Printzea

De Principatibus / Il Principe
Datuak
Idazlea	Nikolas Makiavelo (1532)
Argitaratze-data	1532
Generoa	Zientzia politikoa
Jatorrizko izenburua	Il principe
Hizkuntza	Toskanera, (Italiera)
Herrialdea	Italia eta Florentziako Errepublika
Euskaraz
Izenburua	Printzea
Argitaratze-data	2008
Orrialdeak	126
ISBN	84-88774-05-2

Printzea (Il Principe) Nikolas Makiaveloren (Florentzia,1469-1527) libururik ezagunena eta aipatuena da. Makiavelo hil ondoren argitaratu bazen ere (1532), 1513an amaitu zuen idazten, Florentziako Errepublikaren azkena gertatu eta hurrengo urtean. Makievelok Lorenzo Mediciri eskaini zion.

Botereari buruzko tratatu horretan printzerri bat nola eskura, defenda eta indar daitekeen deskribatzen da, baita printzearen dohainak eta ahuldadeak zein diren eta horiek nola ezkuta daitezkeen ere, horretarako aldeko nahiz kontrako adibideak erabiliz.

Liburuan zera agertzen da: printzeak saiatu behar du bera baino lagun boteretsuagorik inoiz ez adiskide hartzen beste batzuk erasotzerakoan, behar gorrian aurkitu ezean, gutxienez; irabazten badu, haren gatibu geratzen delako. Eta printzeek ez dute inoren menpe egon behar, ahal izanez gero. Veneziarrek frantsesei lagundu zieten Milango dukearen aurka, eta lasai asko egon zitezkeen horrelakorik egin gabe; hondamendia bilatu zuten liburuan agertzen den gisa.

Laguntzari uko egitea ezinezkoa bada, florentziarrei gertatu zitzaien bezala, Aita Santua eta Espainia beren armadekin Lonbardia erasotzera zihoazenean, orduan printzeak baten alde egingo du arrazoi horiengatik. Erabaki asko zalantzagarriak dira eta maiz ez dira helburuak lortzen eta nahikoa izaten da ezbehar batetik ihes egin nahi izatea, beste batean erortzeko. Hala eta guztiz ere, zuhurtasuna arazoen izaera ezagutzean datza, eta aukera txarren artean onena egitean. Horixe da, hain zuzen ere, benetako printze ona.

Makiavelok Cesare Borgia hartu zuen garaiko printze eredugarriaren aztergaitzat, baina haren hondamendia ekarri zuen jokaera gaitzetsi zuen. Aldiz, benetako printze eredugarritzat Fernando Katolikoa zeukala esan izan da; haren izena beldurrez aipatzen du. "Helburuak bitartekoak justifikatzen ditu" esaerarekin egin da ezagun eta, gaur egun ere, esaera honi buruzko eztabaida politiko sakon asko egin ohi dira. Haatik, batzuek fama hori Napoleon Bonapartek bere Printzea liburuan egindako oharrei egozten diote.

Helburuak bitartekoak justifikatzen ditu

(...) alde handia dago nola bizi garen eta nola bizi beharko genukeen artean. Egiten ari denaren ordez, egin beharko lukeena egiten duena galbidera doa. Egoera guztietan zintzoa izan nahi duen pertsona ezinbestean galduko da, zintzoa ez den hainbeste jenderen artean. Beraz, botereari eutsi nahi dion printze orok zintzoa ez izaten ikasi behar du, eta beharraren arabera praktikatu (...) ez da gehiegi kezkatu behar bizioen doilorkerian erortzen bada, estatua salbatzeko erabiltzen baditu. Izan ere, arazoari zuzen erreparatzen badiogu, konturatuko gara, zenbaitetan, bertutea dirudienak galbidera garamatzala, eta bizioa ematen duenak, berriz, ongizatea eta segurtasuna dakartzala azkenean.

Kanpo estekak

• Datuak: Q131719
• Multimedia: Il Principe / Q131719