Astrometria

Interferometriaren erabilera izarren posizio zehatzak lortzeko.

Astrometria argizagien posizioak eta mugimenduak zehaztasunez neurtzeaz arduratzen den astronomiaren adarra da.^[1]

Ia sinonimoak diren arren, normalean astrometria astroen eta hori ahalbidetzen duten tresnen kokapena neurtzeko aukera ematen duen zati esperimental edo teknikotzat hartzen da; posizio-astronomiak, berriz, astroen posizioa erabiltzen du mugimenduaren eredu bat egiteko edo erabiltzen diren kontzeptuak definitzeko. Beraz, alde teorikoa izango litzateke. Bi zatiak kategoria berean sartzen dira. Astronomiaren zati hau ez dago zaharkituta, teoria zientziaren hastapenen parte delako; praktika, berriz, astroen posizioa gero eta zehaztasun handiagoz neurtzen saiatzen da, Hipparcos satelitea edo interferometria sistemak bezalako bitarteko modernoak erabiliz.

Atalak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bi zatitan bana daiteke:

Astrometria globala zeruko zati handien gaineko posizioak katalogatzeaz arduratzen da, eta, horren ondorioz, izar-katalogoak eta izar distiratsuen erreferentzia-sistema sortzen ditu, non distira gutxien dutenak interpolazio bidez koka daitezkeen. Tresna tipikoak meridiano teleskopioa eta astrolabioa dira. Gaur egun, interferometro optikoen erabilerak doitasuna hobetzen du.

Eremu txikiko astrometria, non posizio erlatiboak argazki-plaken bidez ikus daitekeen eremuan neurtzen ziren, eta gaur egun CCD irudietan. Eremu txikiko astrometriak erreferentzia-esparru gisa erabiltzen ditu astrometria globalak sortutako katalogoak, irudi-koordenatuen (XY pixelak) eta koordenatu errealen (ekuatorialak) arteko aldaketa ahalbidetzen duten beharrezko transformazio-koefizienteak kalkulatzeko. Sortutako transformazio-funtzioei esker, objektuak identifika daitezke eta haien posizioak kalkula daitezke eremu txikiko irudien barruan.

Atmosferaren bidez egindako behaketek jasotako argiaren ezegonkortasunaren arazoa dute. Hori saihesteko, egokitzapen-optika asmatu zen, errefrakzio atmosferikoak ematen duen zehaztugabetasunaren zati handi bat saihesteko aukera ematen duena. Arazo hori konpontzeko, 1989an Hipparcos satelitea abiarazi zen, ordura arte ezagutzen ez zen zehaztasunez izar-katalogo bat egin zuena.