Jose Urrutia (esploratzailea)
| Jose Urrutia (esploratzailea) | |
|---|---|
| Bizitza | |
| Jaiotza | Gipuzkoa, 1678 |
| Herrialdea |  Gipuzkoa, Euskal Herria |
| Heriotza | San Antonio, 1741eko uztailaren 16a (62/63 urte) |
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | gaztelania euskara |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | esploratzailea eta ofizierra |
| Zerbitzu militarra | |
| Adar militarra | Espainiako Lurreko Armada |
| Gradua | kapitain |
Jose Urrutia (c. 1678 – 1741eko uztailaren 16a) esploratzaile eta kolono euskaldun bat izan zen Texasen, San Antonio de Béjarreko presondegiko kapitain bihurtu zena eta zazpi urtez bertako tribu amerikar batzuekin bizi izan zena, bere etsai ziren apatxeen aurkako kanpainen buru izan zelarik Texasko ekialdean. Apatxe herriaren etsai ziren amerikar jatorrizko herri guztietako kapitain nagusi izendatua izan zen.
Hasierako urteak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Urrutia Gipuzkoan jaio zen, 1678 inguruan. Bere anaia Toribiorekin batera soldadu bihurtu zen.
Bizitza[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Josek eta bere anaia Toribiok Domingo Teran de los Ríosen espedizioan parte hartu zuten. Texasen kokatu ziren 1691 baino lehen. Garai horretan, Urrutia eta bere anaia Neches ibaitik gertu finkatutako garnizioko kide izan ziren. Domingo Teran de los Riosekin esploratzen ari ziren soldadu askok Texas utzi zuten 1693ko neguan, Texasko amerindiarren etsaitasun gero eta handiagoaren ondorioz.
Handik gutxira, José de Urrutiak istripu bat izan zuen San Marcos ibaian (adituek uste dute Colorado ibaian izan zela). Bere lesioak, bertatik gertu kokatutako jatorrizko tribu amerikarrekin geratzera behartu zuen. Hiru soldaduk berarekin geratzea erabaki zuten. Urrutia amerindiar herri batzuekin bizi izan zen zazpi urtez, bereziki Kanohatino, Xarames eta Tohos tribuekin, eta haiekin lotura garrantzitsuak ezarri zituen. Bere hizkuntza eta ohiturak azkar ikastea lortu zuen, tribuen errespetua ekarri ziona. Apatxeen aurkako nazio guztietako "kapitain jeneral" bihurtu zen, eta apatxe tribuen aurkako zenbait gerra zuzendu zituen. 1696an Mexikora itzuli zen. Han, Espainiako armadan postu nabarmena izan zuen. 1700ean, San Joan Bataiatzailea Misioa sortu ondoren, bere esplorazioei berrekin zien Texasen.
San Antonion kokatu ondoren, Urrutia Bexarko San Antonio presondegiko kapitain izendatu zuten 1733ko uztailaren 23an. Hurrengo berrogei urteetan, beste herri indigena batzuekin harremanak izan zituen Texasen, baita Coahuila eta Nuevo Leonen ere. Hala ere, apatxeenganako gorrotoa mantendu egin zen, eta 1739ko neguan Urrutiak beste gerra bat deklaratu zien San Saban. Urrutia 1741eko uztailaren 16an hil zen.
Bizitza pertsonala[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1697ko urtarrilaren 7an, Urrutia Antonia Ramon Camachorekin ezkondu zen eta alaba bat izan zuen, Antonia, Joseph Antonio Menchacarekin ezkonduko zena.
José eta Antonia Monclovako Santiago Apostol parrokia-elizan ezkondu ziren, Coahuila estatuan, Mexikon. Erditzean bere lehen emaztea hil ondoren, Urrutiak bigarren emazte bat izan zuen, Rosa Flores y Valdez, eta honekin hamar seme-alaba izan zituen, horien artean Toribio de Urrutia, Bexarreko Presidioko kapitaina ere izan zena.
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Mapa de la frontera del dominio español 1816an Urrutiak eta Nicolas de la Forak diseinatutako mapa bat da.
