Juan Manuel de Rosas: berrikuspenen arteko aldeak
No edit summary |
|||
13. lerroa: | 13. lerroa: | ||
[[Kategoria:Buenosairestarrak]] |
[[Kategoria:Buenosairestarrak]] |
||
[[Kategoria:Argentinako politikariak]] |
[[Kategoria:Argentinako politikariak]] |
||
[[ca:Juan Manuel de Rosas]] |
|||
[[de:Juan Manuel de Rosas]] |
|||
[[en:Juan Manuel de Rosas]] |
|||
[[es:Juan Manuel de Rosas]] |
|||
[[fi:Juan Manuel de Rosas]] |
|||
[[fr:Juan Manuel de Rosas]] |
|||
[[ga:Juan Manuel de Rosas]] |
|||
[[it:Juan Manuel de Rosas]] |
|||
[[ja:フアン・マヌエル・デ・ロサス]] |
|||
[[ka:ხუან მანუელ როსასი]] |
|||
[[ko:후안 마누엘 데 로사스]] |
|||
[[lt:Juan Manuel de Rosas]] |
|||
[[ms:Juan Manuel de Rosas]] |
|||
[[nn:Juan Manuel de Rosas]] |
|||
[[no:Juan Manuel de Rosas]] |
|||
[[oc:Juan Manuel de Rosas]] |
|||
[[pl:Juan Manuel de Rosas]] |
|||
[[pt:Juan Manuel de Rosas]] |
|||
[[qu:Juan Manuel de Rosas]] |
|||
[[ru:Росас, Хуан Мануэль де]] |
|||
[[sv:Juan Manuel de Rosas]] |
|||
[[tr:Juan Manuel de Rosas]] |
|||
[[uk:Хуан Мануель де Росас]] |
|||
[[yo:Juan Manuel de Rosas]] |
|||
[[zh:胡安·曼努埃尔·德·罗萨斯]] |
14:33, 20 martxoa 2013ko berrikusketa
Juan Manuel de Rosas (Buenos Aires, Argentina, 1793 - Southampton, Hampshire, Ingalaterra, 1877) argentinar militarra eta diktadorea izan zen. Argentina XIX. mendeko bigarren laurdenean murgildurik egon zen zentralismoaren eta federalismoaren arteko joera guztien arteko liskar guztietan parte hartu zuen.
Biografia
1828. urtean Dorrego Buenos Airesko gobernutik kendu zutenean, Juan Lavalle gobernari berriaren aurka agertu zen Rosas, eta bere burua izendatu zuen gobernari (1829). Alderdi federalistaren buruzagiak batasunaren aldeko alderdiak garaitu zituen 1831n. Hiru urtez aginpidean egon ondoren, Juan Manuel Balcarceren esku utzi zuen Buenos Airesko gobernua, eta hegoalderantz jo zuen, "Basamortuko lehen konkista" izenaz ezagutzen den amerindiarren aurkako guduan borrokatzera (1833).
Buenos Airesera itzuli zenean, Balcarceren aurkako konspirazio batean parte hartu zuen, eta probintziako gobernuburu bihurtu zen, berriro ere. Federalista zela esanagatik, guztiz zentralista izan zen Rosasen diktadura: adierazpen-askatasuna kendu zuen, orobat legebiltzarra, eta ezkutuko polizia eratu zuen oposizioa deuseztatzeko. Argentinaren mende jarri nahi izan zituen Paraguai eta Uruguai, baina, azkenik, Justo José Urkiza buruzagi zuen argentinar, uruguaiar eta paraguaiar koalizioak Rosasen gudarostea menderatu zuen, 1852. urtean, Caseroseko guduan. Ingalaterrara erbesteratu behar izan zuen.
Erreferentziak
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.