Queralteko gaztelua
| Queralteko gaztelua | |
|---|---|
| Interes Nazionaleko Kultur Ondasuna | |
_-_10.jpg) | |
| Kokapena | |
| Estatu burujabe |  Espainia |
| Autonomia |  Katalunia |
| Probintzia |  Bartzelonako probintzia |
| Eskualdea | Anoia |
| Kataluniako udalerria | Bellprat |
| Koordenatuak | 41°30′49″N 1°27′30″E / 41.5136°N 1.45833°E |
 | |
| Arkitektura | |
| Estiloa | arkitektura erromanikoa |
| Ondarea | |
| BCIN | 530-MH |
| BIC | RI-51-0005200 |
Queralteko gaztelua Bellprateko (Anoia) eraikin bat da, interes nazionaleko kultur ondasun deklaratua. Hurbil dago Queralteko San Jaime eliza, Kataluniako Ondare Arkitektonikoaren Inbentarioaren parte dena. Queralt mendilerroaren mendebaldeko muturrean dago, harrizko gailur baten gainean, Anoia eskualdeko hego-mendebaldeko zonaldean, Conca de Barberà, Alt Camp eta Alt Penedès eskualdeen mugatik gertu. X. mendean gazteluak zuen estrategikoagatik, markaren edo mugaren ertzean kokatzen zen.
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Zeharka bada ere, gotorleku hori Wifredo Bilotsua kondearen gobernuari zor zaio, 880-897 urteen artean, kondeak Osonako konderria birpopulatzea antolatu zuenean, Queralt-eko gaztelua baitzen garai hartan muga nagusia. 976. urtean, Borrell II. kondeak eta haren emazte Ledgardak Guitard Bartzelonako bizkondeari saldu zioten Queralteko gaztelua, markaren mugan zegoena. Bartzelonako bizkondearen familia gaztelua utzi egiten dute eta Trasoarri ematen diote, Osonako bizkondeen familiakoa; ondoren, haren seme-alabek gazteluaren jabetza osoa eskuratu baitzuten. XI. mendearen hasieran bi jaunen artean eztabaidatu zen jabetza: Sal-la, Urgelleko gotzaina eta Gurbeko Sendred. 1002. urtean, Bartzelonako kondeak, Ramon Borrellek eta Ermesenda Carcasonakoak epaiketarako deia egin zuten, eta uste da epaia, ezagutzen ez dena, Sal-la gotzainaren aldekoa izan zela. Hala ere, lekua Gurb-Queraltekin lotuta dago, haiek izan baitziren jaun bakarrak, ez dakigu erosketa edo usurpazio bidez, garai hartan erabili ohi zen metodoa baitzen.
Bernardo Sendred de Gurben gobernu-aldia zela eta, asko oihandu ziren gazteluko mendebaldeko lurrak, eta biztanleria-gune berriak eta Montargull, Rauric eta Figuerolako gazteluak sortu ziren. Lan horretan jarraitu zuen Guillem Bernat de Queralt semeak (1084. urtean hil zen), eta Queralt abizen gisa erabili zuen lehena izan zen. Ondorengorik gabeko zenbait heriotza zirela eta, jabetza Queralt familiako bi adarretan banatu zen, eta adar horiek jabari-mota desberdina zuten; esate baterako, jabari nagusia (jaunen jabetza erabilgarrirako jabetza-eskubidea) eta feudo jabetza. XII. mendearen amaieran eta XIII. mendearen hasieran, adar nagusia desagertu egin zen eta bigarren adarra Queralten kokatu zen. 1212. urtean, Arnau de Timorrek Gurb Queralteko Berenguer III.ari gaztelua erosi zion libre eta franko alodioan, eta haren semeak Queralt abizena hartu zuen eta Santa Colomako baronian bildu zuen.
Queralteko jaun nabarmenak izan ziren Queralteko Petri IV.a, 1408an hil zena eta, batez ere, Queralteko Petri VI.a, militarra, diplomatikoa, letra-gizona, Petri IV.a Aragoikoa, Joanes I.a Aragoikoa eta Martin I.a Aragoikoa erregeen zerbitzura egon zena. 1463an, Guerau I. sagaren oinordekoa eta Kataluniako Generalitatearen kausaren aldekoa zen eta haren semeak, Dalmau II.ak, Joan II.aren aldekoa, bota egin zuen. Petri VIII.ak, 1599an, Santa Colomako konde titulua jaso zuen Espainiako Filipe III.aren eskutik. Queralteko Dalmau III oinordekoa Kataluniako erregeorde izan zen Segalarien gerra hastean, eta Corpus de Sang egunean hil zen (1640ko ekainaren 7a). Bere semea, Filipe IV.a Espainiakoak saritua, Espainiako handiki bilakatu zen 1647an.
1842an, Santa Colomako kondeak gaztelua saldu zuen, oso hondatuta Josep Safont i Lluchi (1803-1861), merkatari eta bankariari. Gaztelua oso hondatuta dago, azienda ukuiluekin eta lurrez inguratuta.
Quralteko gazteluko San Miguel eliza[aldatu | aldatu iturburu kodea]
_-_1.jpg)
Queralt gotorlekuko kapera izan zen beti. Solsonako kanonikaren mende egon zen, eta 1088. urtean dago dokumentatuta, Solsonako Santa Maria elizan, San Kristobal elizarekin eta hari lotutako gainerako elizekin batera.
Gaztelua bertan behera uzteak kapera bertan behera uztea ere ekarri zuen. Harresia baino ez da geratzen, kanpai-horma batez koroatuta, zirkuluerdiko arku dobelatu batez eta tenpluaren barrutik zeraman eskalaren zati batez errematatua. Gainerako hormek nabea eta absidea osatu behar zituzten, eta ez dago haren trazadurarik.[1]
Queralteko Sant Jaume eliza (antzina San Kristobal)[aldatu | aldatu iturburu kodea]
.jpg)
Gaztelua nagusi zen haitz-muinoaren oinean, Queralteko gaztelu zaharraren mugan zegoen, eta berehala hartu behar izan zituen bere gain geroago Bellprateko San Salvador elizara igaro ziren parrokia-funtzioak. 1020 eta 1050 urteen arteko parrokia-zerrenda batean ageri da eliza.
Jatorrizko eraikina XI. mendean eraiki zen, kanon arkitektoniko erromanikoen arabera. Nabe bakarra zuen, kanoi-gangaz errematatua, zirkuluerdi-formako abside bat eta kanpandorre bat, mendebaldeko hormaren gainean. Behe Erdi Aroan, eraikinak hainbat aldaketa izan zituen, hala nola abside lau angeluar berri baten eraikuntza. Kanpotik, jatorrizko hormen itxiturek dekorazio lonbardoa dute, arkuteria itsuen friso gisa, hiru multzotan banatuak, lesenen artean, harri ilunez eginak, eta argi eta garbi bereizten dira gainerako eraikuntzatik.[2]
Gaur egun, eraikinak ez du kulturik eta finkatze prozesuan dago. Kataluniako Ondare Arkitektonikoaren Inbentarioan sartua dago.[2]
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ (Katalanez) Cabestany Fort, Joan-F.. (1995). «El Castell de Queralt (segles IX-X)» Santa Coloma de Queralt: Associació Cultural Alt Gaià, 17-25 or..
- ↑ a b (Katalanez) «Patrimoni arquitectònic» invarquit.cultura.gencat.cat (Noiz kontsultatua: 2023-12-29).
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q8342513
Multimedia: Castell de Queralt (Bellprat) / Q8342513