Sansepulkrismo

Wikipedia, Entziklopedia askea
Mussolini 1919an

Sansepulkrismoa Benito Mussolinik gidatutako faxismoaren aurreko mugimendua da, eta 1919ko martxoaren 23an Mussolinik berak Milango Piazza San Sepolcron antolatutako mitinaren ondorioz dauka izen hori. Bertan, Fasci Italiani di Combattimentoren printzipioak aldarrikatu zituen, eta, ondoren, 1919ko ekainaren 6an, berak sortutako II Popolo d'Italia egunkarian argitaratu zituen.

Jatorriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1919ko martxoaren 2an, II Popolo d 'Italiak komunikatu bat argitaratu zuen, eta bertan 1919ko martxoaren 23rako bilera baten programa azaltzen zen. Bilera horren berri beste hainbat egunkaritan eman zen, eta Italia osora zabaldu zen albistea. Martxoaren 9an II Popolo d'Italia egunkariak berriro egin zuen adierazpena: "Martxoaren 23an antialderdi bat sortuko da, Faxista Borrokalariak, eta bi arrisku izango ditu: eskuinaren erreakzioa eta ezkerraren suntsikortasuna".[1]

1919ko martxoaren 21eko gauean, Piazza San Sepolcroko Merkatarien Elkarteko lokaletan Fasci di Combattimento di Milano sortu zen ofizialki. Beranduago, bertako parte-hartzaileek Fascio primigenio ("Jatorrizko faxistak") izena hartu zuten[2]. Lehen bileraren ondoren,  partaide hauek zuzendaritza-batzordea sortu zuten: Benito Mussolini, Ferruccio Vecchi, Enzo Ferrari, Michele Bianchi, Mario Giampaoli, Ferruccio Ferradini eta Carlo Meraviglia.[3] Halaber, martxoaren 23ko bileraren buru Ferruccio Vecchi izango zela erabaki zen, eta haren idazkari exekutiboa Michele Bianchi[4].

Faxisten fundazioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Martxoaren 23ko bilera hasiera batean Dal Verme Antzokian egitea pentsatzen zen, baina uste baino parte-hartze txikiagoa izan zenez, Aliantza Industrialaren bilera-gelan egin zen. Ferruccio Vecchi izan zen hitz egiten lehena, lehendakari gisa, eta Enzo Agnelli tenienteak jarraitu zuen. Lehen adierazpen politikoa Mussolinik egin zuen, eta mugimendu berriaren funtsezko hiru punturi buruz luze eta zabal hitz egin zuen. Puntu hauek hurrengo egunean laburbildu ziren II Popolo d'Italian:

I. Martxoaren 23ko biltzar honek bere lehen agurra eta oroimen eta pentsamendu agurgarria zuzentzen dizkie Munduko Aberriaren eta askatasunaren handitasuna ziurtatzeko erori diren Italiako semeei, zaurituei eta elbarriei, borrokalari guztiei, beren eginbeharra bete zuten preso ohiei, borrokalarien elkarteak sostengatzen zuen ordena material eta moralaren aldarrikapenari gogor laguntzeko prest agertu zirenei [...]

II. Martxoaren 23ko batzar hau  Italiako herri batzuen kontura egiten den inperialismoaren eta italiak beste herri batzuen kaltetan egiten duen inperialismoaren aurkoakoa da; Nazioen Elkarte Gorenaren postulatua  onartzen da eta Italiarekiko integrazioa Alpeetan eta Adriatikoan egin behar da, Fiume eta Dalmaziaren aldarrikapenarekin eta anexioarekin. [...]

III. Martxoaren 23ko Batzarrean, faxistok alderdi guztietako sindikatu neutralistak saboteatzeko konpromisoa hartzen dugu.

(1919ko martxoaren 24an Il Popolo d'Italian argitaratua).

