Roshanara Begum

Roshanara Begum
	;
Bizitza
Jaiotza	Burhanpur (en) , 1617ko irailaren 3a
Heriotza	Delhi, 1671ko irailaren 11 (54 urte)
Hobiratze lekua	Tomb of Roshanara Begum (en)
Familia
Aita	Shah Jahan
Ama	Mumtaz Mahal
Anai-arrebak	ikusi Gauhar Ara Begum (en) ; Jahanara Begum; Shah Shuja (en) ; Aurangzeb; Dara Shikoh (en) ; Murad Bakhsh (en) ;
Leinua	Timuridoen dinastia
Jarduerak
Jarduerak	poeta eta idazlea
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	islama

Roshanara Begum, urduz شاهزادی روشن آرا بیگم , (Burhanpur, Mogol Inperioa, 1617ko irailaren 3a – Delhi, Mogol Inperioa, 1671ko irailaren 11) printzesa inperiala eta poeta izan zen, Shah Jahanen eta Mumtaz Mahal enperatrizaren alaba. Roshanara emakume argia izan zen, poeta trebea, eta bere Aurangzeb neba tronu inperialera igotzearen atzean egon zen burua izan zen. Hura hil zenean, Inperio mogoleko emakume ospetsuenetako bat zen.^[1]^[2]^[3]^[4]^[5]

Mogol Inperioko emakumeek aktiboki parte hartzen zuten bai haremgo politikan bai gorteko politikan.^[1]

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Familia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Roshanararen nebetatik, nagusiena, Dara Shikoh, Shah Jahanen seme gogokoena izan zen, eta itxuraz tronu inperialaren oinordekoa. Bigarren neba, Shah Shuja, Bengalako gobernadore menderakaitza izan zen, eta aitaren tronuaz jabetu nahi zuena. Aurangzeb, hirugarren semea, Dekango gobernadorea izan zen. Murad, seme gazteena, Gujarateko gobernadorea izan zen. Lan horretan, ahula eta eraginkortasunik gabea izan zenez, aitak kendu egin zion bere tituluetatik, eta haren ordez Dara Shikoh izendatu zuen. Ondorioz, Shah Jahanen eta haren seme-alaba gazteenen arteko familia-borroka piztu zen, eta aita zahartua tronutik kendu eta tronua eurenganatzea erabaki zuten. Boterea lortzeko borroka horretan, Dara Shikohek Jahanara Begum arreba zaharraren laguntza izan zuen. Roshanara, berriz, Aurangzeben alde egin zuen borroka.

Boterera igotzea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Roshanara boterea hartzen hasi zen, Aurangzeb hiltzeko konplot bat arrakastaz zapuztu zuenean. Konplot hori, Shah Jahan enperadorea zen aitak, eta Dara Shikoh neba nagusiak prestatu zuten. Historiaren arabera, Shah Jahanek gutun bat bidali zion Aurangzeb seme gazteari Delhi bisitatzeko, familia-krisia modu baketsuan konpontzeko. Egia esan, enperadoreak Aurangzeb harrapatu, kartzelaratu eta hil egin nahi zuen, hirugarren seme hori tronurako mehatxu larria zela uste zuen eta. Roshanarak aitaren intrigez jakin zuenean, mezu bat bidali zion Aurangzeb nebari, aitaren benetako asmoak azalduz eta Delhitik urrun egon zedin ohartaraziz.

Aurangzeb oso pozik agertu zen Roshanararekin, bere ohartarazpenarengatik. Oinordetza-gerra Aurangzeb-en alde egin zuenean, berehala bihurtu zen inperioko emakumerik boteretsuena. Dara Shikoh nebak hil egingo zuela uste zuen, oinordekotza-gerran izan zuen paperarengatik, Dara Shikoh neba zaharrak boterea izanez gero. Printzesak Aurangzebi behin eta berriz esan zion Dara Shikoh anaia zaharra hil zezala. Kondairak dioenez, Dara printzea Chandni Chowk-en bazarraren inguruan kateatuta desfilatu zuen, eta, geroago, burua moztu zioten. Orduan, Roshanarak nebaren buru odoleztatua urrezko turbante batean bildu eta kontu handiz aitari bidali zion, Aurangzeb-en eta bere opari gisa. Shah Jahanek ireki zuen paketea mahaian eserita zegoenean, eta hain eragin handia izan zuen, non bere seme gogokoenaren burua moztua ikusi eta konorterik gabe erori zen lurrera. Enperadorea eskas egon zen gorabehera gertatu eta egun askotara ere.

Roshanararen eta Jahanara ahizpa zaharraren arteko harremana zurrunbilotsua izan zen, eta jelosiak tindatu zuen, azken hori aitaren alaba kuttuna baitzen, zalantzarik gabe. Roshanarak garaipen garrantzitsu bat lortu zuen ahizparen aurka, Aurangzeb Jahanararekin haserre baitzegoen bere aita eta anaia zaharrari ondorengotza-gerran laguntzeagatik, eta Jahanara kargutik kendu zuen (eta, beraz, Inperioaren lehen dama) harem inperialeko buru gisa, eta haren ordez Roshanara jarri zuen.

