Trigonometria: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Orriaren edukiaren ordez, «Ez da informaziorik aurkitu.» jarri da |
t 88.16.120.13 wikilariaren aldaketak ezabatuz, Érico Júnior Wouters wikilariaren azken bertsiora itzularazi da. |
||
1. lerroa: | 1. lerroa: | ||
[[Fitxategi:Circle-trig6.svg|300px|thumbnail|eskuinera|θ angeluaren funtzio trigonometriko guztiak geometrikoki ''0''an zentratutako zirkuluarekin eraiki daitezke]] |
|||
Ez da informaziorik aurkitu. |
|||
'''Trigonometria''' ([[greziera]]z τριγωνο, <''trigōno''> ''triangelu'' + μετρον <''metron''> ''neurtu''), [[triangelu]]ez arduratzen den [[matematika]] ataletako bat da. |
|||
== Angeluak neurtzeko unitateak == |
|||
Angeluak neurtzeko unitate bi daude: batetik radianak zati segundo( rad/s) eta bestetik, graduak minutuak eta segundoak( º /' /'') |
|||
== Arrazoi trigonometrikoak == |
|||
[[Fitxategi:Trigono b00.svg|eskuinera|280px]] |
|||
ABC triangelu angeluzuzena da. '''A''' erpinean dagoen '''<math> \alpha \, </math>''' angeluari dagozkion sinu, kosinu eta tangente arrazoi trigonometrikoak azaltzeko balio du. |
|||
* '''[[Sinu]]a''' (laburtuta ''sin'') aurkako katetoaren eta hipotenusaren arteko arrazoia da. |
|||
: <math> |
|||
\operatorname {sin} \, \alpha = |
|||
\frac{\overline{CB}}{\overline{AB}} = |
|||
\frac{a}{c} |
|||
</math> |
|||
* '''[[Kosinu]]a''' (laburtuta ''cos'') ondoko katetoaren eta hipotenusaren arteko arrazoia da. |
|||
: <math> |
|||
\cos\alpha = |
|||
\frac{\overline{AC}}{\overline{AB}} = |
|||
\frac{b}{c} |
|||
</math> |
|||
* '''[[Tangente (trigonometria)|Tangentea]]''' (laburtuta ''tan'' edo ''tg'') aurkako katetoaren eta ondoko katetoaren arteko arrazoia da. |
|||
: <math> |
|||
\operatorname {tg} \, \alpha = |
|||
\frac{\overline{CB}}{\overline{AC}} = |
|||
\frac{a}{b} |
|||
</math> |
|||
== Balioak == |
|||
:{| |
|||
| [[Fitxategi:RadiánCircunferencia.svg|300px]] |
|||
| [[Fitxategi:SexaCircunferencia.svg|300px]] |
|||
|- |
|||
| align="center"| Zirkunferentzia [[radian]]etan. |
|||
| align="center"| Zirkunferentzia [[Gradu hirurogeitar]]retan. |
|||
|} |
|||
:{| {{taulapolita|background:#FFFFFF}} |
|||
|- bgcolor="#EAEAEA" align="center" |
|||
! [[Radian]] |
|||
! [[Gradu hirurogeitar]] |
|||
! sin |
|||
! cos |
|||
! tan |
|||
! cosec |
|||
! sec |
|||
! cotg |
|||
|----- |
|||
| align="center" | <math> 0 \; </math> |
|||
| align="center" | <math>0^o \,</math> |
|||
| <math>\frac{\sqrt{0}}{2}=0</math> |
|||
| <math>\frac{\sqrt{4}}{2}=1</math> |
|||
| align="center" | <math>0 \,</math> |
|||
| align="center" | <math>\not{\exists} \,\!</math> |
|||
| align="center" | <math>1 \,</math> |
|||
| align="center" | <math>\not{\exists} \,\!</math> |
|||
|----- |
|||
| align="center" | <math> \frac{1}{6}\pi </math> |
|||
| align="center" | <math>30^o \,</math> |
|||
| <math>\frac{\sqrt{1}}{2}=\frac{1}{2}</math> |
|||
| <math>\frac{\sqrt{3}}{2}</math> |
|||
| align="center" | <math>\frac{\sqrt{3}}{3}</math> |
|||
