Jud Süß (1940ko filma)

Jud Süß (1940ko filma)
Jatorria
Argitaratze-data	1940
Izenburua	Jud Süß
Jatorrizko hizkuntza	alemana
Jatorrizko herrialdea	Alemania eta Hirugarren Reicha
Ezaugarriak
Genero artistikoa	propaganda film (en) , film dramatikoa eta lan literario batean oinarritutako filma
Iraupena	98 minutu
Kolorea	zuri-beltzekoa
Deskribapena
Oinarritua	Jud Süß (en)
Zuzendaritza eta gidoia
Zuzendaria(k)	Veit Harlan (mul)
Gidoigilea(k)	Veit Harlan (mul) ; Eberhard Wolfgang Möller (en)
Antzezlea(k)
	Ferdinand Marian (mul) (Joseph Süß Oppenheimer (en) ); Werner Krauss (en) ; Heinrich George (mul) (Charles Alexander, Duke of Württemberg (en) ); Kristina Söderbaum (en) ; Eugen Klöpfer ; Bernhard Goetzke (mul) ; Hilde von Stolz (en) ; Malte Jaeger (en) ; Albert Florath (mul) ; Theodor Loos (en) ; Walter Werner (mul) ; Jakob Tiedtke (mul) ; Erna Morena (mul) ; Else Elster (mul) ; Willy Kaiser-Heyl (en) ; Eduard Wenck (mul) ; Käte Jöken-König (en) ; Emil Heß (en) ; Ursula Deinert (mul) ; Erich Dunskus (en) ; Heinrich Schroth (en) ; Wolfgang Staudte (mul) ; Valy Arnheim (mul) ; Franz Arzdorf (en) ; Reinhold Bernt ; Lewis Brody ; Paul Mederow (en) ; Hans Meyer-Hanno (en) ; Hellmuth Passarge (mul) ; Josef Peterhans (en) ; Arthur Reinhardt (mul) ; Ernst Stimmel (mul) ; Walter Tarrach (mul) ; Otz Tollen (mul) ; Hans Waschatko (en) ; Otto Hunte (en) ; Karl Vollbrecht (en) ; Alfred Braun (mul) ; Jean Darcante (mul)
Ekoizpena
Ekoizlea	Otto Lehmann (en)
Konpainia ekoizlea	Terra Film (en)
Edizioa	Wolfgang Schleif (en)
Ekoizpen-diseinatzailea	Otto Hunte (en)
Bestelako lanak
Musikagilea	Wolfgang Zeller
Argazki-zuzendaria	Bruno Mondi
Fikzioa
Kontakizunaren tokia	Alemania
Argumentu nagusia	heriotza zigorra

Jud Süß (juːt zyːs ahoskatua, euskaraz: «Süss judua») 1940an estreinatutako Veit Harlan zuzendariaren film alemaniarra da. Pelikula Joseph Goebbels Hirugarren Reicheko Informazio eta Propagandako ministroaren enkargua izan zen. Filmak Wurtemberg-ko dukea izandako Karlos I.a Alexandroren aholkularia izan zen Joseph Süß Oppenheimer-en (1698-1738) bizitza du ardatz bezala. Gidoiak bi eleberri ditu oinarrian, Wilhelm Hauff-ek (1827an) eta Lion Feuchtwanger-ek (1925ean) idatzitakoak, baina, filmak bezala, zerikusi gutxi dute Joseph Süß-en benetako biografiarekin.

Hirugarren Reichean egindako propaganda zinema antisemitaren film adierazgarriena da, Betiereko Judua eta Die Rothschilds filmekin batera. Pelikulan juduak izaki immoral, manipulatzaile eta materialista bezala irudikatuak daude. ^[1]

Filmean zehar agertzen diren estra judu guztiak errodajean parte hartzera behartuak izan ziren. ^[2]

Joseph Süß Oppenheimer

Filmaren protagonista Joseph Süß Oppenheimer da. XIIX. mendean bizi izan zen Wurtembergen eta Karlos I Alejandro dukearen aholkulari judua izan zen. Bizitzan zehar bere botere posizioa zela eta, hainbat etsai egin zituen. Gauzak horrela, dukea hil egin zenean Oppenheimer atxilotua izan zen eta hainbat delitu leporatu zitzaizkion, haien artean iruzurra, bahiketa, traizioa eta katolizismoa berrezartzen saiatzea. Jasandako epaiketan bere kontra probarik aurkitu ez zuten arren, heriotzara kondenatua izan zen. Joseph Süß Oppenheimer 1738ko otsailaren 4an urkatua izan zen. Hil baino lehen kristautasunera bihurtzeko aukera eman zioten, baina honek eskaintzari uko egin zion.^[3]

Dena den, filma bere bizitzan oinarritzen den arren oso elementu gutxi partekatzen ditu Oppenheimerren benetako biografiarekin.

