Edukira joan

Antimetabolito

Wikipedia, Entziklopedia askea
Ezkerretik eskuinera, desoxizitidina, gemzitabina eta dezitabina. Lehena, DNAren proteina estrukturala da. Beste biak, lehenaren antimetabolitoak, kimioterapian erabiliak[1]

Antimetabolito bat metabolito jakin baten erabilera inhibitzen duen konposatu kimiko bat da, metabolismo arruntaren kide dena.[2] Halako substantziak, askotan, elkarreragiten duten metabolitoaren antzeko egitura kimikoa izaten dute (antifolatoen eta azido folikoaren kasuan). Honen ondorioz, antimetabolitoaren eta metabolitoaren arteko inhibizio konpetitiboa gerta daiteke, antimetabolito-agerpenak zeluletan efektu toxikoak sortuz, zelula-hazkuntza zein -zatiketa kaltetuz. Honen ondorioz, zenbait antimetabolito kimioterapian erabiliak dira, minbiziaren tratamenduan.[3]

Erabilera kimioterapian

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Antimetabolitoak DNAren eta RNAren sintesia eragozten duten molekula talde bat dira. Horietako askok DNAren eta RNAren oinarrizko osagaien antzeko egitura dute. Oinarrizko osagaiak nukleotidoak dira, nukleobase batek, azukre batek eta fosfato talde batek osatutako molekula bat. Nukleobaseak purinetan (guanina eta adenina) eta pirimidinetan (zitosina, timina eta uraziloa) banatzen dira. Antimetabolitoek nukleobaseen edo nukleosidoen (fosfato talderik gabeko nukleotido bat) antza dute, baina aldatutako talde kimikoak dituzte. Botika horiek DNAren sintesirako beharrezkoak diren entzimak blokeatuz edo DNAn edo RNAn txertatuz eragiten dute. DNAren sintesian parte hartzen duten entzimak inhibitzean, mitosia galarazten dute, DNA ezin delako bikoiztu. Gainera, molekulak DNAn gaizki txertatu ondoren, DNAn kalteak eragin daitezke, eta programatutako heriotza zelularra induzitzen da (apoptosia). Agente alkilatzaileak ez bezala, antimetabolitoak ziklo zelularraren araberakoak dira. Horrek esan nahi du ziklo zelularraren zati espezifiko batean bakarrik eragiten dutela, kasu honetan S fasean (DNAren sintesi-fasean). Hori dela eta, dosi jakin batean, efektua egonkortu egiten da, eta, dosiak handitzean, ez da heriotza zelular gehiago gertatzen. Antimetabolitoen azpimotak antifolatoak, fluoropirimidinak, desoxinukleosidoen analogoak eta tiopurinak dira[4].

Antifolatoen artean metotrexatoa eta pemetrexed daude. Metotrexatoak dihidrofolato erreduktasa (DHFR) inhibitzen du, tetrahidrofolatoa dihidrofolatotik abiatuta birsortzen duen entzima. Metotrexatoak entzima inhibitzen duenean, folato-koentzimen zelulen mailak jaisten dira. Horiek beharrezkoak dira timidilatoa eta purina ekoizteko, biak funtsezkoak DNAren sintesirako eta zelulen zatiketarako. Pemetrexed izenekoa purinen eta pirimidinen ekoizpenari eragiten dion beste antimetabolito bat da, eta, beraz, DNAren sintesia ere inhibitzen du. Batez ere timidilato sintasa entzima inhibitzen du, baina DHFR, aminoimidazol karboxamida erribonukleotido formiltransferasa eta glizinamida erribonukleotido formiltransferasan ere eragina du[5]. Fluoropirimidinek fluorouraziloa eta kapezitina barne hartzen dituzte. Fluorouraziloa nukleobasearen analogo bat da, zeluletan metabolizatzen dena, gutxienez bi produktu aktibo sortzeko: 5-fluouridina monofosfatoa (FUMP) eta 5-fluoro-2'-desoxiuridina 5'-fosfatoa (fdUMP). FUMP RNAn sartzen da eta fdUMPk timidilato sintasa entzima inhibitzen du; biek zelulen heriotza eragiten dute[6]. Kapezitina 5-fluorouraziloaren profarmakoa da, zeluletan deskonposatzen dena farmako aktiboa ekoizteko. Desoxinukleosidoen analogoak zitarabina, gemzitabina, dezitina, azazitidina, fludarabina, nelarabina, kladribina, klofarabina eta pentostatina dira. Tiopurinen artean, tioguanina eta merkaptopurina daude.

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ (Ingelesez) Parker, William B.. (2009-07-08). «Enzymology of Purine and Pyrimidine Antimetabolites Used in the Treatment of Cancer» Chemical Reviews 109 (7): 2880–2893.  doi:10.1021/cr900028p. ISSN 0009-2665. PMID 19476376. PMC PMC2827868. (Noiz kontsultatua: 2020-02-12).
  2. ↑ (Ingelesez) Oxford dictionary of biochemistry and molecular biology. Oxford University Press 1997 ISBN 978-0-19-854768-6. PMC 37616711. (Noiz kontsultatua: 2020-02-12).
  3. ↑ (Ingelesez) Peters, G.J.; van der Wilt, C.L.; van Moorsel, C.J.A.; Kroep, J.R.; Bergman, A.M.; Ackland, S.P.. (2000-08). «Basis for effective combination cancer chemotherapy with antimetabolites» Pharmacology & Therapeutics 87 (2-3): 227–253.  doi:10.1016/S0163-7258(00)00086-3. (Noiz kontsultatua: 2020-02-12).
  4. ↑ Parker, William B.. (2009-07-08). «Enzymology of Purine and Pyrimidine Antimetabolites Used in the Treatment of Cancer» Chemical Reviews 109 (7): 2880–2893.  doi:10.1021/cr900028p. ISSN 0009-2665. PMID 19476376. PMC PMC2827868. (Noiz kontsultatua: 2025-01-03).
  5. ↑ Adjei, Alex A.. (2004-06-15). «Pemetrexed (ALIMTA), A Novel Multitargeted Antineoplastic Agent» Clinical Cancer Research 10 (12): 4276s–4280s.  doi:10.1158/1078-0432.CCR-040010. ISSN 1078-0432. (Noiz kontsultatua: 2025-01-03).
  6. ↑ (Ingelesez) Wagstaff, Antona J.; Ibbotson, Tim; Goa, Karen L.. (2003-01-01). «Capecitabine» Drugs 63 (2): 217–236.  doi:10.2165/00003495-200363020-00009. ISSN 1179-1950. (Noiz kontsultatua: 2025-01-03).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Antimetabolito&oldid=10022104"(e)tik eskuratuta