Itun Zaharra: berrikuspenen arteko aldeak
t r2.7.1) (robota Erantsia: ln:Boyókani bwa Kala |
t r2.7.2) (robota Erantsia: ie:Ancian Testament |
||
136. lerroa: | 136. lerroa: | ||
[[ia:Vetere Testamento]] |
[[ia:Vetere Testamento]] |
||
[[id:Perjanjian Lama]] |
[[id:Perjanjian Lama]] |
||
[[ie:Ancian Testament]] |
|||
[[io:Anciena Testamento]] |
[[io:Anciena Testamento]] |
||
[[it:Antico Testamento]] |
[[it:Antico Testamento]] |
18:53, 4 iraila 2012ko berrikusketa
Itun Zaharra kristauen Bibliako lehen azpiatala da (bestea Itun Berria da). Nazareteko Jesus jaio aurretik idatzitako liburu sakratuak biltzen ditu, juduen liburu sakratuak hain zuzen. Lau sail nagusitan banatzen da: Pentateukoa edo Moisesen legea, liburu historikoak, olerki eta jakintza liburuak eta profeten liburuak.
Juduen liburu sakratuak hebreeraz idatzi ziren, eta kristauek horiexek hartu zituzten oinarri. Hala ere, grekerara itzuli zen bertsioan (Hirurogeita hamarrak) beste liburu batzuk gehitu ziren. Azken bertsio hau da Eliza Katolikoak sakratutzat hartzen duena, latinez idatzitako Vulgata bertsioa hain zuzen. Protestanteek nagusiki juduek onartzen dituzten liburuak hartzen dituzte sakratutzat soilik. Protestanteek ez baina katolikoek onartzen dituzten liburuei deuterokanoniko deritze (bigarren kanonekoak esan nahi du).
Literatur generoak
Itun Zaharrean literatur genero ugari nahasten dira, eta horrek, sarritan, zaildu egiten du bere ulermen egokia. Nagusiki hauek dira genero ohikoenak:
1- Historikoa: Kontakizunak biltzen dira bertan. Egintza historikoekin batera esanahi metaforikoa duten historiak biltzen dira, eta gehienbat Israelen historia kontatzen dute Munduaren hasieratik Nazareteko Jesusen jaiotzara arte.
2- Legea: Gizartea eta erlijioa antolatzeko arauak biltzen dira.
3- Profezia: Jainkoak bidalitako mezulari batek (profeta) esandako mezuak eta igarkizunak.
4- Lirikoa: Poesia eran jarritako otoitzak, maitasun kantuak eta negar kantuak, besteak beste.
5- Jakituriazkoa: Aholku praktikoak, esaera zaharrak...
Itun Zaharreko liburuak
Pentateukoa
Liburu historikoak
- Josue
- Epaileak
- Rut
- Samuelen liburuak (2)
- Erregeen liburuak (2)
- Kroniketako liburuak (2)
- Esdras
- Nehemias
- Tobias
- Judit
- Ester
- Makabearren liburuak (2)
Profeten idazkiak
- Isaias
- Jeremias
- Negar Kantak
- Baruk
- Ezekiel
- Daniel
- Oseas
- Joel
- Amos
- Abdias
- Jonas
- Mikeas
- Nahun
- Abakuk
- Sofonias
- Ageo
- Zakarias
- Malakias
Olerki eta Jakituriazko liburuak