Lankide:Javirulo299/Proba orria
 |
Artikulu hau eskola ariketa bat da. Hori dela eta, beharbada hutsuneren batzuk izango dira edukian edo formatuan. Mesedez, oraindik ez egin ekarpen edo aldaketarik testuan. Bestela, idatzi [[Eztabaida:Txantiloi:Ariane Ensunza artikuluaren eztabaida orrian]]. |
|
Artikulu hau, osorik edo zatiren batean, gaztelaniazko wikipediako «Televisión por cable» artikulutik itzulia izan da. Jatorrizko artikulu hori GFDL edo CC-BY-SA 3.0 lizentzien pean dago. Egileen zerrenda ikusteko, bisita ezazu jatorrizko artikuluaren historia orria. |
Kable bidezko telebista edo CATV (Community Antenna Television) zuntz optikoko sareen edo kable ardazkideen bidez telebistetara igortzen diren irrati-maiztasuneko seinaleen bidez eskaintzen den telebista-sistema da.
Telebistaz gain, kable horrek telefonia-zerbitzuak eta Interneterako sarbidea ere eman ditzake. Sistema honek zuntz optikoko edo kable ardazkideko kable bidezko telebista-sareak baliatzen ditu linea digital edo analogiko bihurtzeko.
Telebista-kableak[1], normalean, hirien luze-zabalean banatzen dira, linea elektrizitate- eta telefono-kableekin partekatuz; ohiko irrati-hedapenean erabiltzen den airearen bidezko metodoaren aurka, irrati-uhinen bidez, non telebista-antena bat behar den.
Kable bidezko telebista abonatuen etxeraino era askotako telebista-seinaleak eta irrati-difusio soinuduna eramateko beharragatik sortzen da, eta ez da beharrezkoa izango harpidedunek hainbat ekipo hartzea, erreproduzitzea eta, batez ere, antenen ekipamendua izatea.
Definizioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
CATV abonatuen etxeetara telebistako irudiak transferitzen dituen zerbitzua da. Kable bidezko telebista-sareak 1940ko hamarkadatik daude. Lehen kable sarea Estatu Batuetan sortu zuen teknikari batek Oregonen. Sareak antenen, anplifikadoreen eta seinale-nahasgailuen sistema bat zuen, eta seinalea kableen bidez bidaltzen zitzaien bizilagunei; horrela, guztiek telebista ikus zezaketen antenen beharrik gabe. Gaur egun mundu osoan zabalduta dago.
Arkitektura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Hainbat sare-topologia dauden arren, jarraian, CATV sare baten elementu nagusiak biltzen dituen bat deskribatzen da, modu eskematizatuan. Sinplifikatze aldera, ez da deskribatzen sarearen beraren bidez, gorantz, pay-per-view motako zerbitzuetarako edo Interneterako konexioa errazteko interaktibotasuna izateko aukera. Deskribatutako sarea osatzen duten elementuak hauek dira:
Goiburua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Goiburua sareak transmitituko dituen edukiak taldekatzeaz eta tratatzeaz arduratzen den sarearen zentroa da. 1. irudian (gaztelaniaz), kommutazio-matrize bati jatorri desberdineko bideo-seinaleak nola aplikatzen zaion ikus daiteke.
Sarearen goiburu terminala[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Sarearen goiburu terminalaren ardura goiburuan sortutako seinale elektrikoa jasotzea eta seinale optiko bihurtzea da, herritarrek banatutako banaketa-zentroetara zuntz bidez bidaltzeko.
2. irudian (gaztelaniaz), terminal hori osatzen duten elementuak ikus daitezke, bai eta banaketaz arduratzen direnak ere. Hona hemen elementu horiek:
Banaketa-zentroa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Banaketa-zentroan, seinale optikoa berriro elektriko bihurtzen da eta banatu egiten da banatzaileei aplikatzeko. Banatzaile bakoitzean seinalearen maila igotzeko anplifikadore bat dugu, zatiketak ahulduta. Ondoren, berriz optika bihurtzen dugu, eta zuntz bidez, zerbitzatu beharreko eraikinetara hurbiltzen da. Espaloiraino doan zuntza deitzen zaio, nahiz eta hori guztiz zehatza ez izan. Zuntz horiek Sare Optikoaren Amaierak izenekoetan amaitzen dira.
Sare optikoaren amaiera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Sare optikoaren amaiera sarearen azken kate-maila da. Orokorrean, eraikinetako eremu komunetan jartzen dira, hala nola garajeetan edo kontagailu-geletan, eta espaloiraino doan zuntzen terminal gisa erabiltzen dira. Seinale optiko horiek berriz ere elektriko bihurtuko dira, eta banatzaile bati aplikatzen zaizkio kable ardazkideen bidez, telebistako seinalea eramaten baitute zerbitzuko abonatuen etxeetara.
Erreseina historikoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1949ko otsailean, Ameriketako Estatu Batuetako Astoria hirian (Oregon), Leroy Parsons ingeniariak kable bidezko telebistaren aitzindaritzat jo daitekeen sare txiki bat sortu zuen. Antena, anplifikadore eta seinale-nahasgailuen sistema batek osatzen zuen. Seinale konbinatu hori kable bidez banatzen zitzaien bizilagunei, eta, horrela, hainbat programa ikus zitzaketen antenik gabe eta kalitate-maila onarekin.
1968ko maiatzean, Parsons kable bidezko telebistaren aita izendatu zuten, eta gaur egun Coxcomb Hillen dagoen "Astoria zutabea" (Astoria Column) izeneko monumentu bat eraiki zuten haren omenez. Hala ere, komunikazioan aditu teoriko batzuk eszeptiko agertu ziren mugatuta ikusten zituzten aukeren aurrean.
