubatuar pisu jaurtitzailea (h. 2022).
- Abuztuaren 11 - Xabier Antoñana, nafar katedraduna, kazetaria, idazlea eta politikaria (h. 2021).
- Abuztuaren 11 - Aurora Baskaran, gipuzkoar politikaria, Eibarko alkate ohia.
- Abuztuaren 11 - Jerzy Grotowski, poloniar antzerki-zuzendaria (h. 1999).
- Abuztuaren 12a - Anita Gradin, suediar kazetari eta politikaria (h. 2022).
- Abuztuaren 13a - Bitxore Laka, bizkaitar misiolari eta artista (h. 2014).
- Abuztuaren 13a - Ana Mari Marin, nafar margolaria eta emakume aitzindaria, Baztango erreferente soziala eta kulturala (h. 2020).
- Abuztuaren 14a - Richard R. Ernst, suitzar kimikaria, 1991ko Kimikako Nobel Saria (h. 2021).
- Abuztuaren 16a - Reiner Kunze, alemaniar idazlea eta itzultzailea.
- Abuztuaren 16a - Julie Newmar, estatubatuar aktore, dantzari eta abeslaria.
- Abuztuaren 16a - Stuart Roosa, estatubatuar astronauta (h. 1994).
- Abuztuaren 18a - Just Fontaine, frantziar futbolaria (h. 2023).
- Abuztuaren 18a - Roman Polański, frantziar-poloniar film zuzendari eta aktorea.
- Abuztuaren 21a - Eneko Arieta, Athleticeko futbolaria (h. 2004).
- Abuztuaren 21a - Janet Baker, britainiar mezzo-sopranoa.
- Abuztuaren 21a - Michael Dacher, alemaniar alpinista eta muturreko eskalatzailea (h. 1994).
- Abuztuaren 22a - Sylva Koscina, jugoslaviar-italiar aktorea (h. 1994).
- Abuztuaren 23a - Robert Curl, estatubatuar kimikaria, 1996ko Kimikako Nobel Saria (h. 2022).
- Abuztuaren 23a - Amparo Soler Leal, espainiar aktorea (h. 2013).
- Abuztuaren 25a - Wayne Shorter, estatubatuar jazz saxo-jotzaile eta musikagilea (h. 2023).
- Abuztuaren 25a - Tom Skerritt, estatubatuar aktorea.
- Abuztuaren 26a - Fermin Gordejuela, nafar futbolaria (h. 2006).
- Abuztuaren 26a - Juan Mugartegi, bizkaitar bertsolaria (h. 2018).
- Abuztuaren 30a - Carlos Zayas, espainiar kazetari, politikari eta ekologista.
Iraila[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Irailaren 2a - Mathieu Kérékou, Beningo presidentea (h. 2015).
- Irailaren 7a - Jacques Blot, lapurtar mediku eta arkeologoa, Ipar Euskal Herriko eta Pirinioetako Historiaurrearen ikerlari garrantzitsuenetakoa (h. 2021).
- Irailaren 8a - Asha Bhosle, Ashaji, indiar abeslaria.
- Irailaren 10a - Karl Lagerfeld, alemaniar jostuna (h. 2019).
- Irailaren 12a - José Fernández Arteaga, elizgizon mexikarra, Chihuahuako artzapezpikua (h. 2021).
- Irailaren 15a - Rafael Frühbeck, espainiar orkestra-zuzendaria eta musikagilea (h. 2014).
- Irailaren 17a - Luis Gasca, donostiar argitaratzaile eta komiki eta zinema kritikaria (h. 2021).
- Irailaren 18a - Robert Blake, estatubatuar aktorea (h. 2023).
- Irailaren 18a - Mark Di Suvero, estatubatuar eskultorea.
- Irailaren 18a - Fred Willard, estatubatuar aktore, umorista eta idazlea (h. 2020).
- Irailaren 19a - David McCallum, eskoziar aktorea.
- Irailaren 24a - Terry Davies, galestar errugbilaria (h. 2021).
- Irailaren 28a - Miguel Ortiz Berrocal, espainiar eskultorea (h. 2006).
- Irailaren 29a - Samora Machel, lehendabiziko Mozambikeko presidentea (h. 1986).
- Irailaren 29a - Josef Kadraba, txekiar futbolaria (h. 2019).
Urria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Urriaren 2a - John Gurdon, britainiar biologoa, 2012ko Medikuntzako Nobel Saria.
- Urriaren 2a - Michel Plasson, frantziar orkestra-zuzendaria.
- Urriaren 5a - Diane Cilento, australiar aktorea (h. 2011).
- Urriaren 5a - Raymond Kendall, Interpoleko idazkari nagusi ohia.
- Urriaren 6a - Alicia D'Amico, argentinar argazkilaria (h. 2001).
- Urriaren 9a - Celia Correas de Zapata, argentinar idazle, poeta eta akademikoa (h. 2022).
- Urriaren 9a - Peter Mansfield, britaniar fisikaria, 2003ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 2017).
- Urriaren 13a - Titus Buberník, eslovakiar futbolaria (h. 2022).
- Urriaren 14a - Gabriel Aresti, bilbotar idazlea eta poeta, XX. mendeko euskal literaturaren berritzaileetako bat (h. 1975).
- Urriaren 17a - Jeanine Deckers, ordena erlijioso dominikarreko belgikar moja eta abeslaria (h. 1985).
- Urriaren 20a - Angel Urrutia Iturbe, nafar poeta, argitaratzaile eta ekintzaile kulturala, Río Arga. Revista navarra de poesía aldizkariaren zuzendaria eta sortzaileetako bat (h. 1994).
- Urriaren 21a - Francisco Gento, espainiar futbolaria, Espainiako Futbol Liga gehien jokatu eta irabazi zituen futbolaria (h. 2022).
- Urriaren 22a - Helmut Senekowitsch, austriar futbolari eta entrenatzailea (h. 2007).
- Urriaren 26a - Eustaquio Zubillaga, gipuzkoar futbolaria (h. 2020).
- Urriaren 28a - Garrincha, brasildar futbolaria, historiako futbolaririk hoberenetakoa (h. 1983).
- Urriaren 28a - Elvira Larrazabal, bizkaitar golfari ohia, Espainiako lehen emakume golfari profesionala.
- Urriaren 31 - Florentino Goiburu, gipuzkoar bertsolari eta artzaina (h. 2012).
Azaroa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Azaroaren 1a - Ramón Tamames, espainiar ekonomialaria eta politikaria.
- Azaroaren 3a - John Barry, ingeles musikagile, zinemako film nabarmen askoren soinu bandak konposatzeagatik ezaguna (h. 2011).
- Azaroaren 3a - Ken Berry, estatubatuar aktorea (h. 2018).
- Azaroaren 3a - Jeremy Brett, ingeles aktorea (h. 1995).
- Azaroaren 3a - Amartya Sen, indiar ekonomilaria, 1998ko Ekonomiako Nobel Saria.
- Azaroaren 4a - Charles K. Kao, zuntz optikoaren aita, Hong Kongeko estatubatuar ingeniaria eta fisikaria, 2009ko Fisikako Nobel Saria (h. 2018).
- Azaroaren 6a - Carlos Correia, Ginea-Bissauko lehen ministroa (h. 2021).
- Azaroaren 9a - Egil Danielsen, norvegiar atleta, xabalina jaurtiketan aditua (h. 2019).
- Azaroaren 10a - Don Clarke, The Boot, zeelandaberritar errugbi eta kriket jokalaria (h. 2002).
- Azaroaren 10a - Ronald Evans, estatubatuar astronauta (h. 1990).
- Azaroaren 11 - Javier Garro, nafar dentista eta Osasunako presidentea (h. 2003).
- Azaroaren 11 - Rosa Regàs, kataluniar idazlea, Espainiako Liburutegi Nazionaleko zuzendari nagusia.
- Azaroaren 12a - Jalal Talabani, Irakeko presidentea (h. 2017).
- Azaroaren 15a - Jesús Rodríguez Lafuente, bizkaitar haltera ohia.
- Azaroaren 15a - Françoise Héritier, frantziar antropologo, etnologo eta feminista (h. 2017).
- Azaroaren 17a - Isao Iwabuchi, japoniar futbolaria (h. 2003).
- Azaroaren 19a - Antonio Bertrán, gipuzkoar txirrindularia (h. 2008).
- Azaroaren 19a - Larry King, estatubatuar telebista-aurkezle, irrati-aurkezle eta bozeramalea (h. 2021).
- Azaroaren 21a - Etta Falconer, estatubatuar matematikaria (h. 2002).
- Azaroaren 23a - Daniel Chavarría, euskal jatorriko kubatar idazlea (h. 2018).
- Azaroaren 23a - Seydou Diarra, Boli Kostako lehen ministroa (h. 2020).
- Azaroaren 23a - Krzysztof Penderecki, poloniar musikagilea (h. 2020).
- Azaroaren 26a - Luis Pedro Peña Santiago, gipuzkoar etnologo eta mendizalea eta Aranzadi Zientzia Elkarteko kide nabarmena (h. 1994).
- Azaroaren 27a - Jacques Godbout, quebectar olerkari, eleberrigile, saiakera-idazle eta zinemagilea.
- Azaroaren 28a - Hope Lange, estatubatuar aktorea (h. 2003).
- Azaroaren 29a - John Mayall, ingeles blues eta pop rock abeslari, instrumentista eta musikagilea.
- Azaroaren 29a - James Rosenquist, estatubatuar margolaria (h. 2017).
- Azaroaren 30a - Jeanloup Sieff, frantziar argazkilaria (h. 2000).
Abendua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Abenduaren 1a - Marta Rodríguez, kolonbiar zinemagilea.
- Abenduaren 1a - Violette Verdy, frantziar dantzari, koreografo, irakasle, zuzendari eta idazlea (h. 2016).
- Abenduaren 3a - Paul J. Crutzen, herbeheretar kimikaria, 1995eko Kimikako Nobel Saria (h. 2021).
- Abenduaren 6a - Henryk Górecki, poloniar musikagilea, postmodernismoaren musikari nagusietako bat (h. 2010).
- Abenduaren 7a - José María Portell, bizkaitar kazetaria (h. 1978).
- Abenduaren 10a - Karimat El-Sayed, egiptoar kristalografoa.
- Abenduaren 10a - Eduardo Pavlovsky, argentinar antzerkigilea, zuzendaria eta antzezlea, eta mediku psikoanalista (h. 2015).
- Abenduaren 12a - Manu Dibango, kamerundar saxofoi-jotzaile, pianista, bibrafonista, orkestra zuzendari, musikagile, konpositore eta abeslaria (h. 2020).
- Abenduaren 14a - Hisataka Okamoto, japoniar futbolaria.
- Abenduaren 15a - Tim Conway, estatubatuar aktorea (h. 2019).
- Abenduaren 18a - Laura Mancinelli, italiar idazlea, germanista eta erdi arokoa (h. 2016).
- Abenduaren 20a - Rik Van Looy, belgiar txirrindularia, txirrindularitzako bost monumentuak irabazi zituen lehena.
- Abenduaren 23a - Akihito, Japoniako enperadorea.
- Abenduaren 25a - Basil Heatley, britainiar atleta (h. 2019).
- Abenduaren 25a - David Mackay, britainiar arkitektoa (h. 2014).
- Abenduaren 27a - Carlos Álvarez Cruz, espainiar poeta eta hizlaria (h. 2022).
- Abenduaren 27a - Ignacio Uribe, bizkaitar futbolari ohia.
- Abenduaren 28a - José Antimasberes, El gitanico de Añorbe, nafar kale-dantzari ijito eta nomada (h. 1994).
- Abenduaren 28a - Charles Portis, estatubatuar idazlea (h. 2020).
Egun ezezaguna edo zehaztugabea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Cristina Álvarez Reinares, nafar idazlea.
- Dominika Etxart, euskal herri-kantaria, Zuberoako herri kantuak berreskuratzen lan aparta egin zuena (h. 2012).
- Guillermo Aldalur, Pikua, gipuzkoar soinu jotzailea eta organista (h. 2015).
- Iñaki Larrañaga, gipuzkoar apaiza, soziologoa, soziolinguista eta SIADECO kooperatibaren nahiz Bizi-Hitza Fundazioaren sortzaileetako bat (h. 2021).
