Kurtzebarriko gurutzea

Kurtzebarriko gurutzea
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Probintzia	Gipuzkoa
Udalerria	Aretxabaleta
Koordenatuak	43°00′05″N 2°29′45″W

Kurtzebarriko gurutzea Kurtzebarri mendiaren tontorrean 1928an ezarri zen burdinezko gurutzea da. Aretxabaletako lurretan kokaturik dago.

Historia

Aurreko gurutzeak

Zaraia mendilerroan hainbat tontor daude, ezagunenak Aranguren (1.149m), Elorretako Haitza (1.141m) eta Kurtzebarri (1.133m) dira. Gaur egun Kurtzebarri esaten zaion mendiko punturik altuena Elorretako Haitza da. Kurtzebarri tontorra Aretxabaletan dago baina Elorretako Haitzatik Aretxabaleta eta Eskoriatzaren arteko mugan igarotzen da eta hori seinalatzeko 1742. urtean harrizko gurutze bat ezarri zen bertan, mugarri funtzioa izango zuena. Eguratsak harrizko gurutzea higatu zuenean burdinezko berri bat ezarri zen bertan 1840 inguruan.

Gorbata berdeak

Bigarren gurutze hori ere kaltetu zenean, 1928an gurutze berria ezartzea erabaki zen aurrez Gorbeian edo Aloñan ezarritakoen antzerakoa. Aretxabaletako "gorbata berdeak" lagun taldeak hartu zuen ardura hori. Taldea zazpi pertsonek osatzen zuten; Luis Arrue (Aretxabaletako alkatea), Alejandro Bengoa, Anjel Aznar, Pedro Jauregi, Jose Galdos, Hermenegildo Galdos eta Roman Galdosek. Herriko Lezama eta Beroa fundizioetan ardura zutenak ziren guztiak eta lantegi horietan eraiki zen gurutzea bi piezatan.

Kurtzebarri mendia.

Aurreko gurutzeak Elorretako Haitzean ezarri ziren baina talde honek erabaki zuen gurutzea iparralderago zegoen harkaitz baten gainean altxatzea, hori baitzen herritik goren ikusten zen puntua. Teodoro Zuazuak ezarri zuen zimentua eta irailaren 8an lau idi pareren laguntzaz igo zituzten gurutzearen zati biak tontorreraino. Esteban Zuazua (Egileor baserrikoa), Juan Jose Orueta (Apotza-etxeberrikoa), Lorenzo Arregi (Malkorrekoa) eta Andres Bengoa (Arkarazoko Jerolimona baserrikoa) izan ziren idi pareen jabeak. Goian gurutzearen atal biak elkartu egin zituzten. Irailaren 11an hainbat herritarren artean pultsoan altxatu zuten gurutze erraldoia eta zimentuen gainean ezarri. Honako idazki hau jarri zioten: "Kurutze berri, kurutze ona | zabaldu izu gure errian pakea eta zoriona".

Hurrengo igandean, irailaren 18an, egin zen inaugurazio ekitaldia. Emilio Larrañaga parrokoak gurutzea bedeinkatu zuen meza baten bidez eta ondoren txistulariak, dantzariak eta herri bazkaria egin zuten bertan. Eguraldiak lagundu zuen eta jendetza bildu zen ekitaldian.

1930. urtean "gorbata berdeak" taldekoek Aretxabaletako udalari eman zioten gurutzearen jabetza.

25. urteurrena

1953. urtean gurutzea ezarri zeneko 25. urteurrena zela omentzeko Aretxabaleta Kirol Elkarteak ospakizun handiak antolatu zituen. "Concentración Vasco-Navarra de Montañeros con motivo de las Bodas de Plata de la erección de la Cruz en la cumbre de Kurutzeberri (1.146)" izenburua eman zioten ekitaldiari eta 2.500 mendizale bildu ziren Kurtzebarrin egun hartan. Bolibarko apaiza zen Cruz Abarrategik meza eskeini zuen bertan eta Aretxabaletako abesbatzak hainbat abesti kantatu zituen. Hildako mendizaleen aldeko ekintza bat ere burutu zen. Mezaren ondoren Gasteizko Txirinbil dantza taldeak ikuskizuna eman zuen. Azkenik Uriaga baserrian bazkari ofiziala egin zen eta ondoren erromeria izan zen iluntzerarte.

50. urteurrenean "Kurtzebarri" izeneko liburua argitaratu zen, bertan kontatzen da Kurtzebarriko gurutzearen ezarpenaren prozesu guztia. Jose Letona eta Juan Leibar izan ziren liburuaren egileak.

Kurtzebarri eguna

Gurutzea altxatu zeneko eguna ospatzeko urtero Kurtzebarri eguna antolatzen du Murrukixo Mendizale Elkarteak. Irailaren bigarren igandean izaten da, Kurtzebarri mendira igotzen da eta tontorrean salda, gazta eta txorixoa banatzen dira mendizaleen artean.

Kanpo estekak

• Datuak: Q111295446