Mussoliniren ondoren, Filippo Tommaso Marinettik hitz egin zuen, eta jendea Alderdi Sozialistaren aurka jalgitzera gonbidatu zuen. Jarraian, Mario Carlik hitzaldi labur bat bota zuen. Bozkatu ondoren, Mussoliniren manifestuaren printzipioak guztien adostasunez onartu zituen Batzarrak. Arratsaldean lanari ekin zioten berriro ere. Celso Morisik Dalmine eta Paviako langileen alde agenda bat aurkeztu zuen, greban egon eta lantegiak okupatu arren lanean jarraitu zutelako; hau aho batez onartu zen.[5] Ondoren, Malusardiren eta Giovanni Capodivaccaren hitzaldia hasi zen, eta batzarrari "ekintza faxistaren eduki zehatz bat ematea" eta, bereziki, "Gerraren biktimei laguntzeko premiazko arazoei heltzea" eskatu zioten. Capodivaccaren hitzaldiak Mussoliniren iruzkin gehiago ekarri zituen berarekin, eta honek berriro hartu zuen hitza. Mussolinik korporatibismoaren oinarriak ezarri eta Camera dei Fasci e delle Corporazioni-en konstituzioaren sorrera sortzea aurreratu zuen.

Egungo ordezkaritza politikoa nahikoa da hor, norbanakoen interesen ordezkaritza zuzena nahi dugu, nik, herritar gisa, nire ideien arabera bozkatzen dudalako, profesional gisa, nire ezaugarri profesionalen arabera bozkatu behar dudalako. Programa honen aurka esan liteke korporazioetara jotzen duela, berdin dio. Kontseilua eratzeko proiektu hau ordezkaritza politikoa zintzotasunez osatzen duen kategoriakoa da.

Beste hizlari batzuek ere parte hartu zuten, Luigi Razzak eta Giovanni Marinellik, besteak beste.

Ideologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Milango San Sepolcro plaza alkandora beltzen, militarren eta balillen geldialdi batean, 1919

Nahikoa da Mussolinik adierazitako printzipioak irakurtzea liderraren helburua eskuin monarkikoaren eta ezker marxistaren arteko "hirugarren bidea" sortzea zela jakiteko, “Gizon berria”ren teoria berria garatuz. Mussoliniren mugimendu faxistak iraultza nazional bat aldarrikatzen zuen, nazioaren gobernura klase agintari berri bat eramango zuena, batez ere Lehen Mundu Gerrako biktimek eta mutilatuek osatua, alderdi guztietan zehar presente zeudenak.

Fasci italiani di combattimento-ren berehalako helburuak Italiak 1919an galdutako Fiume eta Dalmaziaren erreklamu irredentista eta sozialista eta boltxebikeen aurkako oposizioa (batzuetan bortitza) ziren. Mezu faxistaren hartzaileak, lehenik, ezkerraren mezuekin desilusionatuta zeudenak izan ziren. Hauentzat hainbat argudio erabiltzen zituzten, hala nola ekoizpen-bitartekoak "sozializatzea", "Benetako iraultza" baterako deiak, "Mugimendu sozial" bati buruzko erreferentziak, "Estatua iraultzea", "Benetako justiziaren" “Estatu soziala” lortzeko.

Fasci italiani di combattimento-ko kideek futuristengana eta beste gazte abangoardista batzuengana ere iritsi nahi zuten, arditi ohiengana, errepublikanoengana eta sindikalista iraultzaileengana, alderdi tradizionalek ez bezalako hizkera zuzenarekin, besteak beste gerra eta hondamendi ekonomikoa ekarri zituztenak.

1919ko ekainaren 6an, Il Popolo d'Italiak Manifesto dei Fasci Italiani di Combattimento argitaratu zuen[6], Alceste De Ambriseren kolaborazio aktiboarekin idatzia izan zen. Aldaketa politiko eta sozial progresistetarako hainbat proposamen aurreratu ziren bertan, horietako batzuk bakarrik lortu ziren erregimen faxistan (1922-1943), eta geroago Italiako Errepublika Sozialean berriz ere berrartzen saiatu ziren arren, ez ziren funtsean ezarri gerraren ondorioz.[7]

Partaideak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Filippo Tommaso Marinettik San Sepolkristen poema idatzi zuen.

