Quiriguá
| Quiriguá | |
|---|---|
 UNESCOren gizateriaren ondarea | |
 | |
| Kokapena | |
| Estatu burujabe |  Guatemala |
| Department of Guatemala | Izabal |
| Koordenatuak | 15°16′10″N 89°02′25″W / 15.269444444444°N 89.040277777778°W |
 | |
| Gizateriaren ondarea | |
| Irizpidea | (i), (ii) eta (iv) |
| Erreferentzia | 149 |
| Eskualdea[I] | Latinoamerika eta Karibea |
| Izen-ematea | 1981 (V. bilkura) |
| |
Quiriguá maia zibilizazioaren aztarnategi arkeologikoa da, Guatemalako ipar-ekialdeko Izabal departamenduan dagoena. Tamaina ertaineko aztarnategi bat da, gutxi gorabehera 3 km²-ko azalera duena, Motagua ibaiaren behealdean kokatua.[1] Hiri-estatuko zeremonia-gunea ibaiaren iparraldeko ertzetik kilometro batera dago.[2] 1981ean, UNESCOk Gizateriaren Ondare izendaturiko gune arkeologiko bat da. Monumentu handiak ditu, besteak beste, E Estela ospetsua. Estelaren ardatz osoak 10,6 metroko garaiera du, eta 65 tona inguruko pisua du. Amerikako kontinentean eta, ziurrenik, Mundu Berrian, harrizko monumentu independente handientzat hartzen dute.
Maien zibilizazioaren aro klasikoan (k.o. 200-900), Quiriguá merkataritza-bide garrantzitsu batzuen elkargunean zegoen. Lekua 200. urtetik aurrera okupatu zuten eta akropoliaren eraikuntza 550. urte inguruan hasi zen. VIII. mendean izugarrizko eraikuntzen gorakada hasi zen, klasiko ondoko goiztiar aroan (900-1200) berpizkunde txiki bat izan ezik, harik eta 850 urte inguruko eraikuntza-jarduera oro gelditu zen arte. Quiriguák hurbileko Copán hiriarekin bere estilo arkitektoniko eta eskultorikoa partekatzen du, eta hiri horren historia Quiriguárenarekin estu lotuta dago.[3]
Quiriguáren hedapen azkarra K'ak' Tiliw Chan Yopaat erregeak 738an Copánen aurka lortutako garaipen militarrari lotuta zegoen. Bere porrotaren ondoren, Uaxaclajuun Ub'aah K'awiil (edo "18 untxi") Copángo errege garrantzitsuena, harrapatu eta Quiriguáko Plaza Handian sakrifikatu zuten. Aurretik, Quiriguá Copánen menpeko estatua izan zen, baina, garaipen honen ondoren, independentzia lortu zuen.[4]
Quiriguáko zeremonia-arkitektura nahiko apala da, baina tokiaren garrantzia bere eskulturaren aberastasunean datza, Mundu Berrian eraikitako harrizko monumenturik altuenak barne.[5] Egun, herrialdeko leku turistikorik arrakastatsuenetariko bat da.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Ashmore 1980, 24 orr. .
- ↑ Miller 1999, 49 orr. .
- ↑ Looper 2003, 4–5,83 orr. .
- ↑ Coe 1999, 121 orr. .
Bibliografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- (Ingelesez) Ashmore, Wendy. (1980). The Classic Maya Settlement at Quirigua: Recent agricultural activities have helped reveal the extent of the buried settlement. University of Pennsylvania Museum of Archaeology and Anthropology.
- (Ingelesez) Coe, Michael D.. (1999). The Maya. in: Ancient peoples and places series. (6. argitaraldia) Londres / New York: Thames & Hudson ISBN 0-500-28066-5. OCLC .59432778.
- (Ingelesez) Looper, Matthew G.. (2003). Lightning Warrior: Maya Art and Kingship at Quirigua. in: Linda Schele series in Maya and pre-Columbian studies. Austin: University of Texas Press ISBN 0-292-70556-5. OCLC .52208614.
- Miller, Mary Ellen. (1999). Maya Art and Architecture. Londres /New York: Thames & Hudson ISBN 0-500-20327-X. OCLC .41659173.
- (Ingelesez) .
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
|
|
Gizateriaren Ondarea Guatemalan |
|
|---|---|---|
|
Artikulu hau arkeologiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |