Wikipedia:Txokoa/Laguntza/2010eko otsaila

Kategoriei buruzko galdera

Kaixo. Ez dakit horri buruz erabakia hartuta dagoen, baina kategoria bati artikulu nagusia atxiki zaionean, artikulu nagusia zerrenda alfabetikoan ere lehena azaldu behar al da? Edota lehena azaltzearena, artikulu nagusia txantiloia ez zegoeneko arrastoa al da? --Joxemai; (erantzunak) 15:28, 17 Otsaila 2010 (UTC)

Commons eta euskara

Norbaitek Commonseko Guernica kategoriako fitxategiak Gernika-Guernica mugitzen lagunduko?--An13sa ✎ 20:35, 17 Otsaila 2010 (UTC)

Hizkuntza oharrak

Arratsalde on, Arnas-aparatu artikuluan nabil lanean eta galdera bat daukat: hizkuntza oharrak jartzerik ba al dago? Honakoa gertatzen zait, anatomia eta histologiako hiztegia gehien bat latinetik itzultzen da eta enbriologiako ordea ingelesetik. Itzulpenak egiterako orduan uskarazko erreferentziazko libururik ez dugunez (soilik fakultateko eskolak) oharrak jartzen ari naiz ingelesezko ordaina zein den argi gera dadin (eta ulermen arazoak ez egoteko). Arazorik dago ohar moduko hauek jarriz gero? Miriku 21:26, 28 Otsaila 2010 (UTC)

Ez da beharrezkoa hizkuntza oharrak jartzea artikuluetan, ezkerrean agertzen diren interwikien bidez erakusten da nola esaten den hitz bat gainerako hizkuntzetan. Normalena da esteka bat jartzea artikulu berria egiteko (adibidez sasiguruin aroa), eta gero artikulu hori sortu eta interwikiak jarri. Horrela, hori zer den jakin nahi duenak estekan sakatu eta beste artikulu horretara joango da eta ingelesez (edo beste edozein hizkuntzetan) nola esaten den jakingo du.

Bestalde, kontuan izan Wikipedian ez direla hitzak asmatzen, guztiz-guztiz beharrezkoa ez bada eta inon euskarazko bertsiorik aurkitzen ez baduzu. Hau diot ze ikusi dut zure artikuluko hitz batzuk jadanik badaukatela euskarazko ordaina, adibidez hau edo hau. Lehenengo begiratu beti hiztegietan agertzen den ala ez zuk esan nahi duzun hitza. Hemen daukazu terminologia kontsultatzeko hainbat toki.--Assar; (erantzun hemen) 22:04, 28 Otsaila 2010 (UTC)

Baina interwikiak erabiliko banitu aro eta kontzeptu guztien loturak egon beharko lirateke, arteria bakoitzarekin hori egitea ez da bideragarria. Adibidez ingelesezko artikuluetan arteria nagusien adarrak jartzen dira.

Bestalde, Euskalterm-ek arazo handiak ematen ditu, Elhuyar-ek ez bezala, hasteko hiztegi asko nahasturik daudelako eta bestalde ez dagoelako Hiztegi Batuarekin eguneratua (adib. albeolobide, benabarneko). Nomina anatomica bera ere euskaratu zenean ez zegoen HBrik eta bena agertzen da, gaur egun zain hobesten duen bitartean Euskaltzaindiak; eta Euskalterm bera nahastu egiten da eta gibelgaineko eta suprahepatiko eskaintzen ditu, baina benabarneko, etab. Horregatik Euskara Teknikoko iradokizunak jarraituz ez dut Euskalterm erabili, baizik eta eskoletan erabiltzen dugun eguneroko terminologia Hiztegi Batua eta Elhuyar (bereziki) erabiliz.

Horrexegatik uste dut erosoago dela hizkuntza ohar baten bidez argitzea ingelesez edo latinez nola diren beti egongo direlako dudak. Adib. intracraneal branches intzultzeko euskalterm-ek ez du aukerarik ematen eta euskarazko nomina anatomica jarraituz gero kraniobarneko adarrak eta bestelakoak aterako lirateke. Baina nire galdera da hizkuntza ohar hauek erabil daitezkeen edo estetikoki edo estilo gidaren arabera hori zuzena den?