- Joxe Arregi, Joxe Alkiza, elizgizon eta idazlea.
- Miguel Ángel Alegría, nafar pilotaria (h. 2018).
- Michael Parenti, estatubatuar historialari eta intelektual marxista.
Heriotzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Urtarrila[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Urtarrilaren 3a - Wilhelm Cuno, Alemaniako kantzilerra (j. 1876).
- Urtarrilaren 5a - Calvin Coolidge, Ameriketako Estatu Batuetako 30. Presidentea (j. 1872).
- Urtarrilaren 7a - Herbert John Louis Hinkler, australiar hegalaria (j. 1892).
- Urtarrilaren 10a - Margaret Macdonald Mackintosh, eskoziar artista (j. 1865).
- Urtarrilaren 17a - Antonio Basagoiti Arteta, euskal jatorriko espainiar enpresari eta bankaria (j. 1848).
- Urtarrilaren 17a - Louis Comfort Tiffany, estatubatuar artista eta diseinatzailea (j. 1848).
- Urtarrilaren 21a - George Moore, ingelesezko idazle irlandarra (j. 1852).
- Urtarrilaren 26a - Cesarea Garbuno Arizmendi, gipuzkoar enpresaburua, Espainiako lehen petrolio-findegiko enpresaburua (j. 1846).
- Urtarrilaren 31 - John Galsworthy, ingelesezko idazlea eta 1932ko Literaturako Nobel Saria (j. 1867).
Otsaila[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Otsailaren 12a - Henri Duparc, frantses musikagilea (j. 1848).
- Otsailaren 20a - Takiji Kobayashi, literatura proletarioaren japoniar idazlea (j. 1903).
Martxoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Martxoaren 12a - Xabier Lizardi, olerkari zarauztarra (j. 1896).
- Martxoaren 13a - Robert T. A. Innes, britainiar astronomoa (j. 1861).
- Martxoaren 18a - Luis Amadeo Savoiakoa, italiar printze, mendizale eta esploratzailea (j. 1873).
- Martxoaren 23a - Juan Arana, Loramendi, frai Joakin Bedoña, gipuzkoar elizgizona eta euskal olerkaria (j. 1907).
- Martxoaren 23a - Jesús Oiarbide, euskal atleta (j. 1902).
Apirila[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Apirilaren 1a - Salvador Rueda, espainiar poeta (j. 1857).
- Apirilaren 2a - Guerau de Liost, kataluniar politikari eta poeta (j. 1878).
- Apirilaren 3a - Adolfo Urkixo, bizkaitar politikaria (j. 1866).
- Apirilaren 22a - Henri Royce, ingeles industrialaria, Rolls-Royce enpresaren sortzailea (j. 1863).
- Apirilaren 28a - José María Amilibia, gipuzkoar abokatu eta politikaria (j. 1900).
- Apirilaren 29a - Konstantino Kavafis, greziar olerkaria (j. 1863).
- Apirilaren 30a - Anna de Noailles, frantziar idazlea (j. 1876).
Maiatza[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Maiatzaren 6a - Li Ching Yuen, ustez behin ere izan den gizonik zahar edo adinduena (j. 1677).
- Maiatzaren 12a - Ricardo García Mercet, bizkaitar militar eta naturalista, entomologian nabarmendua (j. 1860).
Ekaina[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Ekainaren 12a - Jose Maria Orbe Gaytán de Ayala, bostgarren Valdespinako markesa, militar eta politikari gipuzkoarra (h. 1848).
- Ekainaren 14a - Alice Elizabeth Doherty, estatubatuar emakume bizarduna (j. 1887).
- Ekainaren 20a - Clara Zetkin, alemaniar politikari sozialista, emakumeen eskubideen defendatzailea (j. 1857).
- Ekainaren 29a - Roscoe Arbuckle, estatubatuar zinema mutuko aktore, umorista, zinema zuzendari eta gidoilaria (j. 1887).
Uztaila[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Uztailaren 3a - Hipólito Yrigoyen, euskal jatorriko argentinar politikaria, Argentinako presidentea (j. 1852).
- Uztailaren 8a - Anthony Hope, ingeles idazlea (j. 1863).
