María Eduarda Barjona de Freitas

Wikipedia, Entziklopedia askea
María Eduarda Barjona de Freitas
Bizitza
JaiotzaAlcoutim, 1882ko irailaren 13a
Herrialdea Portugal
 Portugalgo Erresuma
HeriotzaPorto, 1952ko uztailaren 18a (69 urte)
Hezkuntza
HeziketaSchool of Arts and Humanities of the University of Lisbon (en) Itzuli
Jarduerak
Jarduerakkazetaria, erizaina, idazlea eta ikertzailea

María Eduarda Brak-Lamy Lopes Alves Barjona de Freitas, ezagunagoa María Eduarda Barjona de Freitas izenez, izengoitiz Maria Arade, Maria Luísa Aguiar, Pimentel de Vabo edo (Alcoutim, Portugal, 1882ko irailaren 13a – Porto, Portugal, 1952ko uztailaren 18a) portugaldar kazetaria, idazlea, ikertzailea eta literatura-kritikaria izan zen. Erizain militarra ere izan zen, eta 1917an Sidónio Paisek antolatutako estatu-kolpean jaso zuen bere zerbitzuen aipameneko domina.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Alcoutimen jaio zen 1882ko irailean eta hurrengo urteko martxoan bataiatu zuten.[1][2] Algarveko Lagoan ikasi ondoren, São Joseren Colégio das Irmãs Dominicanas delakoan, 20 urterekin O Ladrão izeneko lehen ipuina Diario Illustrado-n argitaratu ondoren, Parisera joan zen Dekorazio Artistikoko ikastaroa egitera. Bi literatura sari jaso zituen.[3][4][5]

Portugalera itzultzean, Lisboako Arte Fakultatera joan zen, eta Maria Arade, Maria Luísa Aguiar eta Pimentel de Vaboren izengoitiak hartu zituen. Horiekin artikuluak idatzi zituen hainbat egunkari portugaldar, frantses, italiar eta belgikarrerako, besteak beste: A Luz, O Rebate, O Mundo, La Pensée, La Razione, La Republicana eta Le Rappel.[4] [3] [6]

1911n, Jornal da Mulher-en zuzendaria izan zen, eta harekin lankidetzan jarraitu zuen, Lisboa utzi eta 1914an Portora joan ondoren. 1931n hartu zuen berriro zuzendaritza.[7][8]

Porton egin zuen Portugalgo Gurutze Gorriaren erizaintza-ikastaroa Lehen Mundu Gerran, eta 1918an Portoko Ospitale Militarrean sartu zuten. Aurreko urtean 1. Aipamen Domina jaso zuen, Sidónio Paisek egindako estatu-kolpean egindako zerbitzua eskertzeko, Bernardino Machado Portugalgo errepublikako presidente ohia garaitu baitzuen.[4][3][9]

Bi urte geroago, 1919an, Porton Iparraldeko Monarkia izenez ezagutzen zen monarkiaren kontrairaultza gertatu zen.[10] María Eduarda hiritik irten zen bi hilabeteko alabarekin, eta Lisboako Estrela ospitale militarrean lan egitera joan zen. Portoko ospitale militarrean utzi zuen postua, eta, ondorioz, desertore izana leporatu zioten. Atxilotu eta, 13 eguneko kartzela-zigorra bete ondoren, aske utzi zuten. Kasua artxibatu egin zen, ezin baitzen frogatu desertatu zuela Lisboan aurkeztu zelako. Teniente mailarekin erretiratu zen.[3]

Aldi horretan zehar ez zion inoiz utzi idazteari, eta A Luta egunkari errepublikanoko Arte e o Lar atalaren arduraduna izan zuen. Horretarako, hainbat artikulu idatzi zituen, besteak beste, Maria Arade izengoitiaz Amadeo de Souza Cardoso margolariari buruz idatzitakoa nabarmentzen da.[11] [12] [13] [14]

Ikertzaile gisa ere aritu zen, koadernaketa artistikoari eta liburuaren historiari buruzko zenbait liburu argitaratuz. [2]

1924an Portugalgo Zientzien Akademiako kide izateko gonbita baztertu eta Portugalgo Zientzia eta Arteen Akademia sortu zuen, baina ez zuen arrakastarik izan.

