Ron Rivest

Ron Rivest
	; (2015) Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Schenectady (New York), 1947ko maiatzaren 6a (76 urte)
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Bizilekua	Ameriketako Estatu Batuak
Hezkuntza
Heziketa	Stanford Unibertsitatea ; Niskayuna High School (en) ; Yale Unibertsitatea ; Timothy Dwight College (en)
Tesi zuzendaria	Robert W. Floyd (en)
Doktorego ikaslea(k)	Avrim Blum (en) ; Robert Schapire (en) ; Alan Sherman (en) ; Sally Goldman (en) ; Mona Singh (en) ; Ben-Zion Chor (en) ; Burt Kaliski (en) ; Anna Lysyanskaya (en) ; Susan Hohenberger (en) ; Andrew Sutherland (en) ; Margrit Betke (en) ; Paul Joseph Bayer (en) ; Zulfikar Amin Ramzan (en) ; Stephen Wayne Boyack (en) ; Andrea Suzanne LaPaugh (en) ; Kevin Edward Fu (en) ; Robert Hal Sloan (en) ; Javed Alexander Aslam (en) ; Donna Karen Slonim (en) ; Igal Galperin (en) ; Victor V. Boyko (en) ; Jonathan Herzog (en) ; Alan Edward Baratz (en) ; Errol Lynn Lloyd (en) ; Stephen Weis (en) ; Ben Adida (en) ; Emily Huei-Yi Shen (en) ; Ron Pinter (en)
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	matematikaria, cryptologist (en) , informatikaria, unibertsitateko irakaslea, information professional (en) eta zientzialaria
Enplegatzailea(k)	Massachusetts Institute of Technology
Lan nabarmenak	ikusi RSA; Introduction to Algorithms (en) ; MD5;
Jasotako sariak	ikusi Turing Award (2002) ; Paris Kanellakis Award (1996) ; Marconi Prize (2007) ; BBVA Foundation Frontiers of Knowledge Award (2017) ; IACR Fellow (2004) ; ACM Fellow (1994) ; IEEE Koji Kobayashi Computers and Communications Award (2000) : RSA; National Inventors Hall of Fame (2018) ;
Kidetza	Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala; Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia; Ingeniaritzako Akademia Nazionala; Association for Computing Machinery; Zientziak Aurrera Egiteko Elkarte Amerikarra
	people.csail.mit.edu…

Ronald Linn Rivest (Schenectady, New York, 1947ko maiatzaren 6a) kriptografo eta informatika zientzialaria da. Bere lanak algoritmo, konbinatoria, kriptografia, makinen ikaskuntza eta hauteskunde-osotasunaren alorrak landu ditu. Massachusetts Institute of Technologyn (MIT) irakaslea da, eta bertako Elektronika Ingenieritza eta Informatika departamentuko kide bat da, baita Informatika eta Adimen Artifizialeko Laborategiaren partaide ere.

Adi Shamir eta Len Adlemanekin batera, Rivest RSA algoritmoaren asmatzaileetako bat da. RC2, RC4 eta RC5 giltza simetrikoko enkriptazio algoritmoen asmatzailea eta RC6ren ko-asmatzailea da. (RC "Rivest Cipher" esan nahi du). MD2, MD4, MD5 eta MD6 funtzio kriptografikoak ere asmatu zituen.

Heziketa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Rivestek Matematikan Bachelor gradua irabazi zuen Yale Unibertsitatean 1969an, eta Ph.D. gradua Stanfordeko Unibertsitateko Konputagailu Zientzietan 1974an, Robert W. Floydek gainbegiratutako ikerketengatik.^[1]

Karrera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Rivest, Theory of Computation taldeko kidea da, eta MIT CSAIL 's Cryptography and Information Security taldearen sortzailea.

Rivest RSA Data Security (gaur egun Security Dynamics), Verisign eta Peppercoinen sortzailea izan zen.

Bere ikasle ohiak Avrim Blum, Benny Chor, Sally Goldman, Burt Kaliski, Anna Lysyanskaya, Ron Pinter, Robert Schapire, Alan Sherman eta Mona Singh^[2] izan ziren.

