Lore-koroa ukrainar

Wikipedia, Entziklopedia askea
Neska ukrainarra, Nikolai Ratxkoven margolana (XIX. mendearen bigarren erdia)

Lore-koroa ukrainarra (ukrainieraz: вінок) Ukrainako herri-kulturan emakume gazte ezkongabeek erabiltzen duten koroa mota bat da[1]. Kieveko Rusaren kristautzea baino lehenagoko ekialdeko eslaviar ohituretatik datorren tradizio baten parte izan daiteke[2]. Ukrainako jantzi nazionalaren elementu bat da. Jaietan erabiltzen da eta, 2014ko Ukrainako iraultzaz geroztik, gero eta gehiago eguneroko bizitzan[1][3].

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ivan Kupalaren bezperan, emakume gazteek haien koroak uretan jartzen zituzten kandela piztuta, eta koroa ibaian edo lakuan zehar flotatzen zuen moduaren arabera etorkizun erromantikoa iragartzen zuten. Koroak hartzen zuen norabidetik, emakumeak esan zezakeen norekin ezkonduko zen: koroa leku batean gelditu eta uraren ibilgua jarraitzen ez bazuen, ez zen ezkonduko; hondoratzen bazen, hil egingo zen; kandela itzaltzen bazen, ezbeharra iragartzen zuen. Gizon gazteak uretara murgildu ziren, gustuko zuten emakumeei koroa berreskuratu nahian. Abesti erritualetako batek dio: «Koroa harrapatzen duenak neska harrapatuko du, koroa lortzen duena nirea bihurtuko da»[2].

Herri-sinesmenen arabera, neskak ez luke koroa bota behar Ivan Kupalaren bezperan, San Jorge egunean, Aste Berdean (Trinitatearen egunaren aurreko astea), sirenen, deabruen edo hildakoen erasoetatik babestuka egoteko[4].

Ezkontza tradizionalean, lore-koroa otxipok batekin ordezkatzen zen[2].

Itxura eta egitura[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ukrainako herri arropa gehienak bezala, lore-koroak balio sinboliko garrantzitsua du eta tradizionalki landare mota jakin batzuk bakarrik erabiltzen dira: erromeroa, inkonte-belarra, ezpela, erruda, ereinotza, aihena, gaukarra[5]. Emaztegaiaren koroan, loreez gain, batzuetan amuletoak josi edo inbertitzen ziren: artilezko hari gorriak, tipulak, baratxuriak, piperrak, ogia, oloa, txanponak, azukrea, mahaspasak, eraztunak[5].

Gaur egungo erabilera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Anna Hutsolek Moskuko Patriarkatuaren politika antiukrainarraren aurkako protesta egiten (2010)

Berpizkundea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2014ko Euromaidanetik, lore-koroa janzteak ospea handitzen du Ukrainako harrotasun nazionalaren ikur gisa[3].

2022ko Ukrainako inbasioaren aurkako manifestazioetan erabiltzen da[6].

Neopaganismoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Eslaviar neopaganismoaren mugimendu modernoaren jarraitzaileek esanahi mistikoa ematen diote lore-koroari. Haritz hosto eta basaloreen koroak egiten dituzte udako solstizioaren ospakizun erritualerako[7].

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ a b (Ingelesez) «Ukrainian Women Bring Back Traditional Floral Crowns To Show National Pride» deMilked.
  2. ↑ a b c (Ingelesez) Paszczak Tracz, Orysia. (1999). «Vinok, vinochok» The Ukrainian Weekly LXVII; 31 jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2003/05/19).
  3. ↑ a b (Ingelesez) Satenstein, Liana. (2016). «In Ukraine, That Flower Crown Means More Than You Think» Vogue.
  4. ↑ (Ukraineraz) Сметана, I. (2012). «Плетіння вінків» Iлюстрована енциклопедія українського народу. Звичаї. Свята. Традиції. Харків: Книжковий Клуб «Клуб Сімейного Дозвілля», 233 or. https://archive.org/details/ilyustrovana1/page/n115/mode/2up.
  5. ↑ a b (Errusieraz) Украинские национальные костюмы. Женские головные уборы. jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2011/07/07).
  6. ↑ (Ingelesez) «World rallies for Ukraine against Russian invasion» Daily Sabah.
  7. ↑ (Ingelesez) «Ukraine pagans celebrate summer solstice» 5TV News jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2008/05/09).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Lore-koroa_ukrainar&oldid=9287703"(e)tik eskuratuta