Erosten harresia

Erosten harresia
	Meskiten Zelaigunea
	Irudi gehiago
Kokapena
Estatu burujabe	Israel
Israelen banaketa administratiboa	Jerusalem barrutia
Hiria	Jerusalem
Koordenatuak	31°46′37″N 35°14′03″E / 31.776947°N 35.23425°E
Historia eta erabilera
Irekiera	K.a. 19
Arkitektura
Estiloa	Erromatar arkitektura
Dimentsioak	19 () m ;
	Webgune ofiziala

Erosten harresia^[1] —Aieneen harresia izenaz ere ezaguna— (hebreeraz: הַכֹּתֶל הַמַּעֲרָבִי, HaKotel HaMa'aravi) euste harresi bat da, judutarrentzat toki sakratua dena. Sineste sustraitu batek dioenez, judaismoaren eraikinik sakratuena den Jerusalemgo tenpluaren azken arrastoa bide da. Oraindik geratzen diren arrastoak Herodesen garaikoak dira: horrek Moria mendiaren inguruan euste harresi handiak eraikitzea agindu zuen, K.a. 37. urtean, lehenengo eta bigarren tenplua eraikiak izan ziren zelaigune txikia handituz, gaur egun Meskiten Zelaigunea izenarekin ezagutzen dena (musulman tradizioaren arabera) edo Tenpluaren zelaigunea (judeokristau tradizioaren arabera).

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Lehen tenplua, edo Salomonena, errege horren erregealdian eraiki zen, K.a. X. mendean, eta babiloniarrek deuseztatu zuten K.a. 587. urtean. Bigarren tenplua Esdras eta Nehemiasek eraiki zuten K.a. 445an, Babiloniako erbestetik itzuli ondoren, eta erromatarrek deuseztatu zuten 70ean, Judutar Matxinada Handian. Modu horretan, tenplu bakoitzak 400 urte inguru iraun zuen zutik.

Historiaren arabera, Vespasiano erromatar enperadorearen legioek tenplua txikitu zutenean, kanpo harresiko zati bat bakarrik geratu zen zutik. Garai hartan, legioen jeneral Titok harresi hura utzi zuen, judutarrek Erromak Judea garaitu zutela garrazki gogora zezaten (hortxetik, Erosten harresia izena). Judutarrek, baina, Jainkoak eginiko promes bat zela sinesten zuten. Promes horren arabera, Tenpluaren zati bat beti egongo da zutik, judutar herriarekin zuen betiereko aliantzaren seinale gisa. Judutarrek harresi horren aurrean otoitz egin dute azkeneko bi mila urteetan, toki helgarririk sakratuena dela ustez, ez baitute Meskiten Zelaigunera sartzerik, guztietan sakratuena bada ere.

Bar Mitzvah baten ospakizuna, Erosten harresiaren aurreko zelaigunean.

Erosten harresia

Eskuarki, haren aurrean, herriaren deuseztatzeari eta hebrear herriaren banaketari buruzko aieneak egiten zaizkie. Intentsitate bereziko eguna ostirala da. Erregu bat idatzita duen papertxo bat harresiaren zuloetatik sartzeko ohiturak mende askotako antzinatasuna du. Judutarren otoitzen artean, aipagarrienak Jainkoari Israelera itzultzeko erreguak dira, kanpoan diren judutar guztien itzulera, aro mesianikoaren iristea eta judutar mesiasaren iristea.

Erosten harresia sakratua da judutarrentzat, Tenplua ekialdetik eta hegoaldetik inguratzen zuen harresiaren azken zatia baita. Gainera, harresia sancta sanctorumetik gertuen dagoen tokia da. Harresiaren hiru sekzioetatik (ekialdekoa, hegoaldekoa eta mendebaldekoa) mendebaldekoa otoitz egiteko toki tradizionala da (hortik hebreerazko haren izena, Hakótel Hama'araví, «Mendebaldeko Harresia»).

Meskiten Zelaigunean, Erosten harresiak inguraturik, musulmanak, mendeetan zehar, Harkaitzeko Kupula eta Al Aksa meskita eraikitzen aritu dira.