Ikerketak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Rivest bereziki ezaguna da kriptografian egindako ikerketengatik. Ekarpen esanguratsuak ere egin dizkio algoritmoaren diseinuari, makinen ikaskuntzaren konplexutasun informatikoari eta hauteskunde segurtasunari.

Kriptografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Rivest, Adi Shamir eta Leonard Adlemanek egindako RSA cryptosystem argitalpenak 1978an kriptografia modernoa iraultzea lortu zuen. Hiru egileek 2002ko Turing Award saria irabazi zuten, Informatika Zientzietan lan honengatik. Sariak honako hau aipatzen zuen: "their ingenious contribution to making public-key cryptography useful in practice". Urte berean, Rivest, Adleman eta Michael Dertouzos lehenengo aldiz formulatu zuten enkriptazio homormofikoa, eta bere aplikazioak. Ideia hau ez zen garatuko 40 urte igaro arte, non enkriptazio homomorfiko seguruen algoritmoak sortu ziren.^[3]

Rivest GMR sinadura publikoaren eskemaren sortzaile bat da, lan hau Shafi Goldwasser eta Silvio Micalirekin argitaratu zuen 1988an. 2001ean Shamir eta Yael Tauman Kalairekin batera garatu zituen erraztu sinadurak. Berak sortu zituen MD4 eta MD5 kriptofrafia hash funtzioak, 1990 eta 1992an argitaratutakoak.

Algoritmoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1973an Rivestek eta bere lankideek lehen hautaketa algoritmoa argitaratu zuten, denbora lineala lortu zuena randomizaziorik erabili gabe. Haien algoritmoa, median of medians, normalean algoritmoen ikastaroetan irakasten da. Rivest, gainera, Floyd - Rivest algoritmoaren bi sortzaileetako bat da.

Rivest-en 1974ko dispertsio doktorala, hash taulen erabilerari buruzkoa izan zen, dokumentuetan hitz partzialak sartzeko, eta lan hau, beranduago, egunkari bat bezala argitaratu zuen. Ordutik, autoantolaketa-zerrenden ikerketa online algoritmoetarako lehiakortasun-analisiaren aitzindari garrantzitsu bihurtu zen. 1980ko hamarkadaren hasieran, bi dimentsioko bitar pilaketa arazoei buruzko ikerketa onak ere argitaratu zituen, baita VLSI diseinuko ubideetan ere.

Introduction to Algorithms liburuaren egilea da, algoritmoei buruzko testuliburu estandarra,Thomas H. Cormen, Charles E. Leiserson eta Clifford Stein idazleekin batera. 1990ean argitaratu zen lehen aldiz, lau ediziotan, eta azkena 2022an.

Ikasketa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erabaki-zuhaitzaren jakintzaren problematikan, Rivestek eta Laurent Hyafilek frogatu zuten NP-osoa dela galderen bidez objektu multzo bakoitza identifikatzen duen zuhaitz erabakitzaile bat aurkitzea eta espero den galdera-kopurua minimizatzen duena. Avrim Blumekin batera, Rivest-ek erakutsi zuen neurosare oso sinpleetarako ere NP-osoa izan daitekeela. Horretaz gain, erabakiak hartzeko zerrendak, zuhaitzak eta automata finituak eraginkortasunez inferitzeko metodoak ere aurkitu zituen.

Hauteskundeak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Rivest-en ikerketa berriagoko gai esanguratsu bat hauteskunde-segurtasuna izan da, softwarearen independentziaren printzipioan oinarritua: hauteskundeen segurtasuna erregistro fisikoetan oinarritzea, eta, beraz, bozkatzeko sistemetan erabiltzen diren softwarearen ezkutuko aldaketak ezin dira gertatu hauteskunde emaitzetan. Arlo honetan egin zituen ikerketek barne hartzen dituzte aplikazio honetan nahasketa-sareen gogortasuna hobetzea, 2006ko ThreeBallot paperezko bozketaren asmakuntza, azken aldiz boto-sistema entzumen-emailea oinarri zuena (demokrazia sustatzearen mesedetan, domeinu publikoan argitaratu zuena), eta Scantegrity segurtasun sistemaren garapena, eskala optikoko boto-sistemetarako.