Espainiako lehen kable operadoreak kable historikoren operadoreak deitzen dira.[2]
Espainia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1972an, Espainiako orduko Irrati- eta Telebista-Zuzendaritza Nagusia eta orduko Compañía Telefónica Nacional de España akordio batera iritsi ziren, eta horren bidez, kable bidezko telebista herrialdean ezartzeko planetan Telefonicaren lankidetza arautzen zen. Akordioak, lehenik Madrilen eta Bartzelonan kableatzea eskatzen zuen, eta, geroago, zerbitzua ezartzea erabakitzen zen beste hiriburu batzuetan. Sareak Zuzendaritza Nagusiaren esku jarriko dira 10 urterako, eta handitzeko aukera egongo da. Hasierako faseak 8 km² inguruko eremua hartzen zuen Madrilen eta Bartzelonan (32 km² arteko handitze-aurreikuspenekin, ia bi hirietako hirigunea garai hartan), eta 9 kanaleko edukiera ere bazuen (horietatik 4 zuzenean hartzeko eta gainerakoak bihurgailuarekin). 1976an, sareen aurrerapen-maila oso aurreratuta zegoen, baina, aldaketa politikoa zela eta, Espainiako kable bidezko lehen telebista-sareak ez ziren 1980ko hamarkadaren hasierara arte agertuko, batez ere bideo komunitario gisa ezagutzen den modalitatean; izan ere, eraikin batean edo eraikin-multzo batean bideo-erreproduzitzaile baten seinalea bidaltzen zen TBko antena kolektiboaren sistemaren bidez, zeinaren bidez "sistemaren administratzaile" batek filmak pasatzen baitzituen telebista-kanon baten truke.
Sasi-sare horiek, batez ere erakusketa-eskubideen gatazken ondorioz, bilakaera handia izan zuten, eta 1980ko hamarkadaren amaieran CATVen lehen sareak sortu ziren. Sare horiek, lurreko telebista-kate espainiarrekin batera, atzerriko hainbat kanal igortzen zituzten, gehienak sateliteetatik zetozenak, eta ekoizpen propioko kanal batzuk ere gehitzen zituzten, bereziki tokikoak, erakargarriagoak izan zitezen. Sare horiek legez kanpo jardun dute, ez baitzen lege-esparru arautzailerik egon 1995eko abenduaren 22an Kable bidezko Telekomunikazioei buruzko 42/1995 Legea aldarrikatu zen arte.[3]
Telekomunikazioei buruzko 32/2003 Lege Orokorrak 42/1995 Lege ia osoa indargabetu zuen, eta, aldi berean, kable bidezko telebistak, jabari publiko irrati-elektrikoa, informazio-gizartearen zerbitzuak eta abar arautzeko esparru berri kontingente bat ezarri zuen. Telekomunikazioei buruzko 9/2014 Lege Orokorrak aurrekoa ordeztu eta eguneratu zuen, Europako zuzentarauak 2009/136/EE Zuzentarauaren eta 2009/140/CE.[1] Kable historikoko sare gehienek eta operadore handiek triple play eta quadruple play eskaintzen dute.
Gaurkotasuna eta gainbehera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Gaur egun, kable bidezko telebista gutxien kontsumitzen dena da 2010 eta 2020 urteen hasieran, COVID-19 pandemiaren ondoren, kable bidezko telebista zenbait lekutan merkaturatzeari utzi zitzaion, beste formatu batzuengatik ordezkatuak izan zirelako, hala nola IPTV eta eskariaren araberako bideoa: Netflix, Amazon Prime Video, Disney+, HBO Max, Paramount+, besteak beste. Hori dela eta, kontsumitzaileak jada ez daude prest ikusten ez duten kanal-kopuru handi baten eta prezio altuaren truke ordaintzeko.[4][5]
Kable-arauketa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Espainia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Espainian, Telekomunikazioei buruzko maiatzaren 9ko 9/2014 Lege Orokorrak arautzen du kable bidezko telebista, II. tituluaren barruan. Lege horrek indargabetu egin zuen aurreko Telekomunikazioei buruzko 32/2003 Lege Orokorra, eta ekainaren 14ko 10/2005 Legeak, Lurreko Telebista Digitala Bultzatzeko, Kable bidezko Telebista Liberalizatzeko eta Aniztasuna Sustatzeko Premiazko Neurriei buruzkoak, egindako aldaketak sartu zituen bere testuan, zeinak zerbitzuaren liberalizazio eraginkorra indarrean jartzen baitzuen. Lege-lerrunik gabe, 920/2006 Errege Dekretuak irrati eta telebista kable bidez hedatzeko zerbitzua emateko erregelamendu orokorra definitzen du.
Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ a b Jefatura del Estado. (2014-05-10). Ley 9/2014, de 9 de mayo, General de Telecomunicaciones. , 35824–35938 or. (Noiz kontsultatua: 2022-11-16).
- ↑ Revista de Comunicación de la SEECI 0 (11) 2004-11-15 doi:. ISSN 1576-3420. (Noiz kontsultatua: 2022-11-16).
- ↑ (Gaztelaniaz) https://telos.fundaciontelefonica.com/. (Noiz kontsultatua: 2022-11-16).
- ↑ (Gaztelaniaz) 8x7cu. (2022-03-13). «5 causas por las que la industria de la televisión por cable está muriendo» Traders Studio (Noiz kontsultatua: 2022-11-16).
- ↑ (Gaztelaniaz) Trula, Esther Miguel. (2020-08-19). «La audiencia de la tele se desploma y su caída es lineal. Ya es oficialmente un medio en declive» Magnet (Noiz kontsultatua: 2022-11-16).