Shibumi

Shibumi
Jatorria
Egilea(k)	Trevanian (en)
Argitaratze-data	1979
Izenburua	Shibumi
Jatorrizko herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Ezaugarriak
Genero artistikoa	thrillerra
Hizkuntza	ingelesa
kronologia

Shibumi 1979an argitaratutako eleberria da, Trevanian izengoitiarekin Rodney William Whitakerrek ingelesez idatzia.^[1]

Shibumi 1970eko hamarkadan dago kokatua, eta "Ama Konpainiaren", mendebaldeko munduaren zati handi bat isilpean kontrolatzen duen energia-konpainien konspirazioa, eta Nicholaï Hel hiltzaile oso kalifikatuaren arteko borroka kontatzen du. Eleberriaren pasarte asko Euskal Herrian gertatzen dira, bertan baitu bizilekua protagonistak. Go jokoak garrantzia handia du nobelaren kontakizunean, eta joko honen mugimendu garrantzitsuen arabera antolatzen dira kapituluak.

Argumentua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Nicholai Hel hiltzaile profesionala da, Shanghain jaio zen 1925ean, eta amak Errusiako aristokraziako kidea, modu kosmopolitan hezi zuen. Japoniako armada inperialeko jeneral bat hartu zuten Nicholairen amaren etxean. Kishikawa jeneral horrekin, shibumi eta Go jokoaren kontzeptuetan sartuko da Hel. Azkenean, Japoniara bidaliko dute. Han, jokoaren maisu ezagun batekin entrenatu eta 'kulturalki japoniar' bihurtu da. Eskola honetako maisuak jakin du Nicholaik errealitatetik mentalki ihes egiteko eta atsedena hartuta eta berrituta itzultzeko duen gaitasuna (garraio mistikoa). Japonia 1945ean errenditu zenean, Hel-ek, hilabete luzez gosez egon ondoren, Estatu Batuetako okupazio-armadan interprete-lana aurkituko du (hizkuntza asko ezagutzeari esker), eta Estatu Batuetako inteligentzian agente deskodetzaile bihurtuko da.

Hel-ek jakin du Kishikawa errusiarren gerrako preso dela, eta gerra-krimenen epaiketa humiliagarri bati aurre egin behar dio. Jenerala gatibualdian bisitatu ondoren, konturatu da errusiarrei hainbeste errespetatzen duen gizona mintzeko modu bat eman diela, eta salaketaz arduratzen den sobietar operatiboari berretsi dio jeneralak Hel-i duen lotura emozionala.

Hel-ek erabaki du gizon horrenganako bere esker ona eta maitasuna erakusteko modu bakarra bere aita jeneralari bere gatibutasunetik irteera bat eskaintzea dela, judizio publikoaren lotsa publikoa saihestuko duena. Hurrengo bisitan, Hel-ek, termino lausoetan hitz eginez, jeneralari hiltzea eskaintzen dio. Nolabaiteko erresistentziaren ondoren, jenerala eskaintzaren zintzotasunaz ohartu da eta onartu egingo du.

Euskara eta japonieraren erabilera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Nicholai Hel pertsonaia nagusiak hainbat hizkuntza hitz egiten ditu bere ondare eta jaioterriagatik, eta liburuan zehar bi hizkuntza osagarri ikasten ditu: japoniera eta euskara. Azken bi horiek nabarmenki agertzen dira liburuan. Liburuko japoniera gehienak Go jokoa dute ardatz; Hel-ek modu formalean ikasten du, eta metafora gisa erabiltzen da liburuan zehar. Eleberria sei liburutan banatzen da, eta horietako bakoitzari Go hiztegi japoniarretik ezartzen zaio izena.. Edukien taulan egileak sei termino horien itzulpena ematen du, honela:

Fuseki: Joko bat irekitzeko etapa, taula osoa kontuan hartzen denean.

Sabaki: Egoera problematiko bat azkar eta malgutasunez ebazteko ahalegina.

Seki: Alderdi batek ere abantailarik ez duen egoera neutrala.

Uttegae: sakrifizio-joko bat, ganbito bat.

Tsuru no Sugomori: "Garabiak beren habian konfinatzea", etsaien harriak harrapatzeko maniobra dotorea.

Termino horiek guztiak, "fuseki" izan ezik, liburuan bertan ere agertzen dira, bereziki Hel-ek Kishikawa jeneralarekin izandako elkarrizketan, hau hil baino lehenago. Edukien taulan bere definizioak izateak irakurleari ulertzen laguntzen dio; Hel eta jenerala, berriz, hitz horiek metaforikoki erabiltzen ari dira, beste pertsonaia batzuek ulertu ez ditzaten. Go jokoaren beste hitz batzuk agertzen dira elkarrizketa horretan, batzuk irakurlearen erraztasunerako definitzen dira, baina beste batzuk ez.

Elkarrizketa hori egin eta hilabete batzuetara, Hel kartzelan dago, eta euskal ikasketak egiten hasi da bere burua lanpetuta edukitzeko modu gisa. Liburuaren argumentuaren zati handi bat geroago gertatuko da Ipar Euskal Herrian; beraz, euskal terminologia eta maximoak oso presente daude. Shibumin aurkitutako ia euskal hitz eta esaldi guztiak ere aurki daitezke hitzez hitz Philippe Veyrinen Frantziako historian, 1949an argitaratua, Les Basques de Labourd, de Soule et de Basse-Navarre: Leur histoire et leurs traditions, eta Andrew Brownek ingelesera itzulita.^[2] Euskal hitzek, askotan, zenbait definizio eta hainbat ahoskera onartzen dituzte, baina Shibumin aurkitutakoek beti islatzen dituzte Veyrinen lanean aurkitutakoak.^[3]

Prekuela[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Don Winslowek Satori argitaratu zuen 2011n, Shibumin oinarritutako eta prekuela gisa ezarritako eleberria. Trevanian autore originala errespetatzearren, Whitakerren izengoitia, Winslowek zirriborroaren lehen 100 orrialdeak bidali zizkion Whitakerren alaba eta editoreari, onets zitzan.^[4] Hel-en adin heldu goiztiarra garatzen du liburuak.

Zinemarako egokitzapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2021eko abuztuan, Warner Bros nobelaren egokitzapen zinematografiko bat garatzen ari dela jakinarazi zen. Proiektua Chad Stahelskiren 87Eleven Entertainmentek ekoitziko du, Alex Young eta Jason Spitz bazkideak produktore gisa elkartuta.^[5] Urtebete geroago, 2022ko abuztuan, jakinarazi zen Chad Stahelskik ere zuzenduko duela proiektua Matthew Ortonekin, eta gidoia idazteko kontratatuko dutela.^[6]