JAWS (pantaila irakurle digitala)

JAWS Windows-eko irakurgailu digitala
Garatzailea(k)	Freedom Scientific
Lehen argitalpena	January 1995; 27 years ago
Bertsio egonkorra (LTS azken bertsioa)	2023.2210.29 Urriak 25, 2022;; Duela 16 egun (2022-10-25)
Sistema eragilea	Microsoft Windows
Software mota	Pantaila-irakurgailua
Lizentzia	Jabea
Webgunea	Webgune ofiziala

JAWS ("Job Access With Speech") Microsoft Windows-erako ordenagailu-pantailaren irakurgailu digital programa bat da, eta ikusmen-urritasuna duten erabiltzaile itsuei pantaila irakurtzeko aukera ematen die, bai testu-irteera batekin, bai Braille pantaila berriztagarri batekin. Blind and Low Vision Group of Freedom Scientific taldeak ekoitzi zuen JAWS.

WebAIM web-irisgarritasunerako enpresak, 2021eko maiatzetik ekainera bitartean egindako inkesta baten arabera, JAWS mundu osoko pantaila-irakurlerik ezagunena zen; inkestan parte hartu zutenen %53,7k lehen mailako pantaila-irakurle gisa erabiltzen zuen, eta parte-hartzaileen %70,0k maiz.^[1]

JAWS Microsoft enpresaren inguruan sortu zen eta Windows 10 eta Windows 11 onartzen ditu, Windows Server 2016 bidez argitaratutako Windows Server-en bertsio guztiekin batera. Programaren bi bertsio daude: Etxerako edizioa, erabilera ez-komertzialerako edizioa, eta Pro edizioa, Professional edizioa, ingurune komertzialetarako. JAWS 16ren aurretik, Home edizioa, Etxerako edizioa, Standard edizio izenarekin izendatzen zen, eta etxerako Windows sistema eragileetan bakarrik egiten zuen lan.^[2]^[3] DOS bertsioa, batzuetan JDOS ere esaten zaiona, doan banatu da.

<i>JAWS Scripting Language</i>-k Windowsen kontrol estandarrik gabeko programak eta irisgarritasunerako diseinatu ez ziren programak erabiltzeko aukera ematen dio erabiltzaileari.

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ted Henter motozikleta-pilotu ohiak JAWS 1989an argitara eman zuen. Ted Henter-rek 1978ko auto-istripu batean ikusmena galdu zuen. 1985ean, Henterrek, Bill Joyce-ren 180.000 dolarreko inbertsioarekin batera, Henter-Joyce Korporazioa sortu zuen San Petersburgon, Floridan. Joyce-k bere zatia atzera saldu zion 1990ean Henter-ri. 2000ko apirilean, Henter-Joyce, Blazie Engineering eta Arkenstone, Inc. elkartu egin ziren <i>Freedom Scientific</i> osatzeko.

JAWS MS-DOS sistema eragilerako sortu zen hasieran. Erabiltzaile itsuei sinbolo moduan MS-DOS aplikazioetarako sarbidea ematen dien pantaila-irakurleetako bat izan zen. Une horretan, JAWSen ezaugarri bat kaskadako menuak erabiltzea zen, Lotus 1-2-3 aplikazio ezagunaren antzera. Garai hartako beste pantaila-irakurle batzuetatik JAWS bereizi zuena makroak erabiltzea izan zen, erabiltzaileei erabiltzaile-interfazea pertsonalizatzeko eta hainbat aplikaziorekin hobeto lan egiteko aukera eman zietenak.

Ted Henter eta Rex Skipper-ek JAWS jatorrizko kodea idatzi zuten 1980ko erdialdean, eta 2.0 bertsioa liberatu zuten 1990eko erdialdean. Skipper-ek 2.0 bertsioa askatu ondoren utzi zuen enpresa, eta, alde egin ondoren, Charles Oppermann kontratatu zuten produktua mantendu eta hobetzeko. Oppermann-ek eta Henter-rek ezaugarri txiki eta nagusiak gehitu zizkieten, eta askotan bertsio berriak egin zituzten. Freedom Scientific horrek, orain, MS-DOSerako JAWS eskaintzen du, bere webgunetik doan deskarga dadin.^[4]

1993an, Henter-Joycek JAWSen bertsio oso aldatu bat argitaratu zuen, ikasteko nahasdurak edo arazoak duten pertsonentzat. WordScholar izeneko produktu hau ez dago gaur egun eskuragarri.^[5]

Windows-erako JAWS[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1992an, Microsoft Windows ezagunago bihurtu ahala, Oppermann JAWS bertsio berri batean hasi zen lanean. Diseinuaren helburu nagusia ez zen izan Windowsen erabiltzaile naturalaren interfazea oztopatzea eta instalazio makro indartsu bat ematen jarraitzea. Windowseko JAWS probako eta betako bertsioak (JFW) hitzaldietan erakutsi ziren 1993 eta 1994 bitartean. Denbora horretan, Glen Gordon garatzailea kodean lanean hasi zen, eta, azkenean, bere garapena onartu zuen Oppermann Microsoftek 1994ko azaroan kontratatu zuenean. Handik gutxira, 1995eko urtarrilean, JAWS argitaratu zuten Windows 1.0-rako.

Windows-erako JAWSen bertsio berri bat urtean behin argitaratzen da, gutxi gorabehera, eta aplikazioan hobekuntzak, eguneratzeak egiten dira etengabe.

Ezaugarriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

JAWSek Microsoft Windowsen sistema eragilearen funtzio nagusi guztiak kontrolatzeko aukera ematen du, teklatuko lasterbideekin eta ahozko atzeraelikadurarekin. Lasterbide horiek ahalik eta sendoenak izaten jarraitzen dute programa gehienetan, baina konputagailu modernoaren softwarea aise erabiltzeko behar diren funtzio ugariek azken erabiltzaileak tekla espezifiko asko memorizatzea eskatzen dute. JAWSen ia alderdi guztiak pertsonaliza ditzake erabiltzaileak, tekla-pultsazio guztiak eta zenbait faktore barne, hala nola irakurketa-abiadura, puntuazioa irakurtzean erabilitako gardentasuna eta laguntzak. JAWSek idazteko hizkuntza ere badu, zereginak automatizatzeko eta programaren portaeran aldaketa konplexuagoak egiteko.^[6]

JAWS softwareak web-nabigatzaileentzat berariaz diseinatutako modu bat du, nabigatzaile bat lehen planoan dagoenean aktibatua. Web orrietan nabigatzean, JAWSek lehenbizi izenburua eta esteka-kopurua adierazten ditu. Hizketa kontrol-giltzarekin kontrola daiteke, testuaren lerroak gora/behera gezi-teklekin nabigatzen dira, eta tabulazio-tekla esteken eta kontrolen artean mugitzeko erabiltzen da. Teklatuko letra-tekla espezifikoak saka daitezke mota jakin bateko hurrengo edo aurreko elementura nabigatzeko, hala nola testu-kutxetan edo egiaztatze-kutxetan. JAWS Word eta PDF dokumentuetako testu nagusietara ere sar daiteke.^[7]

JAWS ezaugarrien multzoa eta horien konfiguragarritasuna "konplexu" gisa deskribatu dira, entrenamendua behar izaten dute erabiltzaile arruntek. Erabiltzaileentzat irisgarritasun-probak egiten dituzte web diseinatzaileek.^[8]