Luis XVI.a Borboikoa: berrikuspenen arteko aldeak
t r2.7.1) (robota Erantsia: zh-yue:路易十六 |
Lur Hiztegiak Wikipediaratzeko Lantegiak egindako aldaketa. |
||
| 1. lerroa: | 1. lerroa: | ||
{{Agintari infotaula |
|||
{{ lurlanean }} |
|||
| izena = Luis XVI.a Frantziakoa |
|||
| irudia = Ludvig XVI av Frankrike porträtterad av AF Callet.jpg |
|||
| ⚫ | '''Luis XVI.a''', frantsesez ''Louis XVI'' ([[1754]]ko [[abuztuaren 23]]a – [[1793]]ko [[urtarrilaren 21]]a) [[Frantzia]]ko eta [[Nafarroa]]ko [[Frantziako errege-erreginen zerrenda|erregea]] [[1774]]tik [[1791]] arte, eta |
||
| armarria = |
|||
| kargua = [[Frantzia]]ko eta [[Nafarroa]]ko [[errege]]a<br />([[Estatu]]burua) |
|||
| hasiera = [[1774]]ko [[maiatzaren 10]]a |
|||
| bukaera = [[1791]]eko [[urriaren 1]]a |
|||
| aurrekoa = [[Luis XV.a Frantziakoa]] |
|||
| ondorengoa = Bera, Frantsesen errege modura |
|||
| jaiodata = [[1754]]ko [[abuztuaren 23]]a |
|||
| jaiolekua = [[Versaillesko jauregia]], Frantzia |
|||
| hildata = [[1793]]eko [[urtarrilaren 21]]a |
|||
| hillekua = [[Paris]], Frantzia |
|||
| ezkontidea = [[Marie Antoinette]] |
|||
| semeak = |
|||
| egoitza = Versaillesko jauregia |
|||
| sinadura = Signature of Louis XVI on 20 January 1793.jpg |
|||
}} |
|||
[[Fitxategi:LouisXVI-France1.jpg|thumb|left|200px|Luis XVI.a 1786an.]] |
|||
| ⚫ | '''Luis XVI.a''', frantsesez ''Louis XVI'' ([[1754]]ko [[abuztuaren 23]]a – [[1793]]ko [[urtarrilaren 21]]a) [[Frantzia]]ko eta [[Nafarroa]]ko [[Frantziako errege-erreginen zerrenda|erregea]] [[1774]]tik [[1791]] arte, eta Frantsesen erregea [[1791]]tik [[1792]] arte, izan zen. 1792ko [[abuztuaren 10]]ean atxilotuta, [[Frantziako Iraultza]]ko Konbentzio Nazionalak epaitu zuen. Traizioarengatik kondenatuta, [[1793]]ko [[urtarrilaren 21]]ean [[gillotina]]tu zuten. Bere heriotzarekin [[monarkia absolutu]]a amaitu zen Frantzian eta, haren ordez, [[Errepublika]] ezarri zuten. [[Monarkia]] [[1815]]ean itzultzekoa zen, [[Napoleondar Inperioa]]ren ondoren. |
||
[[Luis XV.a Frantziakoa|Luis XV.aren]] biloba eta ondorengoa izan zen; Maria Josefa Saxoniakoa izan zuen ama. Vauguyongo dukeak hezi zuen eta 1770ean [[Marie Antoinette]] [[Austria]]koarekin ezkondu zen. Ministroek erreforma batzuk hasi zituzten, baina [[aristokrazia|aristokratek]] eragotzi egin zituzten parlamentuan. 1783an [[Versaillesko jauregia|Versaillesen]] [[Ipar Amerika]]ko independentzia berresten zuen hitzarmena sinatu zen, eta Frantziako koroak neurri batean zabaldu ahal izan zuen bere itzala nazioartera. Barne politikan, ordea, okerrera jo zuen egoerak: [[noblezia|nobleak]] erregearen [[absolutismo]]aren aurka matxinatu ziren eta ekonomia eta gizarte egoera ezin txarragoak Estatu Orokorretara deitzera behartu zuen erregea. |
|||
1789ko uztailaren 9an Frantziako nazio biltzar konstituziogilea osatu zen, Estatu Orokorretara bilduriko hirugarren estatuaren presioaz, eta uztailaren 14an Parisko herriak neurri hori indartu zuen ([[La Bastille]]ren hartzea). Marie Antoinetten eta anaien eraginpean zegoela betiere, Luis XVI.ak ez zien errege pribilegioei uko egin nahi izan eta ez zuen, eskatu zitzaion bezala, [[Giza Eskubideen Aldeko Aldarrikapena]] onartu. Erregearen aurkako matxinada handiak izan ziren Parisen 1789ko urriaren 5ean eta 6an eta, azkenean, gogoz kontra onartu behar izan zituen erregeak konstituzio monarkiaren oinarriak. 1791ko ekainean Luis XVI.a ihes egiten saiatu zen; hala ere urte bereko irailean konstituzioa errespetatuko zuela zin egin zuen, ''Frantsesen errege'' bihurtu zenean. 1792ko apirilean Austriaren aurkako gerra hasi zuen, kanpoaldeko gerrak bere egoera zuzenduko zuelakoan, baina [[girondino]]ak gobernutik kanpo utzi izanak (1792ko ekaina) eta Brunswick jeneral [[prusia]]rrak Parisko iraultzaile guztiak larrutuko zituela esanez eman zuen agiriak (1792ko uztaila) guztiz indartu zituzten errepublikaren aldeko asmoak. |
|||
