San Esteban baseliza (Morga)

San Esteban baseliza (Morga)
	Eraikitako euskal ondasun nabarmena
	Kostaldeko Donejakue bidea
	Irudi gehiago
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Probintzia	Bizkaia
Herria	Morga
Koordenatuak	43°17′57″N 2°44′19″W / 43.299096°N 2.738594°W
Historia eta erabilera
Eraikuntza	XV. mendea
Suntsiketa	1961
Berreraikuntza	1992
Ondarea
EJren ondarea	2

San Esteban baseliza Morgako Gerekiz gainean dagoen XV. mendeko baseliza bat da^[1], Bizkaiko zaharrenetakotzat hartu izan da.

Ezaugarriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Oinplano angeluzuzena du 8,50 x 8,45 metrokoa, ageriko harlangaitzezko hormak, harlanduzko izkinak eta bi isurkiko estalkia. Perimetroko aleroia, sarrera bakarraren gainean apur bat zabalduta dago. Arku zorrotzeko atea eta leiho dinteldua ditu hego-mendebaldean^[2].

Ate nagusiaren gainean, bi hilarri erromatar berantiar ikus ditzakegu; jatorrizkoak Arkeologi Museoan daude (Bizkaiko Arkeologia Museoa) eta elizan erreplikak daude^[3]. Dirudienez, hilarri bi dira, hildakoen omenez egindako inskripzioekin. Lehenengoa, laukizuzena eta erdian horma-hobi txiki bat duena, Severianak bere senarrari eskainitako hilarri gisa interpretatzen da, Salvicalo Certimio ([se] VERINIA Co/[ni] VGI SVO SALV [ica]/lo CERTIMIO, "Severianak Salvicalo Certimiori eskaini zion oroigarri hau, bere senarrari". Bigarren hilarria, bere forman sinpleagoa, Semproniaren omenez bere senar Terenciok eskainia dago (ter [ENTIUS] SEMPRONIE/CONIVGI SUE/POSVET/memoria [m]/Cons [ULATV] CCCC, "Terenciok Semproniari, bere emaztea, memoria hau jarri zuen kontsularen aroaren 400 urtean" = 362. urtea)^[4].

Egiaztatutako antzinatasun horren ondorioz, San Esteban eliza Bizkaiko parrokiarik zaharrenetakotzat hartu izan da, nahiz eta geroago baseliza izatera mugatuta geratu. Baina, edonola ere, eraikina, Erdi Aroaren amaieran berregina izan zen, bere antzinako sarrera arkua ikusita, apur bat zorrotza, eta, berriz ere, 1770ean. 1961eko apirilaren 5ean sute batek suntsitua, bere harresietara murriztua utzi zuena, 1992an berreraikia izan zen. Tenpluaren egitura sinplea da, harrizko hormak eta egurrezko egituraren gainean teilatua da^[4].

Barrualdea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aldarearen gainean, 1992an egurrez landutako San Estebanen irudi moderno bat dago, baselizaren azken zaharberritzearekin batera egin zena. Santua belauniko irudikatzen da, bere eskuineko eskuan odoleztatutako harri bat daramana, bere martirioari erreferentzia eginez. Haren ondoan, barrokoak diruditen bi putti edo aingerutxo txiki, XVIII. mendekoak, izango dira sutetik salbatu ziren bakarrak^[4].

Santua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

San Esteban lehen martiri kristautzat hartzen da. I. mendearen hasieran bizi izan zen, eta apostoluek izendatutako diakonoetako bat izan zen. Eliza juduaren jarrerarekin eta Jerusalemgo tenpluari ematen zitzaion erabilera merkantilistarekin kritiko, fariseuek biraoa egitea leporatu zioten, eta harrika hiltzera kondenatu zuten. Martirioan zehar, Estebanek barkamena eskatu zuen harrikatzen zutenentzat.

Gizon gazte bat bezala irudikatzen da, oraindik bizarrik gabea, diakonoz jantzia, geruza labur batekin, dalmatikoa deritzona, bi aldeetatik irekia eta ukondoraino mahukak dituena. Eskuarki, esku batean harri bat darama, martirizatua izan zen moduari erreferentzia eginez, eta bestean palmondo orri bat, Antzinarotik lortutako garaipenaren ikurra, heriotzaren gainean lortutako garaipena irudikatzen duen martiri santuen ezaugarria.