| align="center" | <math>2 \,</math> |
|||
| align="center" | <math>\frac{2\sqrt{3}}{3}</math> |
|||
| align="center" | <math>\sqrt{3}</math> |
|||
|----- |
|||
| align="center" | <math> \frac{1}{4}\pi </math> |
|||
| align="center" | <math>45^o \,</math> |
|||
| <math>\frac{\sqrt{2}}{2}</math> |
|||
| <math>\frac{\sqrt{2}}{2}</math> |
|||
| align="center" | <math>1 \,</math> |
|||
| align="center" | <math>\sqrt{2}</math> |
|||
| align="center" | <math>\sqrt{2}</math> |
|||
| align="center" | <math>1 \,</math> |
|||
|----- |
|||
| align="center" | <math> \frac{1}{3} \pi</math> |
|||
| align="center" | <math>60^o \,</math> |
|||
| <math>\frac{\sqrt{3}}{2}</math> |
|||
| <math>\frac{\sqrt{1}}{2}=\frac{1}{2}</math> |
|||
| align="center" | <math>\sqrt{3}</math> |
|||
| align="center" | <math>\frac{2\sqrt{3}}{3}</math> |
|||
| align="center" | <math>2 \,</math> |
|||
| align="center" | <math>\frac{\sqrt{3}}{3}</math> |
|||
|----- |
|||
| align="center" | <math> \frac{1}{2} \pi</math> |
|||
| align="center" | <math>90^o \,</math> |
|||
| <math>\frac{\sqrt{4}}{2}=1</math> |
|||
| <math>\frac{\sqrt{0}}{2}=0</math> |
|||
| align="center" | <math>\not{\exists} \,\!</math> |
|||
| align="center" | <math>1 \,</math> |
|||
| align="center" | <math>\not{\exists} \,\!</math> |
|||
| align="center" | <math>0 \,</math> |
|||
|} |
|||
== Koadranteak == |
|||
koadranteetan ere badaude angeluak, eta sinua, kosinua eta tangentea aldatzen dira segun zein koadrantetan den. |
|||
== Eragiketa trigonometrikoak == |
|||
=== Pitagorasen teorema === |
|||
[[Fitxategi:Trigono a00.svg|eskuinera|200px]] |
|||
Triangelu zuzenak honako funtzioa betetzen du: |
|||
: <math>a^2 + b^2 = c^2 \, </math> |
|||
aurreko ekuaziotik hau ateratzen da: |
|||
: <math> \operatorname {sin} \alpha = \frac {a}{c} </math> |
|||
: <math> \cos \alpha = \frac {b}{c} </math> |
|||
: <math> c = 1 \, </math> |
|||
orduan α angelurako, Pitagorasen teorema betetzen da: |
|||
: <math>\operatorname {sin}^2 \alpha + \cos^2 \alpha = 1 \, </math> |
|||
=== Bi angeluen batuketa eta kenketa === |
|||
: <math>\operatorname {sin}(\alpha + \beta) = \operatorname {sin} \alpha \cos \beta + \cos \alpha \operatorname {sin} \beta \, </math> |
|||
: <math>\sin (\alpha - \beta) = \operatorname {sin} \alpha \cos \beta - \cos \alpha \operatorname {sin} \beta \, </math> |
|||
: <math>\cos(\alpha + \beta) = \cos \alpha \cos \beta - \operatorname {sin} \alpha \operatorname {sin} \beta \, </math> |
|||
: <math>\cos(\alpha - \beta) = \cos \alpha \cos \beta + \operatorname {sin} \alpha \operatorname {sin} \beta \, </math> |
|||
: <math>\tan(\alpha + \beta) = \frac{\tan \alpha + \tan \beta}{1 - \tan \alpha \tan \beta}</math> |
|||
: <math>\tan(\alpha - \beta) = \frac{\tan \alpha - \tan \beta}{1 + \tan \alpha \tan \beta}</math> |
|||
=== Bi angeluen sinu eta kosinuen batuketa eta kenketa === |
|||
: <math>\operatorname {sin} \alpha + \operatorname {sin} \beta = 2\ \operatorname {sin} \left( \frac{\alpha + \beta}{2}\right)\cos \left(\frac{\alpha - \beta}{2} \right)</math> |
