Maria Teresa Salazar Bermudez
| Maria Teresa Salazar Bermudez | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Villanueva del Ariscal, 1909 |
| Herrialdea |  Espainia |
| Heriotza | Madril, 1982ko azaroaren 27a (72/73 urte) |
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | gaztelania |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | kimikaria |
María Teresa Salazar Bermúdez (Villanueva del Ariscal, Sevilla, 1909 – Madril, Madrilgo Erkidegoa, 1982ko azaroaren 27a) kimikako aitzindarietako bat izan zen, eta Zilar Aroan Fisika eta Kimikako Institutu Nazionalaren laborategian lan egin zuen.[1][2][3][4]
Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
María Teresa Sevillako Villanueva del Ariscal herrian jaio zen. Sevillako institutuan ikasi zuen batxilergoa, eta 1924ko maiatzaren 7an lortu zuen titulua. Zientzia Kimikoetako lizentziaduna da, eta 1931n doktoretza lortu zuen aparteko sariarekin. Teresa Salazarrek Ikasketak Zabaltzeko Batzordearen (JAE) esparruan garatu zuen bere ikerketa-jarduera. Batzorde horren helburuetako bat emakumeen hezkuntza eta zientziarekiko dedikazioa sustatzea izan zen.
Lan ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Fisikako eta Kimikako Institutu Nazionalean, ezaguna Rockefeller izenez, lan egin zuten 34 aitzindarietako bat izan zen. Erakundearen helburuetako bat, Zabalkuntza Batzordearen sisteman sartua, atzerriarekiko komunikazio zientifiko eta kulturaleko korrontea sortzea izan zen, eta horretarako Pentsio Batzordeak emandako pentsioak (bekak) beharrezkoak ziren. Horren bidez, pentsiodunek Espainiara itzultzean aplikatu eta transmiti zitzaketen ezagutzak eskuratu behar zituzten.[5] 1928ko otsailean Espainiako Fisika eta Kimika Elkarteko bazkide gisa onartu zuten. Kimika-fisikari, elektrokimikari eta elektroanalisiari buruzko ikastaro praktikoa egin zuen, E. Molesen (1929-1930) zuzendaritzapean. 1931tik 1935era Kimika-fisikaren atalean lan egin zuen INFQn. Enrique Molesekin elkarlanean aritu zen karbonoaren pisu edo masa atomikoa berrikusten. 1930eko urtarrilaz geroztik Madrilgo Unibertsitate Zentraleko (Zientzia Fakultatea) irakasle laguntzailea izan zen. 1931ko abenduaren 22an Kimikako doktore graduaren sari berezia jaso zuen. Tesiaren gaia “Karbono oxidoaren dentsitate normalaren berrikuspen berria” izan zen.
Ikasketak Zabaltzeko Batzordeari beka bat eskatu zion Madame Curiek zuzentzen zuen Erradioaren Institutuko atomo-nukleoaren egitura aztertzeko. Curiek Teresa Salazarren lanarekiko interesa izan zuen, Señoritasen Egoitza eta Foster laborategiak bisitatu zituenean.[6] Laborategi hori izan zen, Espainian, kimikaren arloko emakumeen prestakuntzari zuzenean eskainitako lehena. Baina Madame Curie hil egin zen, eta Teresak nahiago izan zuen pentsiodun ikerkuntzaren lekua Parisko Unibertsitateko Laboratoire delakora aldatzea; han, René Auduberten zuzendaritzapean, “Azaleko tentsioaren aldaketa gai koloratzaileetan tenperatura konstantean” lan egin zuen, malakita berdearekin hasita.
Argitaratutako lanak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Lankidetzan Molesekin:
- Nueva revisión de la densidad Normal del gas óxido de carbono. Peso atómico del Carbono. (1932)
- Nueva revisión de la masa del litro normal de gas amoniaco. Peso atómico del Nitrógeno. (1934)
- Publica con Sosa A. Sobre las solubilidades y densidades de algunos verdes malaquitas (1935)
Katedrarako oposizioak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1949tik 1957ra unibertsitateko irakasle laguntzaile titulua lortu zuen. Ez berak ez Piedad de la Ciervak ez zuten katedra irabazi. Oposizioko epaitegien txostenek emaitzaren aurkako errekurtsoa jartzera eta epaimahaikide batzuk errefusatzera eraman zuten Teresa Salazar, agintariek arrazoirik eman gabe.
- 1940ko abenduaren 19an, Valentziako, Sevillako eta Murtziako unibertsitateetako Zientzien fakultateetako Kimika Fisikoko katedra (Kimika atala) konbokatu zen. Bozketetan, lehenbizi Oktavio Rafael Foz Gazulla hautatu zuten, Valentziako katedra hartu zuen. Bigarrenik, Julián Rodríguez Velasco geratu zen, Sevillakoa aukeratu zuen. Hirugarren katedra hutsik geratu zen.
