Hizkuntza eranskari

Wikipedia, Entziklopedia askea

Hizkuntza eranskaria[1] hitza monema independenteak elkartuz osatzen dituena da. Terminoa Wilhelm von Humboldtek sortu zuen 1836an, hizkuntzak morfologiaren arabera sailkatzeko. Hizkuntzotan, hitzak lexemaz eta hizkiz osatzen dira eta hizki bakoitzak esanahi ongi definitua du: hizki bakoitzak esanahi-unitate bat osatzen du (txikigarria, plurala, lehenaldia...) eta posizio jakina izan behar du beste hizkiekiko eta erroarekiko, hitzari behar den zentzua emango badio. Euskara, izen-sintagmari dagokionez, eranskaria da.

Euskaraz gain, uralikoak, altaikoak, japoniera, koreera, dravidarrak, inuitera, swahilia, esperantoa eta hizkuntza mesoamerikar batzuk (nahuatlera, huasteka eta totonakera) eranskariak dira. Antzinateko hizkuntza hiletan ere halakoak zeuden: adibidez, sumeriera eta elamera.

Eranskari ez diren hizkuntzak bi eratakoak diraː isolatzaileak ala malgukariak edo flexiboak.

Euskara eranskaria denez, eta ez malgukaria, deklinatzeko orduan deklinagaia ez da batere aldatzen. Horrexetan dago desberdintasuna: hizkuntza klasiko asko, esate baterako latina, malgukariak direnez, hondarkian ageri diren adierazkien morfemak baturik daude, eta ez dago biderik morfemak osatzen dituzten elementuak elkarren artean bereizteko. Euskaraz, aldiz, morfema horiek guztiak hondarkian biltzen dira, kasu-marka ere bertan dela: lagun-arekin, lagun-ari, lagun-arentzat, eta abar.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. Euskalterm: [Hiztegi terminologikoa] [2002]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]


Hizkuntzalaritza Artikulu hau hizkuntzalaritzari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.