1792ko abuztuaren 10ean Luis XVI.a eta errege familia preso hartu zituzten. 1972ko abenduaren 3an zabaldu zen Luis XVI.aren aurkako auzia eta, girondinoek jarrera moderatua izan zuten arren, hiltzera kondenatu zuten nazioaren askatasunaren eta estatuko segurtasunaren aurka jokatzeagatik. 1793ko urtarrilaren 21ean hil zuten Parisko ''Place de la Révolution'' plazan (''Place de la Concorde'' gaur egun). |
|||
[[Kategoria:Frantziako erregeak]] |
[[Kategoria:Frantziako erregeak]] |
||
| 13. lerroa: | 36. lerroa: | ||
[[arz:لويس الستاشر]] |
[[arz:لويس الستاشر]] |
||
[[be:Людовік XVI]] |
[[be:Людовік XVI]] |
||
[[be-x-old:Людовік XVI]] |
|||
[[bg:Луи XVI]] |
[[bg:Луи XVI]] |
||
[[br:Loeiz XVI (Bro-C'hall)]] |
[[br:Loeiz XVI (Bro-C'hall)]] |
||
| 40. lerroa: | 62. lerroa: | ||
[[it:Luigi XVI di Francia]] |
[[it:Luigi XVI di Francia]] |
||
[[ja:ルイ16世 (フランス王)]] |
[[ja:ルイ16世 (フランス王)]] |
||
[[jv:Louis XVI saking Prancis]] |
|||
[[ka:ლუი XVI (საფრანგეთი)]] |
[[ka:ლუი XVI (საფრანგეთი)]] |
||
[[ko:루이 16세]] |
[[ko:루이 16세]] |
||
| 77. lerroa: | 98. lerroa: | ||
[[zh:路易十六]] |
[[zh:路易十六]] |
||
[[zh-min-nan:Louis 16-sè]] |
[[zh-min-nan:Louis 16-sè]] |
||
== Erreferentziak == |
|||
[[zh-yue:路易十六]] |
|||
{{ lur | data=2011/12/26}} |
|||
21:47, 26 abendua 2011ko berrikusketa
Luis XVI.a, frantsesez Louis XVI (1754ko abuztuaren 23a – 1793ko urtarrilaren 21a) Frantziako eta Nafarroako erregea 1774tik 1791 arte, eta Frantsesen erregea 1791tik 1792 arte, izan zen. 1792ko abuztuaren 10ean atxilotuta, Frantziako Iraultzako Konbentzio Nazionalak epaitu zuen. Traizioarengatik kondenatuta, 1793ko urtarrilaren 21ean gillotinatu zuten. Bere heriotzarekin monarkia absolutua amaitu zen Frantzian eta, haren ordez, Errepublika ezarri zuten. Monarkia 1815ean itzultzekoa zen, Napoleondar Inperioaren ondoren.
Luis XV.aren biloba eta ondorengoa izan zen; Maria Josefa Saxoniakoa izan zuen ama. Vauguyongo dukeak hezi zuen eta 1770ean Marie Antoinette Austriakoarekin ezkondu zen. Ministroek erreforma batzuk hasi zituzten, baina aristokratek eragotzi egin zituzten parlamentuan. 1783an Versaillesen Ipar Amerikako independentzia berresten zuen hitzarmena sinatu zen, eta Frantziako koroak neurri batean zabaldu ahal izan zuen bere itzala nazioartera. Barne politikan, ordea, okerrera jo zuen egoerak: nobleak erregearen absolutismoaren aurka matxinatu ziren eta ekonomia eta gizarte egoera ezin txarragoak Estatu Orokorretara deitzera behartu zuen erregea.
1789ko uztailaren 9an Frantziako nazio biltzar konstituziogilea osatu zen, Estatu Orokorretara bilduriko hirugarren estatuaren presioaz, eta uztailaren 14an Parisko herriak neurri hori indartu zuen (La Bastilleren hartzea). Marie Antoinetten eta anaien eraginpean zegoela betiere, Luis XVI.ak ez zien errege pribilegioei uko egin nahi izan eta ez zuen, eskatu zitzaion bezala, Giza Eskubideen Aldeko Aldarrikapena onartu. Erregearen aurkako matxinada handiak izan ziren Parisen 1789ko urriaren 5ean eta 6an eta, azkenean, gogoz kontra onartu behar izan zituen erregeak konstituzio monarkiaren oinarriak. 1791ko ekainean Luis XVI.a ihes egiten saiatu zen; hala ere urte bereko irailean konstituzioa errespetatuko zuela zin egin zuen, Frantsesen errege bihurtu zenean. 1792ko apirilean Austriaren aurkako gerra hasi zuen, kanpoaldeko gerrak bere egoera zuzenduko zuelakoan, baina girondinoak gobernutik kanpo utzi izanak (1792ko ekaina) eta Brunswick jeneral prusiarrak Parisko iraultzaile guztiak larrutuko zituela esanez eman zuen agiriak (1792ko uztaila) guztiz indartu zituzten errepublikaren aldeko asmoak.
1792ko abuztuaren 10ean Luis XVI.a eta errege familia preso hartu zituzten. 1972ko abenduaren 3an zabaldu zen Luis XVI.aren aurkako auzia eta, girondinoek jarrera moderatua izan zuten arren, hiltzera kondenatu zuten nazioaren askatasunaren eta estatuko segurtasunaren aurka jokatzeagatik. 1793ko urtarrilaren 21ean hil zuten Parisko Place de la Révolution plazan (Place de la Concorde gaur egun).
Erreferentziak
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.