Epaimahaiko kideen txostenetako balorazioetan zera jarri zuten Salazar doktoreari dagokionez: "zehaztasun handia lanean" eta "pisu atomikoak zehazteko egindako ekarpenengatik ezagunak diren atzerriko beste ikertzaile batzuen pareko emaitzak". Epaimahaiko beste kide batzuek, Ángel Santos Ruizek eta Antonio Ríus Mirók, berriz, zalantzan jarri zuten Julio Palacios eta George Hevesy fisikari garrantzitsuekin izandako lankidetza, eta Teresa Salazarrek aurkeztutako lanak negatiboki baloratu zituzten, haren iritziz lankidetzan egin baitziren eta horrek "ekimen falta handia" erakusten baitzuen.
Plaza irabazi zuen oposiziogileak, ostera, goraipamenak jaso zituen Julio Palaciosen lankidetzarengatik. Antonio Ríus nabarmendu zuen bere txostenean:“Oraingo Fisika” liburuxka argitaratu du, eta bertan […] Naturaren ikuskera zientifikoa eta gauzen ikuskera kristaua kontrajartzeko sortu diren nahasteak desegin nahi ditu”
Bere dibulgazio-lanean autoreak fisikaren ikuspegi bat azaltzen zuen, haren arabera Jainkoaren existentzia berresten zuena. María Teresa Salazarrek, honen guztiaren aurrean, erregu-errekurtsoa jarri zuen oposizioen espedientea berrikusteko eskatuz. Errekurtsoa ezetsi egin zen.
- 1941eko urriaren 3an, Zaragozako eta Valladolideko Unibertsitate Zientzien Fakultateko Kimika Fisikoko katedra konbokatu zen, Antonio Ríus Miróren lehendakaritzapean. María Teresa Salazar Bermúdezek eta José María González Barredok sinatu zituzten oposizioak. Teresa Salazarrek gaitzetsi egin zituen Antonio Ríus Miró, epaimahaiko lehendakaria, eta Octavio Rafael Foz Gazulla, batzordekidea, etsaitasun nabariarengatik. Lehen ariketaren ondoren, epaimahaiak María Teresa Salazarren espedientea gaitzetsi zuen, eta kendu egin zuen. Txostenean Enrique Molesen eskolarekin zuen lotura gaitzetsi zen.
- 1943ko urtarrilaren 18an Madrilgo Unibertsitateko Zientzia Fakultateko Kimika Fisikoko katedra deitu zen, Ríus Miróren lehendakaritzapean. Sinatzaileen artean Foz Gazulla zegoen. Salazar Bermúdezek Ríus Miró eta José María Iñiguez Almech eta José María González Barredo mahaikideak errefusatu zituen. Errefusatze horrek ez zuen aurrera egin, eta María Teresa Salazar ez zen aurkeztu.
- 1943ko urriaren 19an Valentziako eta Valladolideko Unibertsitateetako Zientzia Fakultateen Kimika Fisikoko katedra konbokatu zen. Salvador Senent Pérez, María Teresa Salazar Bermúdez, José Beltrán Martínez, Martín Santos Romero, Juan María Coronas Rivera eta José Ignacio Fernández Alonso aurkeztu ziren. Laugarren ariketaren ondoren, epaimahaiak aho batez erabaki zuen María Teresa Salazar kentzea. Salazarrek idazki bat aurkeztu zuen. Idazkian salatu zuenez, emakumea izateagatik baztertu egin zuten, eta hori epaimahaiko lehendakariarekin izandako elkarrizketan oinarritzen zen. Hark esan zion ez zutela arrazoi zientifikoengatik ezabatzen, baizik eta “ezin esan zitezkeen arrazoiengatik”. Gainera, alegatu zuen, zenbait ikaskidek eta jarraitzailek esan ziotenez, Epaimahaiko Lehendakari jauna Salazar andrea Unibertsitateko Katedraduna izatearen etsaia zela, irizpide antifeminista zorrotzarengatik, eta arazo moraltzat hartzen zuela. Idatzia ez zen onartu.[7]
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ «María Teresa Salazar Bermúdez | Real Academia de la Historia» dbe.rah.es (Noiz kontsultatua: 2024-02-21).
- ↑ (Gaztelaniaz) Feminism, School of. (2022-11-27). «María Teresa Salazar Bermúdez, una de las pioneras en Químicas en España.» School of Feminism (Noiz kontsultatua: 2024-02-21).
- ↑ ABC-02.12.1982-página 090.pdf abc
- ↑ Magallón Portolés, Carmen. (2011). «Químicas en la edad de Plata» Anales de la Real Sociedad Española de Química 1 (107): 94 a 101. ISSN 15753417..
- ↑ «Mujeres y segunda enseñanza en Madrid (1931 – 1939) El personal docente femenino en los institutos de bachillerato» Tesis doctoral 2014.
- ↑ (Gaztelaniaz) Sevilla, Diario de. (2022-11-08). «María Teresa Salazar Bermúdez, la química sevillana que llamó la atención de Marie Curie» Diario de Sevilla (Noiz kontsultatua: 2024-02-21).
- ↑ Las Ciencias Naturales en la Universidad Nacionalcatólica. La reacción antimoderna.. 2012.
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q24940189
Multimedia: María Teresa Salazar Bermúdez / Q24940189