Monchique
| Monchique Monchique | |||
|---|---|---|---|
| Portugalgo udalerria | |||
.jpg) | |||
| |||
| Administrazioa | |||
| Estatu burujabe |  Portugal | ||
| Portugalgo barrutia | Faro | ||
| Izen ofiziala | Monchique | ||
| Jatorrizko izena | Monchique | ||
| Posta kodea | 8550 | ||
| Geografia | |||
| Koordenatuak | 37°19′N 8°36′W / 37.32°N 8.6°W | ||
 | |||
| Azalera | 395.3 km² | ||
| Altuera | 398 m | ||
| Mugakideak | Odemira, Silves (Portugal), Portimão, Lagos eta Aljezur (en)  | ||
| Demografia | |||
| Biztanleria | 6.045 (2011) | ||
| Dentsitatea | 15,29 bizt/km² | ||
| Informazio gehigarria | |||
| Ordu eremua | UTC±00:00 eta UTC+01:00 | ||
| cm-monchique.pt | |||
Monchique Portugalgo herri bat da, Faro barrutian eta Algarbe azpi-eskualdean dagoena. Herriak berak 2.300 biztanle inguru ditu.
Udalerriak orotara 395,30 km2 ditu[1], eta 6 045 biztanle (2011),[2] 3 parrokietan banatuak.[3] Iparraldean Odemirarekin mugatzen du, ekidaldean Silvesekin, hegoaldean Portimãorekin, hego-mendebaldean Lagosekin eta mendebaldean Aljezurrekin.
Monchique udalerria 1773an sortu zen, Silves udalerritik bereiztu ondoren .
Biztanleria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Biztanle kopurua[4] | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1864 | 1878 | 1890 | 1900 | 1911 | 1920 | 1930 | 1940 | 1950 | 1960 | 1970 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 |
| 8164 | 9433 | 10 646 | 11 517 | 12 770 | 12 639 | 14 205 | 15 028 | 14 668 | 14 779 | 12 095 | 9609 | 7309 | 6974 | 6045 |
(Oharra: biztanle "egoiliar" kopurua, hau da, erroldak gertatu ziren unean udalerri horretan zuten egoitza ofiziala. )
| Biztanle kopurua adin tartearen arabera[5] | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1900 | 1911 | 1920 | 1930 | 1940 | 1950 | 1960 | 1970 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 | |
| 0-14 Urte | 4300 | 4476 | 4484 | 4719 | 4936 | 4059 | 3757 | 2885 | 1714 | 1010 | 768 | 599 |
| 15-24 Urte | 1999 | 2391 | 2208 | 2708 | 2585 | 2583 | 2318 | 1475 | 1273 | 896 | 735 | 502 |
| 25-64 Urte | 4628 | 5093 | 5072 | 5750 | 6454 | 6739 | 7132 | 6080 | 4774 | 3612 | 3482 | 3029 |
| = > 65 Urte | 556 | 703 | 841 | 941 | 1022 | 1264 | 1572 | 1560 | 1848 | 1791 | 1989 | 1915 |
| > Id. desconh | 1 | 49 | 21 | 39 | 19 | |||||||
(Oharra: 1900etik 1950era datuek "de facto" biztanleria aipatzen dute, hau da, erroldak gertatu zirenean udalerrian zegoen. Hortik datoz biztanle deiturikoen aldean zenbait desberdintasun)
Parrokiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Monchique udalerria 3 parrokiatan banatuta dago:
- Alferce
- Marmelete
- Monchique
Ekonomia Jarduera Nagusiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Eskulanak ;
- Nekazaritza ;
- Txerri hazkuntza ;
- Turismo termala ;
- Zuraren industria .
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Bi mendi handiren erdian ( Fóia eta Picota ), Monchique udalerria historian agertu zen Caldas de Monchiquen, erromatarren presentziarekin, bere uren sendatzeko ahalmenak erakarrita. Hurrengo mendeetan, mendia poliki-poliki populatu zen eta XVI. mendean Monchique jada aski kokapen garrantzitsua zen D. Sebastião erregearen bisita merezi izan zuena, hiriaren estatusa emateko asmoz.
.jpg)
Artilea eta lihozko ohialak eta beste jarduera batzuk, hala nola, gaztainondoaren egurrarekin lotutakoak, oparotasuna eta garapena ekarri zioten Monchiqueri. Hala, 1773 hiri izendatu zuten herria.
Industrializazioaren ondorioz izandako aldaketa ekonomikoek, ehungintza eta bestelako fabrikazio jarduerak galtzea ekarri zuten. Gaur egun, Monchique mendiko herri bat da, turismoari zuzendua, eskulan aktiboa eta ekonomia dibertsifikatua dituena.
Algarveko baso aberatsenak bertan izateak, kortxoa, eukaliptoa, gaztainondo ugarirekin, Monchique leku aproposa bilakatu du naturarekin lotutako jarduerak eta oinezko txangoak egiteko.