Hala ere, Roshanara berehala zorigaiztokoa izan zen Aurangzeb enperadore berriaren aurrean. Orduan Inperioko lehen dama, ezkongabe egon behar zuen (Mogol printzesek debekatuta baitzuten ezkontzea),Roshanarak ordea, maitale asko izan zituen, eta haien maitasun-harreman batzuk berehala hasi ziren argitara ateratzen. Gainera, emakume-harema indarrez gobernatzen zuen, eta bere nebaren emazteen gorrotoa irabazi zuen malgutasunik ez izatearren. Urre gehiago eta gehiago pilatzeko irrikan zegoen, baita eskala handiko lurrak pilatzeko ere, eta, askotan, metodo ustelen bidez lortzen zituen. Jokabide horrek kexa ugari eragin zituen, baina ez zen inoiz epaitua izan, gortean oso jarrera ona zuen eta. Gainera, printzesak gaizki erabili zituen Aurangzebek emandako botereak, Decango goi-lautadan gudu-zelaira irten baino lehentxeago, bere finantza-helburuak lortzeko.

Haren etsaiek laster salatu zituzten enperadorearen aurrean egindako moral txikiko ekintzak. Aurangzeb musulman zorrotza zenez, botere guztiak kendu zizkion, gortetik bota egin zuen eta kartzelan egotera behartu zuen, Delhiko kanpoaldean jauregi-lorategian bizitza erretiratu eta errukitsua bizitzeko eskatuz. Roshanara enperadore berriarentzako oztopo bihurtu zen.^[6]

Heriotza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Roshanara desegiteko aukera 1671. urtearen amaieran aurkeztu zen, Aurangzebek bere jauregiko lorategian beste maitale sekretu batekin aurkitu zuenean. Gorabehera horrek haserretu egin zuen enperadorea, eta printzesaren amaiera sortu zuen. Maitalea eta biak pozoituta agertu ziren. Oraindik ez dago argi nork pozoitu zuen edo maitaleek beren buruaz beste egin zuten. Beste batzuek uste dute pozoitze hori Aurangzeb-ek agindu zuela. Hala ere, historialari batzuek uste dute ikuspegi hori ez dela oso balizkoa, enperadoreak harekiko nolabaiteko partzialtasuna erakutsi baitzuen zenbait kasutan. 54 urte zituela hil zen. Aurangzeb-ek Roshanara Bagh-en lurperatu zuen, Roshanarak berak diseinatutako eta finantzatutako lorategi batean.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ ^a ^b (Gaztelaniaz) Mishra, Patit Paban. «Las mujeres de la realeza en el Imperio mogol» Enciclopedia de la Historia del Mundo (Noiz kontsultatua: 2024-06-09).
↑ Labaka Etxeberria, Ainitze; Zubeldia Etxebarria, Josune; Ugartemendia Yerobi, Maider; Elordi Guenaga, Udane; Zinkunegi Zubizarreta, Nagore; Pereda Goikoetxea, Beatriz. (2021-06-08). «EAEko emakumeek modu larrian ospitaleratzeko aukera handiagoa zuten zenbait bihotz-hodietako gaixotasunen kasuan 2016-2018 urteen artean» IV. Ikergazte. Nazioarteko ikerketa euskaraz. Kongresuko artikulu bilduma. Osasun Zientziak (UEU arg) doi:10.26876/ikergazte.iv.04.16. (Noiz kontsultatua: 2024-06-09).
↑ (Ingelesez) «The Life of a Mogul Princess Jahanara Begum: Daughter o…» Goodreads (Noiz kontsultatua: 2024-06-09).
↑ (Gaztelaniaz) Cartwright, Mark. «Mujeres del Imperio mongol» Enciclopedia de la Historia del Mundo (Noiz kontsultatua: 2024-06-09).
↑ (Ingelesez) Giria, Prayash. «Tomb of Roshanara Begum» World History Encyclopedia (Noiz kontsultatua: 2024-06-09).
↑ (Ingelesez) Mamgain, Asheesh. «Roshanara Begum, the lady who decided the destiny of Hindustan» www.cityspidey.com (Noiz kontsultatua: 2024-06-09).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q7368827

[:0-1] (Gaztelaniaz) Mishra, Patit Paban. «Las mujeres de la realeza en el Imperio mogol» Enciclopedia de la Historia del Mundo (Noiz kontsultatua: 2024-06-09).

[2] Labaka Etxeberria, Ainitze; Zubeldia Etxebarria, Josune; Ugartemendia Yerobi, Maider; Elordi Guenaga, Udane; Zinkunegi Zubizarreta, Nagore; Pereda Goikoetxea, Beatriz. (2021-06-08). «EAEko emakumeek modu larrian ospitaleratzeko aukera handiagoa zuten zenbait bihotz-hodietako gaixotasunen kasuan 2016-2018 urteen artean» IV. Ikergazte. Nazioarteko ikerketa euskaraz. Kongresuko artikulu bilduma. Osasun Zientziak (UEU arg) doi:10.26876/ikergazte.iv.04.16. (Noiz kontsultatua: 2024-06-09).

[3] (Ingelesez) «The Life of a Mogul Princess Jahanara Begum: Daughter o…» Goodreads (Noiz kontsultatua: 2024-06-09).

[4] (Gaztelaniaz) Cartwright, Mark. «Mujeres del Imperio mongol» Enciclopedia de la Historia del Mundo (Noiz kontsultatua: 2024-06-09).

[5] (Ingelesez) Giria, Prayash. «Tomb of Roshanara Begum» World History Encyclopedia (Noiz kontsultatua: 2024-06-09).

[6] (Ingelesez) Mamgain, Asheesh. «Roshanara Begum, the lady who decided the destiny of Hindustan» www.cityspidey.com (Noiz kontsultatua: 2024-06-09).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]