Georgiar alfabeto

Wikipedia, Entziklopedia askea
Nuskhuri» orritik birbideratua)

Georgiar alfabetoa (georgieraz: ქართული დამწერლობა, kʰɑrtʰuli dɑmt͡sʼɛrlɔbɑ ahoskatua) georgiera eta beste kartveliar hizkuntzak (mingreliera, svanera eta, zenbaitetan, lazera) idazteko erabiltzen duten alfabetoa da, batzuetan osetiera eta abkhazera idazteko ere erabili zutena.[1] Georgierak ortografia fonetikoa du eta egungo alfabetoak 33 hizki ditu[2]. Hizki bakoitzak forma bakarra du (arabieran bezala), ez baitu xehe/larri aukerarik. Ezkerretik eskuinera idazten da.

Historian zehar, georgiera asomtavruli, nuskhuri eta mxedruli alfabetoez idatzi da. Hizki izen berak izan eta hizkuntza bera idazteko erabiliak izan arren, hirurak ezberdinak dira.

''Asomtavruli'', ''Nuskhuri'', eta ''Mkhedruli'' alfabetoak dagokien transliterazioarekin.

Asomtavruli[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Asomtavruli edo mrgvlovani georgiar alfabetoaren era historikoa da.

Asomtavruli hizkiak
ႭჃ,
 

Nuskhuri[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Nuskhuria X. mendean sortutako eliz alfabetoa da. Egun, hagiografian baino ez da erabiltzen.

Nuskhuri hizkiak
ⴍⴣ, ⴓ

Mxedruli[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Mxedrulia egungo alfabetoa da, lehendabizikoz XI. mendean sortua. XIX. mendera arte erlijioarekin zerikusirik ez zuten testuetan erabiltzen zuten, baina artean, aurreko era biak uztartzen zituen khutsuri ordezkatu zuen.

Mkhedruli hizkiak

Zenbakiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Georgiarra Balioa
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
200
300
400*
400*
500
600
700
800
900
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
8000
9000
10000

*Biek, eta, balio bera dute: 400.

Transkripzioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Georgiako Geodesia eta Kartografiako Estatu Departamentuak, Georgiako Linguistika Institutuarekin batera, transliterazio-sistema nazional bat onartu zuen 2002an. Hala ere, beste bi sistema daude:

  • ISO 9984 sistema, eta
  • BGN/PCGN sistema.

Euskaltzaindiak euskararako Georgieraren eta armenieraren alfabetoetan idatzitako izenak euskarara aldatzeko transkripzio-sistemak izeneko arauan, sistema hauek proposatu zituen, Natela Sturua georgiar euskaltzain urgazlearen proposamena jarraituz[3]:

  • goi-mailako lan akademikoetan edo espezializatuetan, ISO 9984 sistema erabiltzea, eta
  • komunikabideetan, literaturan, irakaskuntza ez-espezializatuan eta, oro har, dibulgazioan, transkripzio praktikoa proposatu zuen.
Hizkia Unicode Izena Sistema nazionala ISO 9984 BGN Laz NAF Euskara
U+10D0 an Ah a A a A a A a ɑ a
U+10D1 ban B b B b B b B b b b
U+10D2 gan G g G g G g G g ɡ g
U+10D3 don D d D d D d D d d d
U+10D4 en Eh e E e E e E e ɛ e
U+10D5 vin V v V v V v V v v v
U+10D6 zen Z z Z z Z z Z z z z
U+10D7 t'an T t T' t' T' t' T t t
U+10D8 in I i I i I i I i i i
U+10D9 kan K' k' K k K k K' k' k
U+10DA las L l L l L l L l l l
U+10DB man M m M m M m M m m m
U+10DC nar N n N n N n N n n n
U+10DD on O o O o O o O o ɔ o
U+10DE par P' p' P p P p P' p' p
U+10DF žan Zh zh Ž ž Zh zh J j ʒ zh
U+10E0 rae R r R r R r R r r r
U+10E1 san S s S s S s S s s s
U+10E2 tar T' t' T t T t T' t' t
U+10E3 un U u U u U u U u u u
U+10E4 p'ar P p P' p' P' p' P p p
U+10E5 k'an K k K' k' K' k' K k k
U+10E6 ḡan Gh gh Ḡ ḡ Gh gh Ğ ğ ɣ gh
U+10E7 q'ar Q' q' Q q Q q Q q q
U+10E8 šin Sh sh Š š Sh sh Ş ş ʃ x
U+10E9 čin Ch ch Č' č' Ch' ch' Ç ç tx
U+10EA can Ts ts C' c' Ts' ts' Ts ts ts ts
U+10EB dzil Dz dz J j Dz dz Ž ž dz dz
U+10EC ts'il Ts' ts' C c Ts ts Ts' ts' tsʼ ts
U+10ED č'ar Ch' ch' Č č Ch ch Ç' ç' tʃʼ tx
U+10EE xan Kh kh X x Kh kh X x x kh
U+10EF ǰan J j J̌ ǰ J j C c j
U+10F0 hae H h H h H h H h h h

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. Omniglot.com. Georgian alphabet (Mkhedruli). .
  2. Shosted, Ryan K.; Vakhtang, Chikovani. (2006). «Standard Georgian» Journal of the International Phonetic Association 36 (2): 255–264.  doi:10.1017/S0025100306002659..
  3. Euskaltzaindia. (2011-11-21). Georgieraren eta armenieraren alfabetoetan idatzitako izenak euskarara aldatzeko transkripzio-sistemak. .

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]