Enrique Zudaire Iriarte
| Enrique Zudaire Iriarte | |
|---|---|
| Bizitza | |
| Jaiotza | Iruñea, 1914ko urriaren 26a |
| Herrialdea |  Nafarroa Garaia, Euskal Herria |
| Heriotza | 1984ko abenduaren 25a (70 urte) |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | margolaria |
Enrique Zudaire Iriarte (Iruñea, 1914ko urriaren 26a - ib., 1984ko abenduaren 25a) nafar margolaria izan zen.
Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Enrique Tafallan hasiko da lehen mailako ikasketak egiten, eta horrek aitaren pinturan hastera eraman zuen. Aurrerago, prestakuntza artistikoarekin jarraituz, Javier Ciga Echandiren akademian sartuko da, eta horrek bere jaioterrira eramango du, Iruñera.
Gerra Zibila iristean, Enriquek bere ikasketak geldiarazi beharko ditu, errekete gisa parte hartuko baitu, Angel Zudaire anaiarekin batera, Nafarroan nagusi zen moral erlijiosoa zela eta. Gerraren ondoren, Enrique Zudairek Lizarrako tailerretan lan egingo du, Estafeta kalean (Iruña). Tailer horiek pinturarekin eta dekorazioarekin lotutako hainbat gai jorratzen zituzten.
1940an Enrique Concha Salanueva Íñigorekin ezkondu zen. Ezkontza horren ondorioz, urte berean, Enrique Zudaire Salanueva semea jaioko da. 1943an emaztearekin desadostasunak izan ondoren, Enriquek Bartzelonara joatea erabakiko du. Azken gertaera hori izango da Enriquek margolari artistiko bihurtu duena, Bartzelonan egingo duen egonaldi osoa artista ospetsu eta garrantzitsu bihurtzen emango baitu.
Urte horretan bertan, Iruñean Hezkuntza eta Atsedenaldiak antolatutako erakusketa kolektiboan parte hartu eta lehen postua lortu zuen.Parte-hartze hori Enriquek Nafarroako artearen barruan berrogei urteko epean egingo duen lehen eta azken presentzia izango da, denbora tarte hori guztia Bartzelonan artista ospetsu bihurtzen emango baitu.
Bartzelonan pinturari eskainitako bizitza baten ondoren, Enrique 1973an Tafallara joan zen bere ilobaren ezkontza ikustera. Horren ondorioz, Enrike Nafarroara itzuliko da eta bere jaioterriarekiko loturak sendotuko ditu.[1]
Larriki gaixotu ondoren Nafarroara eraman zuten, berarekin atseden hartu ahal izateko. Hala gertatu zen, bada, 1984ko abenduaren 25ean Enrique hil egingo baitzen. Hil ondoren, Zudaireren lanak bere jaioterrira eraman zituzten, eta hainbat alditan erakutsiko dituzte bertan:
- 1984, azaroa-abendua, Gómez de Pamplona liburudenda. 17 obra.
- 1985, urtarrila, Tafallako Kultur Etxea.
- 1985, abendua, Iruñeko El Porche galeria.
- 1999, ekaina-uztaila, Iruñeko Sorolla Galeria. 30 obra.
Hitzorduak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| « | "Bizi izan naiz eta pintatu dut eta, batzuetan, dibertitu ere egin naiz, eta hori ez da gutxi pinturaren lanbide honetan, non beti zauden martxanteen menpe, pelikularen benetako gaiztakerien mende, haiek baitira azkenean artea hutsaldu eta hondatzen dutenak. Batzuek gosez hiltzen zaituzte pixkanaka, eta, azkenean, ezinbestekoa da haiek nahi eta erabakitzen dutena egitea. Kritikariek diote, gero, prostituitu egiten zarela. Nola ez, pinturaren mundua zenbakiez bakarrik ulertzen duten pertsonen eskuetan dagoenean?" | » |
—S. Martín Cruz, “Enrique Zudaire Iriarte: un aire de la pintura bohemia”, en Pintores Navarros II, Pamplona, Camp, 1981, pg. 137. [1] | ||
Teknika piktorikoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Enrique Zudaire arte figuratiborantz jotzen duen artista da. Hala ere, Iruñetik Bartzelonara igaro zenez, artista bezala eboluzionatu zuen, Nafarroan, Zigak ikasitakoa eta Katalunian ikasitakoa islatuz. Zudaire mihise gaineko olio-pinturan zentratzen da, nahiz eta bere ibilbide artistikoan ez zuen baztertu taula gaineko pinturak erabiltzea, ezta kartoizkoak ere.
