Odisearen XX. mendeko ilustrazioa

Odisea Antzinako Greziako epopeia greziar bat da, Homero izeneko poeta batek idatzitakoa. Odiseo greziar heroiaren abenturak kontatzen ditu, horien artean, Troiako gerraren ondoren etxera itzultzeko gainditu behar izan zituen zailtasunak.

Odisea 24 kapitulu edo liburutan dago zatituta, eta, lehenengoan, Odiseo deskribatzen du: Troiako gerran hamar urtez borrokatu ostean etxera itzuli nahi duen erregea, Itakakoa hain zuzen ere. Odiseo (erromatarrek Ulises deitzen zutena) gizon azkar eta ausarta da, eta etsaiei argitasun eta abilezia handiz ziria sartzen dielako da ezaguna. Hala ere, etxerako bidea ez zaio samur izango.

Odiseok zikoien uhartean egiten du lehen geldialdia, bere gizonekin batera, hiria eraso eta arpilatzeko. Baina, nahiz eta altxor asko lortu, garaipena laster bihurtzen da porrot, zikoiek eraso egin eta lagun asko galtzen dituelako.

Odiseok gainditu beharreko hurrengo oztopoa lotofagoen uhartea da. Bertan, bere gizonetako batzuek fruta bat jaten dute eta, ondorioz, beren sorterria eta bertara itzultzeko gogoa ahazten dute. Odiseok esku hartu behar du bere gizon guztiak irlan betirako bizitzen gera ez daitezen.

Odiseok aurre egin behar dion hurrengo oztopoa Polifemo ziklopea da, Odiseo eta lagunak bere kobazuloan preso hartzen dituena. Odiseok, beti bezain azkar, ziklopea itsutu eta kobatik ihes egitea lortzen du. Baina, zoritxarrez, Polifemo Poseidonen semea da, itsasoaren jainkoarena, eta Poseidonek Odiseori mendeku hartzea agintzen du.

Odiseako pasarte bat. Ulisesek, Odiseok, entzun nahi zituen sirenen ahotsak, sirenen abestiak. Jakinaren gainean zegoen, gizonek horrelakorik entzunez gero, erabat liluratuta, borondatea galduko zutela eta sirenen menpe geratuko zirela. Bere gizonei belarriak argizariz erabat estaltzeko agindu zien eta bera, Ulises, itsasontziko mastan oso gogor lotzeko. Horrela lortu zuen sirenen ahots liluragarriak entzutea eta, hala ere, onik irtetea.

Polifemorengandik ihes egin eta gero, Odiseo Zirtze sorginaren uhartera iristen da. Bertan, Odiseoren gizon batzuk zerri bihurtzen ditu Zirtzek. Zorionez, ordea, Hermes jainkoak Zirtze garaitzen eta lagun batzuk askatzen laguntzen dio Odiseori.

Odiseo, etxera itzultzeko bidaia luze horretan, azpimundura iristen da, non Tiresias profetarekin eta beste espiritu batzuekin mintzatzen den. Bertan, etxera itzultzen lagunduko dion informazioa lortzen du.

Azkenerako, Odiseo Itakara itzultzen denean, bere herrira, ohartzen da bere emazte Penelopek atzetik dituela harekin ezkondu eta tronua hartu nahi duten hainbat ezkongai. Telemako semearen eta Eumeo morroi leialaren laguntzaz, Odiseo ezkongaien aurka borrokatzen da eta etxeko kontrola hartzen du berriro ere.

Odisea oso liburu garrantzitsua da, gizakia ezbeharren aurka borrokan irudikatzen duelako, eta baita egiaren eta jakituriaren bila ere. Horrez gain, mendebaldeko literaturan eta kulturan eragin handia izan duten elementu asko ditu, esaterako, heroiaren figura, buru-argitasuna, ausardia, etxea eta aberria maitatzea, eta familiaren eta leialtasunaren garrantzia.