Argumentua

Oharra: Atal honek istorio osoa edo amaiera argitzen du.

Filma Württembergeko dukearen Karlos I.a Alexandroren koroatzearekin hasten da. Ekitaldia ospatzeko dukeak bere emazteari hainbat bitxi oparitzea erabakitzen du eta mandatari bat bidaltzen du Frankfurtera Joseph Süß Oppenheimeri diru prestamu bat eskatzera. Laguntza eta fabore multzo bati esker (haien artean dukeari emakumezkoekin erlazioak izatea) oniritzia lortzen du. Bere onespena behin lortuta eta Karlos Alejandro berarekin zorretan dagoela jakinda, Oppenheimerrek dukeari Württembergeko biztanleen eta gobernu beraren kontra doazen neurriak ezartzea lortzen du.

Paraleloki Oppenheimer filmaren hasieran ezagutu duen Dorothea Sturmren atzetik doa eta honekin ezkontzen saiatzen da. Baina ezingo du lortu Dorotheak beste gizon batekin ezkontzen baita, Fabertekin. Mendeku bezala Oppenheimer Dorothearen aita kartzelatzen du, honek dukearen kontra konspiratzen duela baieztatuz. Geroago, Faber ere kartzelatzen du. Bien askatasuna lortzeko Dorothea Oppenheimerena jotzen du, baina honek neska bortxatzen du. Ondorioz Dorotheak bere buruaz beste egiten du. Gertaera hau, lurraldeak dituen lege neurrigabeekin batera, dukerrian erreboluzio bat eragiten du.

Erreboluzioa eztanda egin eta gutxira, Karlos Alejandro bihotzekoak emanda hiltzen da. Matxinoak Oppenheimer atxilotzen dute eta heriotzara kondenatzen dute traizioagatik eta, batez ere, arraza purutasunen legea apurtu izanagatik (filman agertzen den lege hau antz handia du Naziak ezarritako lege batekin, zeinak juduen eta kristauen arteko erlazio sexualak debekatzen zituen).

Aktoreen zerrenda


Aktorea	Pertsonaia
Ferdinand Marian	Joseph Süß Oppenheimer
Werner Krauss	Levy, Joseph Süßen idazkaria Rabbi Loew Schächter Isaak
Heinrich George	Karlos I Alejandro dukea
Kristina Söderbaum	Dorothea Sturm
Eugen Klöpfer	Sturm aholkularia, Dorothearen aita
Hilde von Stolz	Karlos I Alejandro dukearen emaztea
Theodor Loos	Franz Joseph Freiherr von Remchingen
Albert Florath	Obrist Röder koronela
Malte Jaeger	Karl Faber
Else Elster	Luziana

^[4]

Erreferentziak

↑ «Jud Suss The most successful anti-Semitic film ever made. Us www.HolocaustResearchProject.org» www.holocaustresearchproject.org (Noiz kontsultatua: 2020-02-18).
↑ Tegel, Susan.. (2007). Nazis and the cinema. Continuum ISBN 978-1-84725-000-1. PMC 718432455. (Noiz kontsultatua: 2020-02-17).
↑ Singer, Isidore, 1859-1939, editor. Adler, Cyrus, 1863-1940, editor.. (1901). The Jewish encyclopedia ; a descriptive record of the history, religion, literature, and customs of the Jewish people from the earliest times to the present day, prepared ... under the direction of ... Cyrus Adler ... [and others Isidore Singer, PH. D., projector and managing editor, assisted by American and foreign boards of consulting editors .... ] Funk and Wagnalls Company PMC 822722459. (Noiz kontsultatua: 2020-02-18).
↑ Jud Süß. (Noiz kontsultatua: 2020-02-17).

Kanpo estekak

Datuak: Q818849
Multimedia: Jud Süss (1940 film) / Q818849

[1] «Jud Suss The most successful anti-Semitic film ever made. Us www.HolocaustResearchProject.org» www.holocaustresearchproject.org (Noiz kontsultatua: 2020-02-18).

[2] Tegel, Susan.. (2007). Nazis and the cinema. Continuum ISBN 978-1-84725-000-1. PMC 718432455. (Noiz kontsultatua: 2020-02-17).

[3] Singer, Isidore, 1859-1939, editor. Adler, Cyrus, 1863-1940, editor.. (1901). The Jewish encyclopedia ; a descriptive record of the history, religion, literature, and customs of the Jewish people from the earliest times to the present day, prepared ... under the direction of ... Cyrus Adler ... [and others Isidore Singer, PH. D., projector and managing editor, assisted by American and foreign boards of consulting editors .... ] Funk and Wagnalls Company PMC 822722459. (Noiz kontsultatua: 2020-02-18).

