Matiel Mogannam

Matiel Mogannam
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Libano, 1899ko otsailaren 15a
Herrialdea	Palestina
Heriotza	Ameriketako Estatu Batuak, 1992ko abuztuaren 11 (93 urte)
Jarduerak
Jarduerak	aktibista eta nationalist (en)

Matiel Toohem Mogannam (Libano, 1899ko otsailaren 15a - Virginia, Estatu Batuak, 1992ko abuztuaren 11) emakume palestinarren mugimenduaren figura garrantzitsua izan zen Britainiar Mandatuan, eta Palestinako hondamendia (Al-Nakba) aurreikusi zuen. Beste emakume batzuekin batera, Emakume Arabiar Palestinarren Biltzarra antolatu zuen 1929an, eta Emakume Kristau eta Musulmanen Batzorde Betearazleko idazkari nagusia izan zen. Ramalako Emakume Arabiarren Batasuna ere sortu zuen 1939an, eta “Emakume arabiarra eta arazo palestinarra” liburuaren egilea izan zen (London: Herbert Joseph, 1937).^[1]

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Matiel Mogannam Libanon jaio zen 1899ko otsailaren 15ean, Palestinako familia kristau batean. New Yorkera joan zen bizitzera, Estatu Batuetara, neskatoa zelarik, gero Jerusalemera, Palestinara, itzultzeko.^[2] Han, senarra ezagutu zuen, abokatua eta Defentsa Nazionaleko Alderdiko kidea, Mogannam Mogannam.^[3] Nabarmenki, ez zen familia ezagun batekoa, garai hartako emakume gehienak Jerusalemgo elitekoak zirela ikusita. Aitzitik, arrazoiren batengatik, mugimenduan biltzen ziren emakume kristauek klase ertain pobreeneko profesionaletara jotzen zuten.^[4]

Hala ere, horrek ez zion eragin. 1929an, "Palestinako Gobernu Britainiarraren eragingarritasuna, tokiko gizartearekiko indarkeria-ekintza etengabeak, Europatik etorkinak ziren judu europarrek lurrak galtzea eta inperialismoa izan ziren Palestinako emakume arabiarren bizitzan eta haien indarren kontzentrazioan izandako lehen aldaketa handiena, Palestinako Emakume Arabiarren Kongresuak antolatu baitzuen Tarab Abd al-Hadirekin.^[5] Ekitaldi horretatik aurrera, Batzorde Betearazle bat sortu zen. Batzorde horretako idazkari nagusia izan zen, eta Palestinako emakumeen mugimendua lehen aldiz finkatu zen, agertzen ziren dinamika politiko eta sozialen aurrean, besteak beste, Balfour deklarazioa, inmigrazio sionista, Zigor Kolektiboaren Ordenantza eta poliziak arabiar presoei egindako tratu txarrak.^[5]

1938an, Ekialdeko Emakumeen Konferentzian parte hartu zuen, Kairon, Hanan Ashrawik zuzenduta. Hala ere, Emakume Arabiar Palestinarren Elkartearen de facto banaketaren ondorioz, korronte karitatiboagoa hartuz (politikoaren eta karitatiboaren arteko zatiketatik), Emakume Arabiarren Batasuna sortu zuen Ramalan 1939an, eta horren bidez sorospen- eta karitate-jarduerak egin zituen, emakumeentzako joskintza- eta bordatze-lantegiak barne.^[6] 1948ko hondamendi palestinarraren ondoren (al-nakba), haren jarduera politikoa gutxitu egin zen. Erakundearen buru izaten jarraitu zuen eta 1980an Estatu Batuetara itzuli zen 1992an hil zen arte.

Ekarpenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Matiel Mogannamek ospea lortu zuen, ez bakarrik Emakume Arabiarren Batzorde Betearazleko bozeramaile nagusia zelako, baita mugimenduaren barruan egindako ekarpen idatziagatik eta lidergoagatik ere. Ekintza adierazgarrienetako bat Sir Edmund Allenby komandante britainiarraren aurrean emandako hitzaldia izan zen, Jerusalemek otomanoei boterea kendu baitzien, Palestinako Mandatu Britainiarraren Gobernuaren sorreraren buru izanik. Haren diskurtsoa aldarrikatu egin zen Allenby Jerusalemera joan zenean, 1933an, Emakume Gazte Kristauen Elkartearen (YMCA, ingelesezko siglak)^[3] eraikina inauguratzeko, eta hauxe ezarri zuen:

^{“Adierazpen hori egiten dugun mugimenduaren historian bigarren aldia da. Horrela, zer egoera larritara heldu garen erakutsi nahi diegu denei, Administrazio Kolonialaren pean gure gainean inposatutako politika bidegabe eta zapaltzailearen ondorioz. Administrazio kolonial hori Agintaldi mozorroarekin eratu da herrialdean. Adierazpen baketsu baten bidez aldarrikatu dugun bigarren aldia da bi leku sakratu horien auzoan bizi den nazio arabiarrak, Al Aqsako meskitak eta Hilobi Santuak, ekialdeko eta mendebaldeko munduak benerazio eta santutasunean egina, ez dugula inolako bidegabekeriarik edo irainik onartuko. Ekialdeko eta Mendebaldeko nazio guztiei jakinarazi nahi diegu, administrazio inperialista hori izan arren, lanean jarraituko dugula, erabat elkartuta, gure promesa nazionalak lortu arte.}
^{Aliatuek aliantza bat egin zuten gurekin haiek gure laguntza behar zutenean. Elkarren ondoan borrokatu gara. Gure gizon askok martiri gisa aurkitu zuten heriotza bataila-eremuan, eta haien odolak leku asko estali zituen galdutako askatasuna berreskuratzeko eta gure eskubide bortxatuak berreskuratzeko. Baina aliatuek beren helburua lortu zutenean, mespretxatu egin gintuzten, eta ez zituzten bete agindu zizkiguten promesak. Herrialde honetan, Lurralde Santuan, haiek politika bidegabea aplikatzen saiatu ziren, eta horren ondorioz, nazio arabiarra deuseztatu, beren lurretik desjabetu eta beren baliabideez gabetu zuten. Joera kolonial eta sionistekin nahasitako administrazioa herriaren nahien kontrako herrialdean ezarri zen. Gure esperientzia laburrak erakutsi duenez, Administrazio honen politikaren ondorioz, Arabiarren Egitura Nazionala 'zulatu' egin zen, eta haren nahiak zapuztu.}
^{Gure aurrean, nazio gisa dugun erabateko sarraskiaren itzala ikusten dugu, eta gu eta gure guraso eta arbasoek mendeetan zehar bizi izan duten gure lurraren utzikeria. Hala ere, ez dezagun itxaropena galdu. Ziur gaude, bere akatsaz ohartzean, Gobernu Britainiarrak egoera negargarri hori aldatzeko konponbidea aurkituko duela.}
^{Hamabost urtez, behin baino gehiagotan eskatu diogu Agintaldiko Gobernuari politika suntsitzailea aldatzeko, baina badirudi haiek ‘belarriak dituztela eta ez dutela entzuten, begiak dituztela eta ez dutela ikusten. Orain, denek dakite independentzia ez dela hartzen, eta edozein herrialdek urratutako eskubideak lortzeko eta usurpatutako subiranotasuna berreskuratzeko egin behar duen borrokak fruituak izan behar dituela. Ez utzi egun hori iristen herrialde honetako arabiar bakoitzak ekintza kolektibo eraginkor eta zanpatzaileena gauzatzen duenean, egun horren ondorioak ez baitira desiragarriak izango.}
^{Komeni zaigu, ahizpa maiteok, orain Omar Ibn Al-Khattab Meskitaren, Arabiar Konkistatzaile Handiaren aurrean, gure iragana berrikustea, eta gure historia loriatsutik etorkizuneko lanerako ikasgaia eta gure borroka nazionalerako pizgarria marraztea. Otoitz egin dezagun Ahalguztidunak nazio honi indar eta ausardia nahikoa eman diezaion, tentazio eta ahalegin guztien aurrean harri ikaragarri gisa mantentzeko”.}