- Uztailaren 13a - Rosario Pino, espainiar antzerki aktore eta txirrindulari afizionatua (j. 1871).
- Uztailaren 14a - Raymond Roussel, frantziar idazlea (j. 1877).
- Uztailaren 15a - Pierre de Vizcaya, euskal automobil-gidari profesionala, auto istripuan (j. 1894).
Abuztua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Abuztuaren 2a - Anastasi Agerre, euskal idazlea eta sindikalista (j. 1897).
- Abuztuaren 23a - Adolf Loos, Mugimendu Modernoko hastapenetako arkitekto berritzaile txekiarra (j. 1870).
Iraila[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Irailaren 6a - Zacarías Martínez, espainiar agustindar erlijiosoa eta biologoa, Gasteizko apezpikua izandakoa (j. 1864).
- Irailaren 8a - Faisal I.a, Irakeko erregea (j. 1885).
- Irailaren 9a - Henri-Achille Zo, lapurtar margolaria (j. 1873).
- Irailaren 20a - Annie Wood Besant, britainiar kazetaria, feminista, iraultzailea, aktibista eta idazle okultista (j. 1847).
- Irailaren 20a - Pedro Fabo, nafar agustindar errekoletoa, misiolaria eta idazlea (j. 1873).
Urria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Urriaren 2a - Elizabeth Thompson, ingeles margolari eta idazlea (j. 1846).
- Urriaren 5a - Nikolai Iudenitx, Errusiar Inperioko Armadako jenerala (j. 1862).
- Urriaren 27a - Benigno Txabarri, bizkaitar enpresaburu eta politikaria (j. 1856).
- Urriaren 29a - Albert Calmette, frantziar sendagile eta bakteriologoa (j. 1863).
- Urriaren 29a - Paul Painlevé, Frantziako lehen ministroa (j. 1863).
Azaroa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Azaroaren 3a - Emile Roux, frantziar zientzialaria (j. 1853).
- Azaroaren 8a - Mohammed Nadir Shah, Afganistango erregea (j. 1883).
- Azaroaren 19a - Hermenegildo Alvariño, galiziar jatorriko eusko langile eta Eusko Abertzale Ekintzako militantea, eraila.
- Azaroaren 19a - Louise Jopling, ingeles margolaria, bere belaunaldiko emakume artista nabarmenetakoa (j. 1843).
- Azaroaren 21a - Elisa Fernández de la Vega, espainiar medikua eta irakaslea (j. 1895).
Abendua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Abenduaren 4a - Stefan George, alemaniar olerkari eta itzultzailea (j. 1868).
- Abenduaren 17a - Thubten Gyatso, hamairugarren Dalai Lama (j. 1876).
- Abenduaren 18a - Mary Parker Follett, estatubatuar gizarte-ekintzaile eta kudeaketa-aditua (j. 1868).
- Abenduaren 21a - Ramón Barea Mendizabal, gipuzkoar asmatzailea, pedalontziaren asmatzailea (j. 1863).
- Abenduaren 21a - Knud Rasmussen, daniar esploratzailea (j. 1879).
- Abenduaren 25a - Francesc Macia, Kataluniako Generalitateko 122. Presidentea (j. 1859).
- Abenduaren 26a - Anatoli Lunatxarski, Ukrainan jaiotako boltxebikea eta idazlea (j. 1875).
Egun ezezaguna edo zehaztugabea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Enrique Epaltza, bilbotar arkitektoa (j. 1860).
- Gregorio Ibarretxe, euskal herritar politikari jeltzale eta arkitektoa, Bilboko alkatea (j. 1864).
- Paulino Caballero, nafar kimikari, fisikari, irakasle eta katedraduna (j. 1839).
- Ramon Aginaga, nafar bide ingeniaria (j. 1852).
Nobel saridunak:[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Fisika: Erwin Schrödinger eta Paul Dirac
- Kimika: eman gabe
- Literatura: Ivan Alekseievitx Bunin
- Medikuntza: Thomas Hunt Morgan
- Bakea: Norman Angell
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Denbora unitateak | ||
---|---|---|
attosegundo • femtosegundo • pikosegundo • nanosegundo • mikrosegundo • milisegundo • segundo
|