Lankide:Alejandraarnal/Proba orria

Matxinsaltoa edo "Caelifera" intsektu ornogabea da eta 11.000 espezie baino gehiago daude. Ia mundu osoan daude, baina batez ere leku ireki eta lehorretan bizitzen dira.

EZAUGARRIAK

Matxinsalto horia

Matxinsaltoek buru eta begi handiak dituzte. 6 hanka eta 4 hego dituzte. Asko hegan egiten ez duten arren, mehatxuetatik ihes egiteko nahikoa da. Aurreko hankek eusten laguntzen diete, eta atzeko hankek, berriz, salto egiteko. Egunean 200 bat kilometro egin ditzakete aurrera haizea alde badute, eta 2.000 metroko altuerara iritsi daitezke.

Txikiak milimetro batzuk neurtzen dituzte, eta handiak, berriz, 15 zentimetro baino gehiago. Berdeak edo marroiak izaten dira naturan kamuflatzeko; hala ere, espezie batzuk kolore gorri edo horixkoak dira.

MATXINSALTOEN BIZI IRAUPENA

Matxinsaltoak animalia bakartiak dira, eta parekatzeko bakarrik elkartzen dira. Gainera, ez dute denbora asko ematen leku batean, elikagaiak bilatzeko mugitzen direlako. Urtebete inguru bizi beharko lukete, baina normalean ez dira hiru hilabete baino gehiago bizi gaixotasun, lehorte, tenperatura hotz eta depredatzaileengatik. Gainera, matxinsaltoa sugeentzako elikadura-iturri nagusia da sugeen bizitzako lehen urteetan.

Bestalde, matxinsaltoak, beste intsektu batzuekin batera, desagertzen badira, harraparien eta harrapakinen arteko harremana desagertu egiten da, eta, gainera, ortoptero horiez elikatzen diren espezie guztiak gal daitezke.

NOLA UGALTZEN DIRA?

Matxinsaltoek egiten dituzten soinuei "estridulazio" deitzen zaie, eta soinu hori aurreko hegalekin edo hegalen artean izterrezur igurtziz sortzen da.Espezie bakoitzak soinu ezberdina du: arrek, soinu hauen bidez, emeak deitzen dituzte paratzeko. Emeek espezie bereko arrek egiten dituzten soinuei bakarrik erantzuten diete.

Emeek 60tik 80ra arrautza aldi berean erruten dituzte eta lurrean gordetzen dituzte eta estali egiten dituzte babesteko eta ezkutatzeko. Arrautzetatik "Ninfas" izeneko matxinsalto txikiak jaiotzen dira, helduak bezalakoak baina hegorik gabeak. Arrautzak apurtzeko hainbat hilabete behar izaten dira, eta 25-50 egun igarotzen dituzte handiak egin arte.

ZER JATEN DUTE?

Ikusten denez, matxinsaltoak hostoaren zati handi bat jan du eta zulo handi bat utzi du.

Gehienak belarjaleak dira, belarrez, landarez, nektarrez eta abarrez elikatzen dira. Beste batzuk omniboroak dira, intsektu txikiz ere elikatzen direlako. Gainera, animalia horiek eragiten dituzten kalteak frutan antzeman daitezke, fruituetan uzten dituzten orbainak aztertuz. Matxinsalto kopurua handia denean eta izurria jatsua denean, lorategi osoak jan eta defolia ditzakete.

BITXIKERIAK

Matxinsaltoak asko jaten duten intsektuak dira, eta 16 aldiz kontsumi dezakete beren pisua. Herrialde batzuetan intsektu hau jaten da, proteina-iturri baitira. Intsektu honek ezin dio gizakiari kalterik egin. Matxinsaltoak begetarianoak dira, eta normalean gizakiak saihesten dituzte. Intsektu hori manipulatzen denean, likido marroi bat ureztatu dezake harrapari bati beldurra emateko teknika gisa.

Gainera, badago kanta bat matxinsaltoei buruz: https://hhjarduerak.blogspot.com/2019/05/matxin-salto-abestia.html

Gehiago jakiteko esteka honetan klik egin: https://www.calameo.com/read/00246788365e31294d154

   Ba al dakizu   

Badakizu zergatik deitzen diren "matxinsalto"? erraza da, mendiek salto egiten dutelako!

Badakizu abdomenetik entzuten dutela? Bere inguruneko bibrazioak "organo tinpanikoaren" bidez jasotzen dituzte.