Trihalometano

Trihalometano
Konposizioa	karbono, hidrogeno eta halogeno
Mota	organohalogen compound (en) eta halomethane (en)
Identifikatzaileak
MeSH	D022882

Trihalometano esaten zaie CHX₃ formula duten metanoaren deribatu trihalogenatuei, hots, metanoaren lau hidrogeno atomoetako hiru halogeno batez ordezkatuta dituztenei. Hiru halogeno-atomoak klase berekoak badira haloformo esaten zaie; adibidez, HCI₃ iodoformoa da, HCBr₃ bromoformoa eta HCCl₃ kloroformoa^[1].

Disolbatzaile edo hozgarri gisa usatzen dira. Halaber ingurugiro-poluitzaileak dira eta asko kartzinogenotzat jotzen dira.

Trihalometaboak naturalki ere sor daitezke. Alga batzuk esaterako kloroformoa ekoizten dute. Ura edateko modukoa izateko kloratzen denean kloroak materia organikoarekin erreakzionatzen du triahalometanoak sortuaz. Kartzinogeno potentziala badira ere, Munduko Osasun Erakundeak ura tratatzeak ekar lezakeen kaltea tratatu gabea edatea ekarriko zukeena baino askoz txikiagoa dela kontsideratzen du eta ez du kaltegarritzat jotzen. MOEren arabera, ur tratatua 70 urtez jarrian kontsumitzearen ondorioz minbizia garatzeko aukera 100.000 biztanleko 1ekoa da^[2].

Trihalomentanorik ohikoenak (pisu molekurraren arabera ordenatuta)[aldatu | aldatu iturburu kodea]


Formula	Izen arrunta	IUPAC izena
CHF₃	fluoroformo	trifluorometano
CHClF₂	klorodiflurometano	klorodiflurometano
CHCl₃	kloroformo	triklorometano
CHBrCl₂	bromodiklorometano	bromodiklorometano
CHBr₂Cl	dibromoklorometano	dibromoklorometano
CHBr₃	bromoformo	tribromometano
CHI₃	iodoformo	triiodometano