Obra guztien edo bere obra gehienen elementu kohesionatzaile gisa, Enriquek argia erabiltzen du pisuzko argumentu gisa. Zudairek interes berezia du berarengan, eta, horren ondorioz, pintoreak maisutasunez erabiltzen ditu barruko argiak, kanpokoak bezala, eta, horrela, kontraste handiak lortzen ditu bere lanen kolorean eta tonalitatean.
Enriqueren teknikaren beste alderdietako bat koloreen eta tonalitateen paleta erabiltzeko aniztasuna da. Horren ondorioz, lan bakoitzak ez zituen kolore berak, bakoitzak tonalitate desberdinak baitzituen.
Lanen gaiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Enrique Zudaireren margolanen artean lau atal desberdin ikus daitezke, bakoitza gai bati lotuta.
Lehenengoa eta Zudaireren bereizgarriena giza irudia da. Bere obra gehienek giza irudia dute erdigune eta estetiko gisa, zehazki emakumeen irudia, Horien bidez, sentimendu malenkoniatsuak eta intimistak adierazi nahi ditu, modu horretan marrazten baitira. Hala ere, atal honetan ez da emakumeen figura bakarrik nabarmentzen. Erretratu honen protagonistak familiarrak eta Zudaire bera dira, gehienak gizonezkoen erretratuak. Azkenik, atal honen barruan, irudiak barrualdean irudikatzen dira, eta irudiaren aurrean ingurunea da nagusi. Emakumeen irudikapenak aurkitzen ditugu etxeko lanak egiten, emakumeen biluziak nolabaiteko atseden-jarrerarekin, etab.
Bigarrena paisaiaren irudikapena da. Bere irudikapenak bi motatako paisaiak dira, lehena bere jaioterriko paisaia da, Nafarroako paisaia eta bigarrena, berriz, bere lurralde adoptatiboa da, Katalunia bereziki Bartzelona. Irudikapen horietan argi ilunabarren jokoa nabarmentzen da. Nafarroako paisaiaren irudikapenen artean, Uxueko elizaren eta Tafallako plaza nagusiaren irudikapena nabarmentzen dira. Kataluniako paisaiaren irudikapenetan hondartzei, herri menditarrei eta landa-txokoei eskainitako obrak aurkitzen ditugu.
Irudikatutako hirugarren gaia Izadi hil|natura hilaren]] irudikapena da. Espainiako tradizioari jarraituz, Zudairek lore-zentroak irudikatuko ditu loreontzien barruan, koloreak eta horien kontrasteak islatzeko asmoz.
Zudairek ordezkatzen duen laugarren gaia gai erlijiosoak dira, eta horietan eredu ezezagunak islatzen ditu, gai eta esanahi erlijiosoa emateko asmoz. Enriquez gain, San Pauloren, Ama Birjinaren eta abarren antzezpenak egingo ditu.
Lan aipagarriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- San Justo Desvern (Barcelona)- Olio-pintura oihal gainean.
- Subida a Monjuic (Barcelona)- Olio-pintura oihal gainean.
- Paisaje- Olio-pintura oihal gainean.
- Mujer tumbada- Olio-pintura oihal gainean.
- Fco. Javier Zudaire de Dantzari- Olio-pintura oihal gainean.
- El encierro de Pamplona- Olio-pintura oihal gainean.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Ainhoa, Arozamena Ayala,. (2008-01-01). Zudaire Iriarte, Enrique. Auñamendi / Eusko Entziklopedia PMC 805983816. (Noiz kontsultatua: 2022-03-03).
- ↑ Urricelqui Pacho, Ignacio J.. (2002-12-30). «La primera generación de pintores navarros contemporáneos: aportaciones para un catálogo de sus pinturas en el Museo de Navarra» Archivo Español de Arte 75 (300): 381–396. doi:. ISSN 1988-8511. (Noiz kontsultatua: 2022-03-03).
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Zudaire Iriarte, Enrique - Auñamendi Eusko Entziklopedia. [1]
- Del Solar, J. M. M. (2014). El centenario de un pintor navarro: Enrique Zudaire Iriarte. Dialnet. [2]
- S. Martín Cruz, “Enrique Zudaire Iriarte: un aire de la pintura bohemia”, en Pintores Navarros II, Pamplona, Camp, 1981, pg. 137. [3]
Datuak: Q110056355