Ehundik hirurehun pertsona bitarte bildu ziren, hauen artean Italo Balbo, Emilio de Bono, Michele Blancos eta Cesare Maria de Vecchi, aurrerago izan zen Erromako Martxaren protagonistak; Manlio Morgagni, etorkizuneko presidente eta Stefani Agentziako gerente nagusia, eta hainbat formazio eta esperientzia kultural eta politikoko pertsonaiak: nazionalistak, Lehen Mundu Gerrako beteranoak, Arditi, futuristak, sindikalista faxistak, eta italiar errepublikarrak.[8][9][10]. Poliziaren datuen arabera, hirurehun baino ez ziren joan Mussoliniren deiari erantzunez bileran parte hartzera. Baina Mussolini Estatuko buru bihurtu zenean, milaka pertsonak faxismoaren aldeko bilera hartan parte hartu izanaren ohorea aldarrikatu zuten, eta nolabait, aitorpen ofizial bat lortu zuten.[11] Mussoliniren arabera, bilerak ez zuen espero zuen arrakasta lortu. Hurrengo hilabeteetan “Milango Kontseilu Betearazlea”-k, Milanen izan ezik, nahiz eta hainbat sekzio ireki, ez zuten atxikimendu masiborik lortu eta 1919ko Italiako hauteskunde politikoetan porrot gogorra jasan zuten.[12][13]

Milango faxisten Kontseilu Betearazleko Kideak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sansepulkristen zerrenda[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Francesco Aliotto
  • Italo Ballarini
  • Alfredo Banfi
  • Piero Bolzon
  • Alberto Businelli
  • P.P. Carbonelli
  • Olao Gaggioli
  • Antonio Giani
  • Silvio Maurano
  • Negros Nannetti
  • Nanni Marcello
  • Enrico Rocca
  • Ottone Rosai

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ Il Popolo d'Italia, 9 de marzo de 1919.
  2. ↑ Mario Giampaoli, 1919, Libreria del Littorio, Roma-Milano, 1928, pag.88
  3. ↑ Dino Zannoni, Marzo 1919, il primo Alalà, articolo su Storia Illustrata N°136, marzo 1969, pag.96-97
  4. ↑ Mario Giampaoli, 1919, Libreria del Littorio, Roma-Milano, 1928, pag.88-89
  5. ↑ Mario Giampaoli, 1919, Libreria del Littorio, Roma-Milano, 1928, pag.139
  6. ↑ (Italieraz) «Manifesto dei Fasci italiani di combattimento, pubblicato su "Il Popolo d'Italia" del 6 giugno 1919 - Wikisource» it.wikisource.org (Noiz kontsultatua: 2022-06-23).
  7. ↑ Renzo De Felice, Breve storia del fascismo, Mondadori, Cles, 2009, pag. 9-10
  8. ↑ Roberto Vivarelli, Storia delle origini del fascismo, volume I, Il Mulino, 2012, pag 334
  9. ↑ Roberto Vivarelli, Storia delle origini del fascismo, volume I, Il Mulino, 2012, pag 334: «... non sembra abbiano partecipato più di circa duecento persone, di cui oltre una cinquantina provenienti da fuori Milano»
  10. ↑ Renzo De Felice, Breve storia del fascismo, Mondadori,, Cles, 2009, pag. 9
  11. ↑ Indro Montanelli, Mario Cervi, L'Italia in Camicia nera, Rizzoli, 1976, pag.81
  12. ↑ Indro Montanelli, Mario Cervi, L'Italia in Camicia nera, Rizzoli, 1976, pag.82
  13. ↑ Renzo De Felice, Breve storia del fascismo, Mondadori, Cles, 2009, pag. 11

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Renzo De Felice, Mussolini il rivoluzionario, Einaudi, Torino, 1965, cap. 12 e passim;
  • Giorgio Rumi, ‘Mussolini e il “programma” di San Sepolcro', Il movimento di liberazione in Italia, aprile-giugno 1963, pp. 3–26;
  • Paul O'Brien, Mussolini in the First World War, Berg, Oxford e New York, 2005, cap. 1.
  • E. & D. Susmel (a cura di) Opera Omnia di Benito Mussolini, Vol. XII, La Fenice, Firenze, 1953, pp. 321–323.
  • Silvano Fasulo, Storia vissuta del socialismo napoletano (1896-1951), con prefazione ed a cura di Giuseppe Aragno, Bulzoni, Roma, 1991.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Sansepulkrismo&oldid=8980468"(e)tik eskuratuta