Luis XV.a Borboikoa

Luis XV.a Borboikoa
	; Irudi gehiago
Frantziako eta Nafarroako erregea
; 16. Andorrako Printzekide Frantsesa
Anjouko dukea
Bizitza
Jaiotza	Versaillesko jauregia, 1710eko otsailaren 15a
Herrialdea	Frantzia
Heriotza	Versaillesko jauregia, 1774ko maiatzaren 10a (64 urte)
Hobiratze lekua	Saint-Denisko basilika
Heriotza modua	berezko heriotza: Baztanga
Familia
Aita	Luis Frantziakoa (1682-1712)
Ama	Maria Adelaida Savoiakoa
Ezkontidea(k)	Maria Leszczyńska (1725eko irailaren 5a - 1768ko ekainaren 24a)
Bikotekidea(k)	ikusi Françoise de Châlus (en) ; Marie Anne de Coislin (en) ; Pauline Félicité de Mailly (en) ; Marie Anne de Mailly (en) ; Marie Thérèse Françoise Boisselet (mul) ; Catherine Éléonore Bénard (mul) ; Marie-Louise O'Murphy (mul) ; Anne Couppier de Romans (en) ; Diane Adélaïde de Mailly (en) ; Madame de Pompadour; Louise Julie de Mailly (en) ; Madame du Barry; Irène du Buisson de Longpré (en) ; Marguerite-Catherine Haynault (mul) ; Lucie Madeleine d'Estaing (mul) ; Louise-Jeanne Tiercelin de La Colleterie (mul) ;
Seme-alabak	ikusi Louise Élisabeth of France (en) ; Princess Henriette of France (en) ; Princess Louise of France (en) ; Luis Frantziakoa (1729-1765); Princess Marie Adélaïde of France (en) ; Princess Victoire of France (en) ; Sophie of France (en) ; Princess Thérèse of France (en) ; Princess Louise Marie of France (en) ; Philippe, Duke of Anjou (en) ; Charles de Vintimille (en) ; Philippe de Narbonne-Lara (en) ; Louis, comte de Narbonne-Lara (en) ; Adélaïde de Saint-Germain (en) ; Charles Louis Cadet de Gassicourt (en) ; Louis-Aimé de Bourbon; Marie-Françoise Julie Constance Filleul (en) ; Adélaïde de Saint-André (en) ; Agnes Louise de Montreuil (en) ; Anne Louise de la Reale (en) ; Agnes Lucie d'Auguste (en) ; Aphrodite Lucie d'Auguste (en) ; Louis LeDuc (en) ;
Haurrideak	ikusi Louis, Dauphin of France, Duke of Brittany (en) ; Louis, Duke of Brittany (en) ;
Familia	ikusi Luis XIV.a Borboikoa (birraitona); Luis Borbongoa, Frantziako delfina (aitaldeko aitona);
Leinua	House of Bourbon in France (en) ; Borboi leinua
Hezkuntza
Hizkuntzak	frantsesa; gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	arte bildumagilea eta monarka
Lantokia(k)	Versailles eta Paris
Jasotako sariak	ikusi Urrezko Ardi-larruaren Ordenako zalduna (1739ko martxoaren 13a) ; Order of St. Andrew ;
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Erromatar Eliza Katolikoa

Luis XV.a Borboikoa (Versaillesko jauregia, 1710eko otsailaren 15a - Versaillesko jauregia, 1774ko maiatzaren 10a) Frantziako erregea (1715-1774) eta Nafarroako erregea izan zen.

Bere erreinaldiaren hasieran le Bien-Aimé ezizena izan bazuen ere, denboraren poderioz bere politika zela eta herritarren mirespena galdu zuen.

Luis XIV.aren bilobaren semea eta ondorengoa izan zen. Luis Burgundiakoa dukearen semea zen; bost urte zituen errege egin zutenean. Filipe II.a Orleanskoa, Borboiko dukea eta Fleuryko kardinala izan zituen erregeorde 1743ra arte. Eragin handia izan zuten harengan bere maitaleek (Madame de Chateauroux, Madame de Pompadour, Madame Du Barry). Haren agintaldian finantza arazo handiak izan zituen Frantziak.

Law ministro eskoziarraren porrotaren ondoren Fleuryko kardinalak zuzendu zuen egoera, Colbert-en bidetik, baina kanpo arazoek larriagotu zuten egoera. Poloniako erregetzarako gerraren ondoren (1733-1738. Frantziak Lorrena hartu zuen irabazian), Austriako erregetzarako gerran parte hartu zuen (1740-1748) eta ondorioak latzak izan ziren, garaipen arranditsuek ez baitzuten ekonomia maila guztiz larrian zegoen herriaren haserrea baretu. Bernis, kanpo arazoetarako ministroak hitzarmenetan egin zituen aldaketen ondoren, Zazpi Urteko Gerran sartu zen Frantzia Ingalaterraren aurka (1756-1763) eta Ameriketako eta Asiako koloniak (Kanada, India) galdu zituen, uharteak izan ezik. Bakea onez hartu zuen Frantziako herriak, kolonietan galera handiak ekarri zituen arren. Frantziako barne politikan gero eta kontrako jarrera biziagoa nabarmendu zen absolutismoaren aurka, Entziklopediaren eta filosofia liberalaren arrimuan eta erlijioaren alorrean lehen mailako arazo bihurtu zen jansenismoaren aurkako kanpaina. Monarkia bera ahulduta zegoen, Choiseul ministroaren erreformek ez zituzten liberalen nahiak bete eta 1770an aginpide absolutua indartzen saiatu ziren Maupeou, Terray eta d´Aguillon ministroak. Luis XV.aren garaian gorpuztu zen Frantziako iraultza mamituko zuen ideologia liberala, absolutismoaren instituzioentzat krisia hasten zelarik.

Ezkontza eta seme-alabak

1725ean Poloniako erregea izan zen Stanisław Leszczyńskiren alaba Mariarekin ezkondu zen eta hamaika seme-alaba izan zituzten:

Izena	Jaiotza	Heriotza
Luisa Elisabet	1727	1759
Henriketa-Ana	1727	1752
Maria Luisa	1728	1733
Luis	1729	1765
Filipe	1730	1733
Adelaida	1732	1800
Bitoria	1733	1799
Sofia	1734	1782
Galdutako umea	1734	1735
Teresa	1736	1744
Luisa Maria	1737	1787

Maitale asko ere izan zituen, ezagunenak Madame de Pompadour eta Madame du Barry izanik. Zahartzaroan, neska gazteak izan zituen maitaleak Parc aux Cerfsen. Madame de Pompadourrek seme bat izan zuen.

Genealogia

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Datuak: Q7738
Multimedia: Louis XV of France / Q7738

Aurrekoa: Luis XIV.a	Luis XV.a Frantziako errege (1715-1774)	Ondorengoa: Luis XVI.a
Aurrekoa: Luis III.a	Luis IV.a Nafarroako errege (1715-1774)	Ondorengoa: Luis V.a

Artikulu hau Frantziako biografia baten zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.