[4] Jud Süß. (Noiz kontsultatua: 2020-02-17).

[1]

[2]

[3]

[4]

Jud Süß (1940ko filma)
Jatorria
Argitaratze-data	1940
Izenburua	Jud Süß
Jatorrizko hizkuntza	alemana
Jatorrizko herrialdea	Alemania eta Hirugarren Reicha
Ezaugarriak
Genero artistikoa	propaganda film ^(en) , film dramatikoa eta lan literario batean oinarritutako filma
Iraupena	98 minutu
Kolorea	zuri-beltzekoa
Deskribapena
Oinarritua	Jud Süß ^(en)



Zuzendaritza eta gidoia
Zuzendaria(k)	Veit Harlan ^(mul) [[Kategoria:Veit Harlan ^(mul) zuzendutako filmak]]
Gidoigilea(k)	Veit Harlan ^(mul) Eberhard Wolfgang Möller ^(en) [[Kategoria:Veit Harlan ^(mul) idatzitako filmak]] [[Kategoria:Eberhard Wolfgang Möller ^(en) idatzitako filmak]]
Antzezlea(k)
Ferdinand Marian ^(mul) (Joseph Süß Oppenheimer ^(en) ) Werner Krauss ^(en) Heinrich George ^(mul) (Charles Alexander, Duke of Württemberg ^(en) ) Kristina Söderbaum ^(en) Eugen Klöpfer Bernhard Goetzke ^(mul) Hilde von Stolz ^(en) Malte Jaeger ^(en) Albert Florath ^(mul) Theodor Loos ^(en) Walter Werner ^(mul) Jakob Tiedtke ^(mul) Erna Morena ^(mul) Else Elster ^(mul) Willy Kaiser-Heyl ^(en) Eduard Wenck ^(mul) Käte Jöken-König ^(en) Emil Heß ^(en) Ursula Deinert ^(mul) Erich Dunskus ^(en) Heinrich Schroth ^(en) Wolfgang Staudte ^(mul) Valy Arnheim ^(mul) Franz Arzdorf ^(en) Reinhold Bernt Lewis Brody Paul Mederow ^(en) Hans Meyer-Hanno ^(en) Hellmuth Passarge ^(mul) Josef Peterhans ^(en) Arthur Reinhardt ^(mul) Ernst Stimmel ^(mul) Walter Tarrach ^(mul) Otz Tollen ^(mul) Hans Waschatko ^(en) Otto Hunte ^(en) Karl Vollbrecht ^(en) Alfred Braun ^(mul) Jean Darcante ^(mul) [[Kategoria:Ferdinand Marian ^(mul) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Werner Krauss ^(en) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Heinrich George ^(mul) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Kristina Söderbaum ^(en) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Bernhard Goetzke ^(mul) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Hilde von Stolz ^(en) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Malte Jaeger ^(en) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Albert Florath ^(mul) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Theodor Loos ^(en) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Walter Werner ^(mul) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Jakob Tiedtke ^(mul) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Erna Morena ^(mul) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Else Elster ^(mul) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Willy Kaiser-Heyl ^(en) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Eduard Wenck ^(mul) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Käte Jöken-König ^(en) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Emil Heß ^(en) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Ursula Deinert ^(mul) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Erich Dunskus ^(en) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Heinrich Schroth ^(en) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Wolfgang Staudte ^(mul) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Valy Arnheim ^(mul) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Franz Arzdorf ^(en) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Paul Mederow ^(en) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Hans Meyer-Hanno ^(en) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Hellmuth Passarge ^(mul) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Josef Peterhans ^(en) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Arthur Reinhardt ^(mul) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Ernst Stimmel ^(mul) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Walter Tarrach ^(mul) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Otz Tollen ^(mul) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Hans Waschatko ^(en) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Otto Hunte ^(en) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Karl Vollbrecht ^(en) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Alfred Braun ^(mul) antzeztutako filmak]] [[Kategoria:Jean Darcante ^(mul) antzeztutako filmak]]
Ekoizpena
Ekoizlea	Otto Lehmann ^(en) [[Kategoria:Otto Lehmann ^(en) ekoitzitako filmak]]
Konpainia ekoizlea	Terra Film ^(en) [[Kategoria:Terra Film ^(en) ekoitzitako filmak]]
Edizioa	Wolfgang Schleif ^(en)
Ekoizpen-diseinatzailea	Otto Hunte ^(en)
Bestelako lanak
Musikagilea	Wolfgang Zeller
Argazki-zuzendaria	Bruno Mondi
Fikzioa
Kontakizunaren tokia	Alemania
Argumentu nagusia	heriotza zigorra