Objektibotasun
Objektibotasun norberaren aurreiritzien, interesen edo zaletasunen mende ez dagoena da.[1]. Objektibotasuna objektuaren nolakotasuna da, eta, beraz, objektuari berari dagokio edo berari dagokio, objektua behatzen edo aintzat hartzen duen edozein subjektuk izan dezakeen pentsatzeko edo sentitzeko modua gorabehera.
Lehen aipatutako definizioaren arabera, objektibotasuna desideratum bat da (latinetik, desiratutako gauzarentzat), subjektuek beti tratatzen duten heinean. Hala ere, irizpide argiak daude, zerbaiti edo norbaiti buruzko diskurtsoa maila objektiboagoan egiten dutenak edo ez. Adibidez, egiaren irizpideak gnoseologian, errealitatearen printzipioa psikologian eta egiaren taulak logikan, edo azalpen matematikoen formulazio zuzenak jarraibide objektiboak ematen dituzte.
Enuntziatu objektibo tipikoaren adibide bat honako hau da: "Klorofila duten landareen hostoak, bisualki, ia beti kolore berdez hautematen ditu Homo sapiensak". Aitzitik, enuntziatu subjektiboaren adibide tipikoa, baliozkoa izan arren, honako hau da: "Hostoak berdez dituzten landareak, bisualki ederrak dira", edertasunaren kontzeptua banako batetik bestera nabarmen alda daitekeelako.
Subjektibismoaren aurkako jarrera filosofikoa, objektuari subjektuarekiko lehentasuna emateagatik bereizten dena, objektua bezala ezagutzen da[2].
Hitzaren zentzu filosofikoan, honako hauek ezaugarritzeko balio du:
- Objektu bat objektu gisa,
- Objektu baten ezagutza edo irudikapena,
- Ezagutza horren subjektua edo irudikapen horren egilea.
Definizio orokorrak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Zentzu ontologikoa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Helburuak, zentzu ontologikoan, objektu bati dagokiona edo, orokorrean, objektu bat osatzen duena ezaugarritzen du. Bai modu pasiboan, dagoeneko eratuta dagoen zerbaiten egiaztapen huts gisa, bai objektibazio baten zentzu aktiboan, hau da, aurretik existitzen ez zen objektu bat eratzeko prozesuan.
Objektibotasuna objektu baten errealitatea den hura da. Objektibotasunaren irizpide ohikoenetako bat edozein subjektu kognitiborekiko independentzia da. "Objektuaren errealitatearen" zentzu metafisikoan hartuta, objektibotasuna, alde batetik, itxura soila, ilusioa, fikzioa denaren aurkakoa da, eta, bestetik, soilik mentala edo izpirituala denaren aurkakoa, fisikoa edo materiala denaren aurkakoa.
Zentzu epistemikoa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Objektibotasunaren kontzeptua, alde batetik, darabilgun objektuaren kontzeptuaren mende dago, eta, bestetik, dagokion arloaren berezko arau arautzaileen mende. Zientzian, arau horiek diziplina bakoitzaren berezko metodologia zientifikoa osatzen dute.
Objektibotasuna zentzu epistemikoan ez da egiaren sinonimoa, nahiz eta askotan bi kontzeptuak nahasten ditugun. Ezagutza eta irudikapenen "konfiantza-indizea" edo "kalitatezkoa" da.
Era berean, ez da objektuarekiko fideltasunaren sinonimoa ("errealitatearekiko fidela"), nahiz eta hori izan bere irizpide ohikoenetako bat; izan ere, objektiboa dena eta ez dena bereiztea ahalbidetzen duten irizpide arauemaileak eremu bakoitzean bertako kideen edo adituen komunitateak finkatzen ditu.
Zentzu etikoa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Subjektu baten helburua planteamendu epistemikoekin zein moralekin lotuta dago. Normalean neutraltasunean, inpartzialtasunean edo inpertsonaltasunean formulatzen dugu. Subjektua bere baitatik urruntzea da, objektura hurbiltzeko, objektibotasuna eta subjektibotasuna elkarren artean baztertzen dituen kontzepzio batetik.
Objektibotasuna kazetaritzan
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Objektibotasuna kazetaritzaren ezaugarri nagusitzat hartzen da, gaurkotasuna eta interesarekin batera [3]. Objektibotasuna kazetaritzan ezinezkoa da, baina ez kazetariek hala nahi dutelako, baizik eta informazioa pertsona batek, subjektu batek, kudeatzen duen momentutik, objektibotasuna galdu egiten duelako nahitaez. Hitzen aukeraketa, kontakizuneko protagonistak, ekintzak eta haien ordena… Kazetariaren aukeraketa dago bazter guztietan. Dena den, objektibotasuna handiagoa ala txikiagoa izan daiteke.[4]
Kazetaritza generoetan hiru genero nagusi bereizten dira[3]:
- Genero berriemaileak
- Iritzi generoak
- Genero nahasiak
Aitzitik, hiru genero horiek ez dira objektibotasunean oinarritzen. Genero berriemailea da guztiz objektiboa den bakarra.[3]
Kazetaritza estiloan objektibotasunak honako ezaugarri hauek ditu[3]:
- Erreferentzia pertsonalik ez.
- Osagai adierazgarririk ez.
- Esanahi konnotatiborik ez.
- Datuen ekarpen ugaria.
Hala ere, batzuen ustetan, pertsona bakoitzak errealitateari begiratzeko modu propio bat dauka, bere esperientzian eta testuinguru pertsonalean oinarrituta. Ondorioz, objektibotasuna ez da existitzen eta ezinezkoa da kazetari bati guztiz neutrala izateko eskatzea.[5]
| « | Objektibotasuna ez da existitzen. Inor ez da objektiboa. Kazetaritza subjektibotasunaren maisutasuna da, bakoitzak nondik herren egiten duen onartzea, eta subjektibotasun horri hitza baimentzea. Hori hala, gozoak ala gaziak izan, gertaerek agintzen dute beti, eta horiek ahal bezain zehatz eta zorrotz kontatzen jakin behar da. Ez da ahantzi behar kazetaritza, lanbideaz gain, ofizioa ere badela. Horregatik diot subjektibotasunaren maisutasunak distantziara daramala.(...) | » |
—[6] | ||
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ «Euskaltzaindiaren Hiztegia» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2020-04-14).
- ↑ El pequeño Larousse. (Novena edicion., Coedición international. argitaraldia) Larousse 2002 ISBN 970-22-0030-X. PMC 51459267. (Noiz kontsultatua: 2021-05-13).
- ↑ a b c d «1.- KAZETARITZA GENEROAK - euskara eta literatura 3» sites.google.com (Noiz kontsultatua: 2020-04-14).
- ↑ «Kazetaritza eta objektibotasuna • ZUZEU» ZUZEU 2011-04-28 (Noiz kontsultatua: 2020-04-14).
- ↑ «Kazetaritza -» Alea.eus (Noiz kontsultatua: 2020-04-14).
- ↑ «'Boterearen etengabeko konkista da politika'» Argia (Noiz kontsultatua: 2020-04-14).
Datuak: Q206330