Politika[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Tokiko hauteskundeak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| data | % | V | % | V | % | V | % | V |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| PPD / PSD | PS | APU / CDU | AD | |||||
| 1976 | 40,85 | 2 | 40,24 | 2 | 14.25 | 1 | ||
| 1979an | AD | 26,89 | 1 | 11,66 | - | 58,74 | 4 | |
| 1982 | 34,23 | 2 | 44,67 | 3 | 6.80 | - | ||
| 1985 | 28,44 | 1 | 66,96 | 4 | 2.41 | - | ||
| 1989 | 43,27 | 2 | 51,23 | 3 | 2.27 | - | ||
| 1993an | 41,34 | 2 | 51,75 | 3 | 2.53 | - | ||
| 1997 | 23.56 | 1 | 61,02 | 4 | 9.21 | - | ||
| 2001 | 27,69 | 2 | 54,86 | 3 | 11,88 | - | ||
| 2005 | 39,53 | 2 | 51,59 | 3 | 3,49 | - | ||
| 2009 | 46,73 | 3 | 45,15 | 2 | 3.68 | - | ||
| 2013an | 47,42 | 3 | 32,19 | 2 | 4.94 | - | ||
| 2017 | 43,50 | 3 | 37,45 | 2 | 4.07 | - | ||
Hauteskunde legegileak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| data | % | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| PS | PSD | PCP | CDS | UDP | AD | APU / CDU | frs | PRD | PSN | SER | PAN | paf | |
| 1976 | 38.00 | 27,84 | 11,08 | 4.78 | 1.16 | ||||||||
| 1979an | 30,39 | AD | APU | AD | 1.79 | 43,83 | 14.57 | ||||||
| 1980 | frs | 1.06 | 45,83 | 13.00 | 28,67 | ||||||||
| 1983 | 41,52 | 31,19 | 6.99 | 0.73 | 12,64 | ||||||||
| 1985 | 23,79 | 35,78 | 5,74 | 0.95 | 10,39 | 16,69 | |||||||
| 1987 | 27,86 | 49,31 | CDU | 2.00 | 0,56 | 6,97 | 5,57 | ||||||
| 1991 | 32,99 | 53,42 | 1.59 | 5.19 | 0.55 | 1.55 | |||||||
| 1995 | 50,81 | 32,78 | 4,98 | 0.65 | 5,93 | 0.37 | |||||||
| 1999 | 51,65 | 30,57 | 4.91 | 6,94 | 1.42 | ||||||||
| 2002 | 42,65 | 39,23 | 4.14 | 6.50 | 1.88 | ||||||||
| 2005 | 51,17 | 27,27 | 4.40 | 5,73 | 5,83 | ||||||||
| 2009 Monchique | 32,76 | 29,34 | 7,72 | 7,54 | 13,17 | ||||||||
| 2011 | 23.97 balioarekin | 39,43 | 7,88 | 9,29 | 7.11 | 1,32 | |||||||
| 2015 | 38,07 | paf | paf | 8.46 | 11,76 | 0.94 | 29,39 | ||||||
Monchique
Ondarea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Sailkatutako ondarea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
.jpg)
- Convento de Nossa Senhora do Desterro (IIM)
- Pelourinho de Monchique (IIP)
- Igreja Matriz de Monchique edo Igreja de Nossa Senhora da Conceição (IIP)
Intereseko lekuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Caldas de Monchique
- Capela das Caldas de Monchique
- Emissor da Fóia
- Igreja do Senhor dos Passos
- Igreja da Misericórdia de Monchique
- Igreja de São Sebastião
- Igreja do Senhor dos Passos
- Serra da Fóia
- Serra da Picota
- hirigune historikoa
- Mina Parkea
- Cerro do Castelo da Nave
Hirigune historikoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Monchiqueko hirigune historikoan etxeek Algarbeko arkitektura tradizionala dute horma zurietan, harlanduan, ate eta leihoetako kolore adabakietan, nahiz eta gona tximinia tipikoak erakusten dituzten, kostaldetik oso desberdinak direnak. Mendi malkartsuen gainetik igarota, kale estuek ikuspegi paregabeak zabaltzen dituzte urrats bakoitzean. Hala ere, nolabaiteko exotismoa ematen du, kamelia eta hortensiak, fruta arbolak, osatzen dituzten lorategiek.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Áreas das freguesias, municípios e distritos/ilhas da CAOP 2013. .
- ↑ Quadros de apuramento por freguesia. .
- ↑ Lei n.º 11-A/2013, de 28 de janeiro: Reorganização administrativa do território das freguesias. Anexo I. Diário da República, 1.ª Série, n.º 19, Suplemento, de 28/01/2013.
- ↑ Instituto Nacional de Estatística (Recenseamentos Gerais da População) - https://www.ine.pt/xportal/xmain?xpid=INE&xpgid=ine_publicacoes
- ↑ INE - http://censos.ine.pt/xportal/xmain?xpid=CENSOS&xpgid=censos_quadros