1926an, pertsona itsuentzako liburutegi bat sortu zuen, Braille liburuekin, eta Lisboako Cegosko Nossa Senhora da Saúde Asiloari eman zion. [4]

1952ko uztailaren 18an hil zen Porton, mintegi batean parte hartzen zuen tokian.[3]

Lana[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bere lanen artean honako hauek nabarmentzen dira:[2][15]

  • 1923 - Eterna Luta: Tentativa para o Restabelecimento do Poder Temporal do Papa.
  • 1935 - Martírio: Cenas da Vida Conventual do Sécilo XVIII.[16]
  • 1937 - A Arte do Livro. [17]
  • 1937 - Manual do Encadernador, Livraria Sá de Costa.
  • 1941 - Manual do Decorador de Livros e do Dourador de Livros.[18]
  • 1945 - Um livreiro encadernador frances em Portugal
  • 1952 - Os Livreiros de Lisboa Quinhentista.[19]

Sariak eta aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Aipamen Domina (1. zk.) jaso zuen Sidónio Paisek 1917ko estatu-kolpean erizain militar gisa emandako zerbitzuengatik.
  • Haren izena Alcoutim eta Faroko toponimian agertzen da.[3][20]
  • Seixalgo Udal Ekomuseoak bere 1.500 dokumentuz osatutako dokumentu-funtsa, María Eduarda Barjona de Freitas Funtsean gordetzen du.[1][21]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ a b «Maria Eduarda Barjona de Freitas» Marafado 2012-08-10.
  2. ↑ a b c «Obras de Maria Brak-Lamy Barjona de Freitas, presentes no catálogo da Biblioteca Nacional de Portugal» catalogo.bnportugal.gov.pt.
  3. ↑ a b c d e f «Recordamos hoje, Maria Eduarda Barjona de Freitas, Enfermeira, Escritora e Jornalista, no dia em que passa mais um aniversário do seu nascimento.» Ruas com história 2018-09-13.
  4. ↑ a b c d Varzeano, José. «Maria Eduarda de Freitas» Alcoutim Livre.
  5. ↑ (Portugesez) Grande enciclopédia portuguesa e brasileira: ilustrada com cêrca de 15.000 gravuras e 400 estampas a côres. Editorial Enciclopédia 1959 (Noiz kontsultatua: 2024-01-23).
  6. ↑ «O nosso lar. LII, pela Republica, por Portugal!, escrito com o pseudónimo Maria Arade» Rede de Bibliotecas de Lisboa.
  7. ↑ (Gaztelaniaz) «Rostos Da República | PDF | Política (geral)» Scribd (Noiz kontsultatua: 2024-01-23).
  8. ↑ «O Jornal da Mulher (1910-1937): conselhos de economia doméstica e receitas de culinária» Revista Portuguesa de História (Universidade de Coimbra) 2020  doi:10.14195/0870-4147. ISSN 0870-4147..
  9. ↑ «MPR - Sidónio Pais» www.museu.presidencia.pt.
  10. ↑ «O fim da “Monarquia do Norte”» RTP Ensina.
  11. ↑ Canelas, Lucinda. «Amadeo preparou-se para esta exposição como quem se prepara para a guerra» PÚBLICO.
  12. ↑ «O que escreveu a imprensa da época» PÚBLICO.
  13. ↑ «Amadeo de Souza-Cardoso - Há 100 anos foi assim» Time Out Lisboa.
  14. ↑ «BNP - 1º Congresso Internacional Amadeo de Souza Cardoso» bibliografia.bnportugal.gov.pt: 31-46..
  15. ↑ «Obras de Maria Eduarda Barjona de Freitas que constam do catálogo da Rede de Bibliotecas de Lisboa» Rede de Bibliotecas de Lisboa.
  16. ↑ «MARTÍRIO. by BARJONA DE FREITAS. (Maria Brak-Lamy): Good Soft Cover | Livraria Castro e Silva» www.abebooks.com.
  17. ↑ (Portugesez) Carujo, Carlos Araujo. (2020-11-08). A Arte Do Escritor. Clube de Autores ISBN 978-985-11-1533-0. (Noiz kontsultatua: 2024-01-23).
  18. ↑ «Arte do livro. Manual do dourador e decorador de livros» In-Libris.
  19. ↑ «Os livreiros da Lisboa Quinhentista, por Maria Brak-Lamy Barjona de Freitas» Hemeroteca Digital - Revista municipal.
  20. ↑ «Código Postal de Praceta Maria Eduarda Barjona de Freitas em Faro | 8005-221» codigopostal.ciberforma.pt.
  21. ↑ «O CDI disponibiliza aos seus utilizadores um atendimento personalizado, garantido por pessoal técnico especializado. - PDF Free Download» docplayer.com.br.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=María_Eduarda_Barjona_de_Freitas&oldid=9556020"(e)tik eskuratuta