|||
: <math>\operatorname {sin} \alpha - \operatorname {sin} \beta = 2\ \operatorname {sin} \left( \frac{\alpha - \beta}{2}\right)\cos \left(\frac{\alpha + \beta}{2} \right)</math> |
|||
: <math>\cos \alpha + \cos \beta = 2\cos \left(\frac{\alpha + \beta}{2} \right)\cos \left(\frac{\alpha - \beta}{2}\right)</math> |
|||
: <math>\cos \alpha - \cos \beta = -2\ \operatorname {sin} \left(\frac{\alpha + \beta}{2} \right) \operatorname {sin} \left(\frac{\alpha - \beta}{2}\right)</math> |
|||
=== Bi angeluen sinu eta kosinuen biderketa === |
|||
: <math>\cos(\alpha) \cos(\beta) = \frac{\cos(\alpha + \beta) + \cos(\alpha - \beta) }{ 2}</math> |
|||
: <math>\sin(\alpha) \sin(\beta) = \frac{\cos(\alpha - \beta) - \cos(\alpha + \beta) }{ 2}</math> |
|||
: <math>\sin(\alpha) \cos(\beta) = \frac{\sin(\alpha + \beta) + \sin(\alpha - \beta) }{ 2}</math> |
|||
: <math>\cos(\alpha) \sin(\beta) = \frac{\sin(\alpha + \beta) - \sin(\alpha - \beta) }{ 2}</math> |
|||
=== Angelu bikoitza === |
|||
:<math>\operatorname {sin} 2\alpha = 2 \operatorname {sin}\alpha \cdot \cos \alpha \,\!</math> |
|||
:<math>\cos 2\alpha = \cos^2 \alpha - \operatorname {sin}^2 \alpha \,\!</math> |
|||
:<math>\cos 2\alpha = 1 - 2 \operatorname {sin}^2 \alpha \,\!</math> |
|||
:<math>\cos 2\alpha = -1 + 2 \cos^2 \alpha \,\!</math> |
|||
:<math>\tan 2\alpha = \frac{2\tan \alpha}{1 - \tan^2 \alpha}</math> |
|||
=== Angeluerdia === |
|||
:<math>\operatorname {sin}\left(\frac{\alpha}{2} \right) = \sqrt{\frac{1-\cos\alpha}{2}} \,\!</math> |
|||
:<math>\cos \left(\frac{\alpha}{2} \right) = \sqrt{\frac{1+\cos\alpha}{2}} \,\!</math> |
|||
:<math>\tan \left(\frac{\alpha}{2} \right) = \sqrt{\frac{1-\cos\alpha}{1+\cos\alpha}} </math> |
|||
{{matematika zirriborroa}} |
|||
[[Kategoria:Trigonometria]] |
|||
[[af:Driehoeksmeting]] |
|||
[[als:Trigonometrie]] |
|||
[[am:ትሪጎኖሜትሪ]] |
|||
[[an:Trigonometría]] |
|||
[[ar:حساب المثلثات]] |
|||
[[arz:حساب المثلثات]] |
|||
[[as:ত্ৰিকোণমিতি]] |
|||
[[ast:Trigonometría]] |
|||
[[az:Triqonometriya]] |
|||
[[bat-smg:Trėguonuometrėjė]] |
|||
[[be:Трыганаметрыя]] |
|||
[[be-x-old:Трыганамэтрыя]] |
|||
[[bg:Тригонометрия]] |
|||
[[bn:ত্রিকোণমিতি]] |
|||
[[br:Trigonometriezh]] |
|||
[[bs:Trigonometrija]] |
|||
[[ca:Trigonometria]] |
|||
[[ckb:سێگۆشەزانی]] |
|||
[[cs:Trigonometrie]] |
|||
[[cy:Trigonometreg]] |
|||
[[da:Trigonometri]] |
|||
[[de:Trigonometrie]] |
|||
[[el:Τριγωνομετρία]] |
|||
[[eml:Trigonometrî]] |
|||
[[en:Trigonometry]] |
|||
[[eo:Trigonometrio]] |
|||
[[es:Trigonometría]] |
|||
[[et:Trigonomeetria]] |
|||
[[ext:Trigonometria]] |
|||
[[fa:مثلثات]] |
|||
[[fi:Trigonometria]] |
|||
[[fiu-vro:Trigonomeetriä]] |
|||
[[fr:Trigonométrie]] |
|||
[[gan:三角學]] |
|||
[[gl:Trigonometría]] |
|||
[[gu:ત્રિકોણમિતિ]] |
|||
[[he:טריגונומטריה]] |
|||
[[hi:त्रिकोणमिति]] |
|||
[[hr:Trigonometrija]] |
|||
[[hu:Trigonometria]] |
|||
[[ia:Trigonometria]] |
|||
[[id:Trigonometri]] |
|||
