Paper: berrikuspenen arteko aldeak

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

Lerroan

00:45, 5 apirila 2015ko berrikusketa

Papera material fin bat da, gehienbat bertan idazteko, inprimatzeko edo zerbait biltzeko erabiltzen dena. Elkar gurutzaturik dauden landare zuntzek eratzen dute, zelulosak batez ere, bai fisikoki eta bai kimikoki, hidrogeno zubiak direla eta. Ts'ai Lunek asmatu zuela uste da k.a. 105 urtean. Izena papirotik datorkio, horrela deitzen baitzen paperaren Egiptoko aitzindari bat, bere izen berbera daramaten landaren batzuen zuntzekin sortua.

Historia

Antzinako Egipton papiroaren gainean idazten zen, eta berau Nilo ibaiaren ertzean oso ugaria zen papiro landarearen zurtoinetik lortzen zen. Europan berriz, Erdi Aroan, pergaminoa erabiltzen zen bertan idazteko, ahuntz edo akerraren larru landua alegia, tinta jasotzeko prestatua. Hala ere, pergaminoa garestia zen, eta VIII. mendetik aurrera pergaminoan idatzitako testuak ezabatzeko joera zabaldu zen, pergaminoa berriz erabili ahal izateko. Hala, lehendik idatzitako hainbat lan betiko galdu ziren.

Bestalde, txinatarrek ordurako papera ekoizten zuten, zeta, arroz-lastoa eta kalamuaren zuntzak erabiliz, bai eta kotoiarenak ere. Ezagutza hura arabiarrei erakutsi zieten, eta arabiarrek gaur egungo Espainia eta Sizilia diren lurraldeetara zabaldu zuten jakintza X. mendean. Paperaren ekoizpena Frantziara hedatu zen, eta han lihoa erabiliz egin zen XII. mendetik aurrera.

XIV. mendean alkandoraren erabilera guztiz zabalduta zegoenez, trapu eta alkandora zahar nahikoa zegoen papera prezio merkeetan egiteko. Horrek eta inprentaren asmakuntzak liburuak eskuragarriak izaten lagundu zuten, artean bitxikeria garestiak baitziren.

Gaur egun zenbait erabileratarako papera material sintetikoek ordezkatu badute ere, paperak oraindik garrantzi handia du gure eguneroko bizitzan.

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Paper

@@ 5. lerroa: / 5. lerroa: @@
 [[Antzinako Egipto]]n papiroaren gainean idazten zen, eta berau [[Nilo]] ibaiaren ertzean oso ugaria zen papiro landarearen zurtoinetik lortzen zen. [[Europa]]n berriz, [[Erdi Aroa]]n, [[pergamino]]a erabiltzen zen bertan idazteko, [[ahuntz]] edo [[aker]]raren larru landua alegia, tinta jasotzeko prestatua. Hala ere, pergaminoa garestia zen, eta VIII. mendetik aurrera pergaminoan idatzitako testuak ezabatzeko joera zabaldu zen, pergaminoa berriz erabili ahal izateko. Hala, lehendik idatzitako hainbat lan betiko galdu ziren.
-Bestalde, [[txina]]tarrek ordurako papera ekoizten zuten, zeta, arroz-lastoa eta kalamuaren zuntzak erabiliz, bai eta kotoiarenak ere. Ezagutza hura arabiarrei erakutsi zieten, eta arabiarrek gaur egungo Espainia eta Sizilia diren lurraldeetara zabaldu zuten jakintza [[X. mendea]]n. Paperaren ekoizpena [[Frantzia]]ra hedatu zen, eta han lihoa erabiliz egin zen [[XII. mende]]tik aurrera.
+Bestalde, [[txinako Herri Errepublika|txinatarrek]] ordurako papera ekoizten zuten, zeta, arroz-lastoa eta kalamuaren zuntzak erabiliz, bai eta kotoiarenak ere. Ezagutza hura arabiarrei erakutsi zieten, eta arabiarrek gaur egungo Espainia eta Sizilia diren lurraldeetara zabaldu zuten jakintza [[X. mendea]]n. Paperaren ekoizpena [[Frantzia]]ra hedatu zen, eta han lihoa erabiliz egin zen [[XII. mendea|XII. mendetik]] aurrera.
-[[XIV. mende]]an alkandoraren erabilera guztiz zabalduta zegoenez, trapu eta alkandora zahar nahikoa zegoen papera prezio merkeetan egiteko. Horrek eta [[inprenta]]ren asmakuntzak [[liburu]]ak eskuragarriak izaten lagundu zuten, artean bitxikeria garestiak baitziren.
+[[XIV. mendea]]n alkandoraren erabilera guztiz zabalduta zegoenez, trapu eta alkandora zahar nahikoa zegoen papera prezio merkeetan egiteko. Horrek eta [[inprimatzeko makina|inprentaren]] asmakuntzak [[liburu]]ak eskuragarriak izaten lagundu zuten, artean bitxikeria garestiak baitziren.
 Gaur egun zenbait erabileratarako papera material sintetikoek ordezkatu badute ere, paperak oraindik garrantzi handia du gure eguneroko bizitzan.