P.D: Ikasitakoaren arabera beti gomendatu digute Hiztegi batua>elhuyar>nomina anatómica/eguneratu gabeko nazioarteko terminologia itzulia>euskalterm orden horretan erabiltzea. Gainera, beti hobetsi behar omen dira albeolo guruina tankerakoak guruin albeolar baino (beti horretan ni ez nago ados, baina beno). Miriku 01:29, 1 Martxoa 2010 (UTC)

Zuzenean galdetu diozunari erantzunez: euskara hizkuntza beregaina da, eta beraz, ez du beste hizkuntzen beharrik kontzeptuak azaltzeko. Zuk jarritako oharrak onartzeak esan nahiko luke euskarak ezin dituela modu egokian adierazi kontzeptu horiek, eta hori ez da egia. Gaztelaniaz jartzen al dituzte bada horrelako oharrak, badaezpada norbaitek ez badu ulertu? Gainera, zergatik ingelesez? Seguru zaude hitz horiek ingelesez asmatu zirela, ala ingelesera ere beste hizkuntza batetik etorri ziren? Agian frantsesez asmatu ziren... Norbaitek ez duela hitz bat ulertuko uste baduzu, egin esteka bat, adibidez sasiguruin aroa, eta hortik abiatuta idatzi artikulu bat sasiguruin aroari buruz. Horrela funtzionatzen du Wikipediak gauza hauetarako.

Beste gauza bat da hitz baten etimologia azaldu nahi baduzu. Hori bai egiten dela.--Assar; (erantzun hemen) 13:23, 1 Martxoa 2010 (UTC)

Ez du zerikusirik esaten ari zarenak galdetzen dudanarekin. Hizkuntza guztiek dute gaitasun kontzeptu bera azaltzeko (hori linguistika da) baina tradizioz eta konbenioz medikuntzaren hiztegia latinez (eta ingelesez enbriologiaren esparruan) idatzi da. Eta hizkuntza guzti guztiek onartzen dute Nomina anatomica eta ordainak bertatik eraikitzen dituzte, bai ingelesak, frantsesak, gaztelerak, japonierak, etab.

Hori konbenioz onarturik dago (latina dela erreferentzia anatomian), egitura anatomiko, gaixotasun eta ekintza mediko (eta kirurgiko) guztiak sistematizaturik daudelako. Sistema horretan erreferentzia batzuetan zenbaki bat da (gaixotasunetan), bestetan latinezko hitz bat (http://en.wikipedia.org/wiki/Cricothyroid_muscles), etab. Baina euskararen esparruan Nomina anatomica itzulita dagoen arren (eguneratu gabe, hori bai) Nomina Embryologica ez dago itzulita eta gainera ez da itzuliko, orain Terminologia bat sortzeko bidean ari direlako.

P.D: Gaztelaniaren adibidea jartzea lekuz kanpo dago, gaztelaniaz terminologia anatomikoak bost mende dituelako eta gaztelaniaz (eta ingelesez) terminologia sortu egin delako; euskaraz ordea 1997ko Nomina Anatomica-ren itzulpena soilik daukagu Miriku 14:39, 1 Martxoa 2010 (UTC)

Bai, ondo ulertu dizut. Nire proposamena hau da: ingelesez bai baina euskaraz existitzen ez den termino batentzako euskarazko ordain bat asmatzen baduzu (edo beste norbaitek asmatzen badu), eta Wikipedian erabiltzen baduzu, orduan jarriozu euskarazko termino berri horri esteka bat eta estekan artikulu berri bat sortu. Ez baduzu hori egin nahi, ez duzulako euskarazko terminorik zuk zeuk sortu nahi edo ez duzulako itzulpen egokirik aurkitzen, ba orduan jarri zuzenean ingelesezko terminoa letra etzanean euskarazko testuan txertatuta. Nire ustez aukera hobea da lehena: ez daukazu ingelesezko azalpenik eman beharrik, zuzenean esteka jarri hitzean, artikulu berria sortu eta kitto. Barkatu, baina ez dakit non ikusten duzun arazoa. Behin "sasiguruin aro" terminoa asmatu ondoren, zertarako behar duzu ingelesa? --Assar; (erantzun hemen) 15:17, 1 Martxoa 2010 (UTC)