[[io:Trigonometrio]] |
|||
[[is:Hornafræði]] |
|||
[[it:Trigonometria]] |
|||
[[ja:三角法]] |
|||
[[jv:Trigonomètri]] |
|||
[[ka:ტრიგონომეტრია]] |
|||
[[kk:Тригонометрия]] |
|||
[[km:ត្រីកោណមាត្រ]] |
|||
[[ko:삼각법]] |
|||
[[ku:Sêgoşezanî]] |
|||
[[la:Trigonometria]] |
|||
[[lo:ໄຕມຸມ]] |
|||
[[lt:Trigonometrija]] |
|||
[[lv:Trigonometrija]] |
|||
[[mk:Тригонометрија]] |
|||
[[ml:ത്രികോണമിതി]] |
|||
[[mr:त्रिकोणमिती]] |
|||
[[ms:Trigonometri]] |
|||
[[my:တြီဂိုနိုမေတြီ]] |
|||
[[nl:Goniometrie]] |
|||
[[nn:Trigonometri]] |
|||
[[no:Trigonometri]] |
|||
[[oc:Trigonometria]] |
|||
[[pa:ਤਿਕੋਣਮਿਤੀ]] |
|||
[[pl:Trygonometria]] |
|||
[[pms:Trigonometrìa]] |
|||
[[pnb:ٹریگنومیٹری]] |
|||
[[pt:Trigonometria]] |
|||
[[qu:Wamp'artupuykama]] |
|||
[[ro:Trigonometrie]] |
|||
[[ru:Тригонометрия]] |
|||
[[rue:Тріґонометрія]] |
|||
[[scn:Trigunomitrìa]] |
|||
[[sh:Trigonometrija]] |
|||
[[si:ත්රිකෝණමිතිය]] |
|||
[[simple:Trigonometry]] |
|||
[[sk:Trigonometria]] |
|||
[[sl:Trigonometrija]] |
|||
[[sn:Pimagonyonhatu]] |
|||
[[sq:Trigonometria]] |
|||
[[sr:Тригонометрија]] |
|||
[[stq:Trigonometrie]] |
|||
[[sv:Trigonometri]] |
|||
[[ta:முக்கோணவியல்]] |
|||
[[te:త్రికోణమితి]] |
|||
[[tg:Тригонометрия]] |
|||
[[th:ตรีโกณมิติ]] |
|||
[[tl:Trigonometriya]] |
|||
[[tr:Trigonometri]] |
|||
[[tt:Тригонометрия]] |
|||
[[uk:Тригонометрія]] |
|||
[[ur:مثلثیات]] |
|||
[[uz:Trigonometriya]] |
|||
[[vec:Trigonometria]] |
|||
[[vi:Lượng giác]] |
|||
[[war:Trigonometriya]] |
|||
[[yo:Trigonomẹ́trì]] |
|||
[[zh:三角学]] |
|||
[[zh-min-nan:Saⁿ-kak-hoat]] |
|||
[[zh-yue:三角學]] |
19:05, 20 abendua 2012ko berrikusketa
Trigonometria (grezieraz τριγωνο, <trigōno> triangelu + μετρον <metron> neurtu), triangeluez arduratzen den matematika ataletako bat da.
Angeluak neurtzeko unitateak
Angeluak neurtzeko unitate bi daude: batetik radianak zati segundo( rad/s) eta bestetik, graduak minutuak eta segundoak( º /' /)
Arrazoi trigonometrikoak
ABC triangelu angeluzuzena da. A erpinean dagoen angeluari dagozkion sinu, kosinu eta tangente arrazoi trigonometrikoak azaltzeko balio du.
- Sinua (laburtuta sin) aurkako katetoaren eta hipotenusaren arteko arrazoia da.
- Kosinua (laburtuta cos) ondoko katetoaren eta hipotenusaren arteko arrazoia da.
- Tangentea (laburtuta tan edo tg) aurkako katetoaren eta ondoko katetoaren arteko arrazoia da.
Balioak
Zirkunferentzia radianetan. Zirkunferentzia Gradu hirurogeitarretan.
Radian Gradu hirurogeitar sin cos tan cosec sec cotg
Koadranteak
koadranteetan ere badaude angeluak, eta sinua, kosinua eta tangentea aldatzen dira segun zein koadrantetan den.
Eragiketa trigonometrikoak
Pitagorasen teorema
Triangelu zuzenak honako funtzioa betetzen du:
aurreko ekuaziotik hau ateratzen da:
orduan α angelurako, Pitagorasen teorema betetzen da:
Bi angeluen batuketa eta kenketa
Bi angeluen sinu eta kosinuen batuketa eta kenketa
Bi angeluen sinu eta kosinuen biderketa
Angelu bikoitza
Angeluerdia
Artikulu hau matematikari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |