Bearnes

Bearnes
Bearnés
Datu orokorrak
Hizkuntza sailkapena
giza hizkuntza indoeuropar hizkuntzak hizkuntza italikoak hizkuntza erromantzeak mendebaldeko hizkuntza erromantzeak hizkuntza galo-iberiarrak hizkuntza galo-erromantzeak Hizkuntza okzitaniar-erromantzeak okzitaniera gaskoi
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologia	subjektu aditza objektua eta silabadun hizkuntza
Alfabetoa	latindar alfabetoa
Hizkuntza kodeak
Glottolog	bear1240
Linguasphere	51-AAA-fb
Linguist List	oci-bea
IETF	oc-gascon-u-sd-fr64

Bearnesa (bearnesez: bearnés edo biarnés), okzitaniera hizkuntzaren barruan, gaskoi dialektoaren azpidialekto bat da, Bearnon (Pirinio Atlantikoak, Frantzia) mintzatua. Zuberoako mugan ere hitz egin izan da, eta etxalde batzuetan oraindik ere badira bearnesaren hiztun gutxi batzuk. Bearnesak izan du okzitanieraren aldaera guztietatik atzerakada gutxien, eta nortasun handikoa da, historikoki Pirinioen testuinguruan Bearnok izandako garrantzi politikoarengatik.

Historia

Bearnesak, hizkuntza idatzi gisa, Bearnoko bizkonderria izan zen bitartean loraldia bizi izan zuen, XIV. mendetik 1620ra. Bearnesa, horrela, lege- eta administrazio-agirietan erabiltzen zen, beste okzitaniar aldaerak jada eremu horietatik at zeudenean. 1620tik aurrera, bearnesaren gainbehera hasi zen pixkanaka. Frantziar Iraultzaren ondoren, 1789tik aurrera, frantsesak ia osoki ordezkatu zuen agiri eta ekitaldi ofizialetan.

1982ko ikerketa baten arabera, Bearnoko biztanleen % 51 bearnesa hitz egiteko gai zen; % 70, ulertzeko gai; eta % 85, hizkuntza babestearen alde zeuden. Gaur egun, bearnesa gaskoiaren aldaerarik indartsuena da, nahiz eta egoera gutxitu argian egon eta hizkuntza-transmisioa gero eta urriagoa izan.

Ikus, gainera

• Gaskoi (hizkuntza)
• Okzitaniera
• Bearno

Kanpo-estekak

• (Frantsesez) Bearnerari buruzko webgunea

• Datuak: Q2736556
• Multimedia: Béarnese dialect / Q2736556