Nik ez ditut terminoen itzulpenak egiten ;) eskoletan erabiltzen dugun hiztegia edo lexikoa hartzen dut, Euskaltzaindiarekin edo Elhuyarrekin bat datorren ziurtatu (eta bestela moldatu) egin ditut. Miriku 18:49, 1 Martxoa 2010 (UTC)

Hiztegien erabilerari dagokionez, gauza bat argi dago, Wikipedian Euskaltzaindiak hobetsitako aukerak erabiltzen dira. Baina hitza ez bada Euskaltzaindiaren ezein hiztegitan agertzen, orduan beste hiztegietan begiratzen da. Hitza Euskaltermen agertzen bada, eta beste inon ez, orduan Euskaltermen agertzen dena jarri behar da nire ustez, eta ez zerbait asmatzen ibili. Euskaltermen aurretik lehentasuna duen beste hiztegiren bat dagoela badiozu, orduan esaiguzu non dagoen, non kontsulta daitekeen eta orduan erabakiko dugu zer egin. Goian esan bezala, Euskaltermek dio "alveolar duct" esateko, "hodi albeolar" edo "albeolobide" erabil daitekeela. Nik ez dut beste inon aurkitu hori esateko modurik. Zuk "albeolo hodi" erabili duzu, baina ez dakit nondik atera duzun. Non kontsultatu duzun esaten badidazu, agian arrazoia emango dizut eta horrela utziko dugu. Baina ez badidazu esaten nondik atera duzun, edo zuk asmatu duzula esaten badidazu, ba nik ezin dut onartu hori Euskaltermek dioen aurretik jartzea.--Assar; (erantzun hemen) 18:02, 1 Martxoa 2010 (UTC)

Eta hemen hasten dira komeriak ;) Elhuyarrek itzulitako Nomina Anatomicatik aterako lexikoa da (eta moldaturik eskoletan erabiltzen dena): 152.3. Ductuli alveolares (albeoloetako hoditxoak). Zer gertatzen da? Nomina erreferentzia bada ere euskaraz ez dago eguneratua (eta euskalterm are gutxiago, baina beno, euskalterm ez da nazioarteko erreferentziazko gida) eta gainera Ugarteburu irakasleak askotan azaldu zuen zein akats dauden. Baina beno, albeolo-hodi (edo hoditxo) erabiltzen dugunez eta egitura berdina duenez Nomina-k ematen duen ordainarekiko hori erabili dut.

Baina Nomina oso ondo dagoen arren Anatomiarako, Enbriologiako hiztegirik ez dauka eta ez dago itzulirik euskarara dagoen Nomina zaharra. Gainera, azken finean enbriologiaren esparruan ez dago euskarazko argitalpenik, ez dago beste erremediorik Miriku 18:49, 1 Martxoa 2010 (UTC)

Ondo da. Esaten badidazu zuk jarritakoa Elhuyarren argitalpen batetik atera duzula, ondo iruditzen zait. Esaten badidazu argitalpen zientifiko batetik atera duzula, ondo iruditzen zait. Baina termino bat soilik Euskaltermen agertzen bada (ez beste inon), eta esaten badidazu hori ez duzula onartzen eta eskolan beste modu batera esaten duzuela, ez dakit zein irakaslek Euskalterm gaizki dagoela esan duelako, ba horren alde dagoen argitalpenen bat eduki beharko zenuke, edo zuk edo horren alde egin duen irakasleak, eta modu digitalean kontsulta badaiteke, hobeto. Bestela, besterik ezean Euskaltermek emandakoa erabili beharko zenuke. Ulertuko duzunez, ezin dut onartu Miriku izeneko (edo Assar izeneko) wikipediako erabiltzaile baten irizpidea Euskaltermen gainetik. Beste aukera Euskaltzaindiari galdetzea da, hemen.

