Feminismo sozialista

Feminismo sozialista korronte teoriko eta politikoa da, eta kapitalismoaren nahiz patriarkatuaren kritika egiten du, eremu publikoak zein pribatuak emakumeen bizitza nabarmenduz, eta argudiatzen du liberazioa soilik lor daitekeela emakumeen zapalkuntzaren iturri ekonomiko eta kulturalak bukatuz. Klase-gizarteak emakumeen zapalkuntzan duen zereginaren argudio marxista tradizionala zabaltzen duen teoria eta mugimendua da.

Definizioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Feminismo erradikalaren teoriaren zenbait alderdi partekatzen ditu, patriarkatuaren rola kritikatzearekin lotuta, eta feminismo liberalarekin, egungo gizartean eskubide berdinen alde borrokatzeko beharrarekin lotuta. Aldi berean, baztertu egiten du feminismo erradikalaren planteamendu nagusia, hau da, patriarkatua dela emakumeen zapalkuntzaren iturri bakarra edo nagusia, eta feminismo liberalaren ideia nagusia, hau da, emakumeak klase-gizartearen esparruan liberatu daitezkeela ekoizpen-harremanak aldatu gabe, zapalkuntza hori funtsezkoa baita kapitalismoaren existentziarako.

Feminista sozialistek uste dute gizartea berregituratu egin behar dela jabetza pribatuarekin eta etxeko esklabotzarekin amaitzeko, etxeko lanak eta seme-alaben zaintza kolektibizatzeko formularen bat sortzeko, emakumeen zein gizonen sexu-askapena lortzeko, eta genero-indarkeriari aurre egiteko baldintzak sortzeko.

Teoria hori industrializazioaren hedapen-unean eta langile-mugimenduaren sorreran sortu zen; XX. mendearen hasieran, langile-klaseko emakumeak eta lan-baldintzak ardatz dituen gizarte-mugimendua izan zen, bai eta emakume guztiak lan-merkatuan sartzea ere, gizonengandik independente izateko modu gisa, nahiz eta boto-eskubidearen alde ere borrokatu.

Ondoren, XX. mendeko hirurogeiko eta hirurogeita hamarreko hamarkadetan, berriro sortu zen Estatu Batuetan, Europan eta Latinoamerikan, ezker tradizionalak eta "ezker berriak" "emakumearen auziari", bigarren mailako zerbait bezala, geroago nola heltzen zioten galdetuz. XXI. mendean, teoria sozialisten susperraldia eta feminismo sozialistaren eta marxistaren aldarrikapen berria izan dira.

Klaseko feminismoak baztertu egiten du aliatu hitza.

Egile nagusiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sozialismoaren korrontean sartu izan den egileetako bat Flora Tristan da, sozialista utopiko deritzenen barruan. Bere aldarrikapen eta argudioak feminismo liberalaren antzekoak diren arren, klase-aldaketa bat gertatzen da, eta langile-emakumeak hartzen ditu erreferentziatzat; emakumeen hezkuntza aldarrikatzen du gizarte bidezkoago baten eta emakumeen nahiz gizonen ongizatearen oinarri gisa.

Emakumeen eskubideen aldeko borrokan garrantzitsua den beste sozialista bat Clara Zetkin da. Hark dioenez, “emakumeen interesak ez dira homogeneoak, gizarte-klase ezberdinetakoak izatearen arabera daude”. ^[1] Goi-mailako burgesiako emakumeen kasuan, Zetkinen aldarrikapen nagusia aldatu egiten da aurreko autoreen aldean, eta gizonezkoen aurrean ondarea izateko eskubideari dagokio. Burgesia txikiko emakumeentzat, ordea, eskubide garrantzitsuena, feminismo burgesean bezala, botoarena da, eta ukatu egiten zaie, gizonek lan-legeak aldatzeko aukeraren kontra daudelako, soldatapeko lan liberalengatik emakumeek lehia librea izan dezaten. Langile-klaseko emakumeei dagokienez, hiribururako lan-indar bihurtu diren gizonezkoenaren oso antzekoa dela uste du, eta, beraz, langile-mendekotasuna desagertzen denean, emakumeena ere desagertu egingo dela. Azken puntu hori kritikatu da gehien feminismo sozialistaren aldetik, klase apaletan gizonen eta emakumeen arteko berdintasunaren ideia ez oso errealista, eta sozialismoak emakumeen menpekotasuna bertan behera utzi ahal izatea, sozialismoarentzat emakumeen auzia beti gutxiesgarri izan denean.

Aleksandra Kollontai lehen autore sozialista da, eta dio iraultza ezingo dela egin sexu-morala eta familiaren erakundea aldatu gabe, "maitasunaren" kontzeptu klasikoa ere birplanteatu arte. Mundu hobea eraikitzeko, produkzio-harremanak aldatzeaz gain, beharrezkoa zen Marxen arabera balio eta ohitura berriak zituen gizon berri bat agertzea. Kollontaik ausardia izango du esateko sozialismoak “emakume berria” ekarriko duela, eta hori ezinezkoa izango dela aldaketa iraultzailerik gabe: “Sexu-krisia ezin da konpondu giza psikologiaren funtsezko aldaketarik gabe, “maitasun-potentziala” metatuta baino ezin baita gainditu. Baina aldaketa psikiko hori ez dago inola ere gure harreman sozioekonomikoen funtsezko berrantolaketaren mende, oinarri komunista baten gainean. “Egia zahar” hori baztertzen badugu, sexu-arazoak ez du konponbiderik”. ^[2]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ De Miguel, Ana. (2005). Teoría feminista: de la ilustración a la globalización. Editorial Minerva., 304 or. ISBN 8488123590..
↑ «La nueva mujer y la clase trabajadora» Isabel Oyarzábal Smith. Alejandra Kollontay. (Dykinson): 111–122. 2023-08-30 ISBN 978-84-1170-215-7. (Noiz kontsultatua: 2024-02-27).

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Tristán Flora (ed. de Ana de Miguel y Rosalía Romero), Feminismo y socialismo. Antología, Los Libros de la Catarata, 2003
Arruzza, Cinzia, Dangerous Liasons: The Marriages and Divorces of Marxism and Feminism, Merlin Press, 2013.
Barrett, Michele, Women's Oppression Today: The Marxist/Feminist Encounter, Verso Books, 2014.
Davis, Angela Y., Women, Race, and Class, Vintage 1983.
Smith, Sharon, Women and Socialism: Marxiwsm, Feminism, and Women's Liberation, Haymarket Books, 2015.
Vogel, Lise, Marxism and the Oppression of Women: Toward a Unitary Theory, Haymarket, 2014.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q2225347

[1] De Miguel, Ana. (2005). Teoría feminista: de la ilustración a la globalización. Editorial Minerva., 304 or. ISBN 8488123590..

[2] «La nueva mujer y la clase trabajadora» Isabel Oyarzábal Smith. Alejandra Kollontay. (Dykinson): 111–122. 2023-08-30 ISBN 978-84-1170-215-7. (Noiz kontsultatua: 2024-02-27).

[1]

[2]