^{(Ingelesetik itzulia, Matiel Mogannamen “The Arab Woman and the palestinian problemas” lanetik hartua.}

Lan ospetsua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1937an, Emakume arabiarra eta palestinarren arazoa idatzi zuen. Lan horretan, pentsamendu liberal burgesaren aldeko zuen pentsamendua nabarmentzen du (hogeiko eta hogeita hamarreko hamarkadetako korronte iparramerikar feministen 'elikatzetik', non lorpen handienak legearen bidez lortu baitziren).^[4] Lan horretan, erreformak lege-aldaketa dakar zuzenean. Goitik eraikitzen dira aldaketak, eta legearen eta gizarte-politikaren aplikazio gisa iristen dira gizartera. Legediaren bidez baino ez da lortzen eskubideak lortzea, ordezkaritza-gobernu deritzonaren barruan, gehienetan sufragio unibertsalaren eskubide politikoekin eta, beraz, estatu nazional modernoa eraikitzearekin lotuta. Horren adibide da zergatik "agintaldiko gobernuak ezin zuen legerik onartu neskatila batentzat (hamalau urte) ezkondu beharreko gutxieneko adina handitzeko, ez baitzuen herriak aukeratutako lege-aholkurik".^[5]^[4]

Lana bi liburutan banatzen du: lehenengoa "emakume arabiarra" da, eta ibilbide historiko bat egiten du, ezkontzarekin, dibortzioarekin, emakumearen bereizkeriarekin eta haren eskubideekin zerikusia duten gizarte-erreformak zalantzan jartzeko, eta, hala, mugimendu politikoetan eta erresistentzia-mugimenduetan antolatutako emakumeen egungo egoerara iristeko. Betiere, Leku Santuak, Jerusalem, Palestina osatzen dituen lurraldearen barruan erlijio-bizikidetzak duen garrantziari begira.

Horrela, "Palestinako arazoa" izeneko bigarren liburura hurbildu zen. Bertan, bere esperientzia (eta senarrarena) aktore politiko eta erresistentziazko gisa izan denaren azalpen orokorra eskatu zuen. Alde horretatik, Nazio Arabiar Handiaren eragina azpimarratu zuen, urte horietatik Damaskotik (Siria) sortzen ari den ideia gisa, baina mugatzaile handi bat aurkitu zuen: Palestinaren gaineko Mandatu Britainiarra eta Europako etorkin juduak iritsi berriak ziren lurraldera, eta horrek arazo bat sortu zuen lurrarengatik eta nazioko eta nortasuneko kide izateagatik. Hala ere, bigarren liburuan ez zen gertaeren deskribapen hutsa soilik egiten; aitzitik, berak parte hartzen zuen mugimendu berean egiten zuen atzera begirako azterketa, eta une hartako mugimendu politiko palestinarraren banaketak eta mugak erakutsi zituen, alderdi politikoak aktore nagusi zirela, baina betiere uneko gobernuari eta haren legeriari zegokienez.

Amaitzeko, nabarmendu behar da Matielek testuaren amaieran Palestinaren arazoari irtenbidea ematea proposatu zuela, baina, hala ere, itxaropenik gabeko eta atsekabezko jarrera zuen gertaeren aurrean. Egin nahi den edozein eskema edo irtenbidek nahikoa salbamendu izan behar zuen etorkizunean Palestinak salbatu ez zituen antzeko nahasteen aurka; izan ere, Palestinako herria bere izena merezi zuen Estatu modernoa eraikitzeko lan egiteko gaitu behar zuen, Federazio Arabiar baten zati garrantzitsu bat osatuz eta munduko bakeari ekarpenak eginez.