Eta hala ere, jatorrizko arazora bueltatuta, oraindik ere ez dut beharrezkoa ikusten ingelesezko ohar horiek jartzea. Nik kendu egingo nituzke.--Assar; (erantzun hemen) 22:04, 1 Martxoa 2010 (UTC)

Euskalterm-en arazoa irizpide komun baten eza da (eta euskaltzaindiarekin eguneraturik ez daudela hiztegi asko), horregatik guk Nomina (edo bertatik egindako moldaketak) erabiltzen ditugu. Ugarteburu irakaslea zenak (eta orain dugun irakaslea, juan carlos oker ez banago) ez dira Euskaltermez batere fido, ondorioz ni ezta ere; corpus erraldoi bat da non ez den hobesten ezer eta orain dela 20 urtetako akatsak ageri dira eta gainera ez dira gaur egun (HBren arauak jarraituz) erabiltzen den lexikoatik bereizten (hori da okerrena). Nik behintzat nahigoko nuke Euskaltzaindiari kontsulta egin, benabarneko oraindik erabiltzeak euskaltermek ez nauelako batere lasai uzten.

Baina enbriologian ez dago ezer euskaraz, ezer esaten dudanean ezertxo ere esanahi dut, gehienez Histologiaren sintesian zeozer ager liteke, baina Nomina Embryologica ez dago itzulirik eta ez daude argitalpenak euskaraz (eta gainera Euskaltermek biologia hiztegi orokorrarekin anahasten du). Eta ni ez naiz ausartzen (logikoa denez) eskoletan erabiliriko hiztegia "ofizialtzen" atzean Elhuyarrek itzulitako Nomina Anatomica antzeko bat ez badago (ez da berdin Nomina-ko besaurreko arteria beharrean besaurre-arteria jartzea; bat-batean disco germinativo trilaminar itzultzea eta gainera oharrik edo azalpenik jarri gabe). Eta artikulu bat idazteko egin behar badut, gutxienez ingelesezko ordainak zeintzuk diren argitu beharra dagoela uste dut. Miriku 23:44, 1 Martxoa 2010 (UTC)

Aber, azaldu dizut zein den beste hizkuntzetako ordainak adierazteko Wikipedian erabiltzen den modua, eta ez da zuk erabiltzen duzun modua. Zuek eskolan erabiltzen dituzuen terminoak ez badituzu "ofizialdu" nahi, erabili zuzenean ingelesezkoa. Adibidez, suposa dezagun terminal bronchiole terminoak ez duela euskarazko itzulpenik. Orduan honela jarriko nuke: "adarkatzea dela eta arnas hodiek ingelesez terminal bronchiole deritzenak osatzen dituzte". Baina zuk jadanik euskaraz modu batera jarriko duzula erabaki baduzu, nahiz eta inongo hiztegitan ez agertu, orduan jarri esteka eta kitto: "adarkatzea dela eta arnas hodiek bukaerako bronkioloak osatzen dituzte". Joer, barkatu baina nik informatikako artikulu bat idazten dudanean ez dizkiot hainbeste buelta ematen kontu horri, eta informatikan anglizismo berrien agerpena seguru enbriologian baino askoz handiagoa dela. Begiratu RSS artikulua: oraindik inork, ezta Euskaltzaindiak ere, ez du erabaki ingelesezko "feed" nola itzuli behar den, baina sarean euskaraz gehien erabiltzen den hitza "jario" da. Beno, ba Wikipedian dagoeneko "jario" erabiltzea erabaki bada, ez dauka zentzurik oinean agertuko den ohar batean esatea: "Eh, aizue, hau honela jarri dugu, baina badaezpada hor behean ingeleseko ordaina jartzen dugu". Ba ez, Wikipedian ez dira horrela azaltzen gauzak, jendeak "jario" zer den ez duela ulertuko uste bada, hitz horretan esteka bat sortu eta "jario" artikulua sortzen da, eta "jario" artikuluaren interwikietan "feed" agertuko da.

Besterik gabe, jakin dezazun metodo horrek ez duela Wikipedian erabiltzen diren irizpideak betetzen, eta hobe dela beste modura jartzea.--Assar; (erantzun hemen) 21:47, 2 Martxoa 2010 (UTC)