Schomburgk Lerroa

Schomburgk lerroa (Gorria) eta Venezuelaren erreklamazioak (Berdea) erakusten dituen 1840ko mapa britainiarra

Schomburgk Lerroa (ingelesez: Schomburgk Line) XIX. mendean Venezuelaren eta Guyana Britainiarraren (gaur egun Guyana) arteko lurralde-gatazkaren erdian planteatu zen muga-lerro proposamenaren izena da. Robert Hermann Schomburgk (1804-1865) esploratzaile eta naturalistaren omenez darama izena. Schomburg Alemanian jaio zen, baina britainiarren zerbitzura zegoen.

1841ean, Royal Geographical Societyren babespean, Schomburgk Britainia Handiaren esku zegoen Guyana Kolonia ingelesera bidali zuten, Venezuela eta Guyana Nederlandarraren (gaur egun Surinam) arteko mugak zehazteko. Izan ere, Erresuma Batuak, 1814ko itun anglo-nederlandarraren bidez, Guyana Britainiarraren jabetza hartu zuenean (Esequibo, Demerara eta Berbiceko koloniak izenarekin ezagutzen zena), Herbehereek ez zuten definitu mendebaldeko muga Venezuelarekin. Horren ondorioz, azterketa bat egin zen, Schomburgk lerroa, hain zuzen. Muga horrek 30.000 milia karratu ematen zizkion (80.000 km ² gehiago) Guayana Britainiarrari.

Oro har, mugako eztabaida XVI. mendekoa da, britainiarrak, holandarrak eta espainiarrak Hego Amerikako zati horretan aurkariak zirenean. Hala ere, hasieran, muga zehatz bat finkatzea ez zen lehentasun bat potentzia kolonialentzat, lurralde horretan garapen txikia baitzen. 1841ean hasi zen gatazka, Venezuelako Gobernuak euren lurraldearen inbasio britainiarra salatu zutenean. Venezuelak Erresuma Batuak salatu zuen, bere lurraldearen 30.000 milia karratu legez kanpo hartu zituztela esanez. Venezuelak zioenez, euren ekialdeko muga Esequibo ibaian zegoen, Uti possidetis iure printzipioa aldarrikatuz. Lurraldean urrea aurkitu zutenean, Erresuma Batua bere lurraldea zabaltzen saiatu zen, Schomburgk lerroaren mendebaldean 33.000 milia karratu gehiago eskatuz.

1841ean, Robert Schomburgkek muga-lerro bat egin zuen Moruca ibaitik Esequiboraino, 4.290 km²-koa. Gero, bigarren lerro bat egin zuen, Iparra-Hegoa izenekoa, Amacuroren bokaletik hasita eta Roraima mendira artekoa, 141.930 km² gutxi gorabehera. Britainiar kolonoak Esequiboko ezkerraldetik haratago doazen lurraldeetara migratzeak Venezuelaren lehen erreklamazioa eragin zuen Britainia Handiaren aurrean.

1876an, Venezuelak Erresuma Batuarekin zituen harreman diplomatikoak hautsi zituen, eta Ameriketako Estatu Batuei eztabaida arbitratzeko deia egin zien, Monroe doktrina justifikazio gisa aipatuz. 19 urtez Estatu Batuek beren kezka adierazi zuten, baina praktikan oso gutxi egin zuten egoera konpontzeko.

1895ean, AEBko estatu-idazkaria zen Richard Olneyk gutun bat bidali zion Britainia Handiko lehen ministro Lord Salisburyri, britainiarrei mugari buruzko eztabaida arbitrajera aurkezteko eskatuz, Monroe doktrina justifikazio gisa erabiliz. Salisburyk alegatu zuen Monroe doktrina ez zela baliozkoa nazioarteko zuzenbidearen arabera. 1895eko abenduan, Estatu Batuetako Grover Cleveland presidenteak Kongresuari baimena eskatu zion Muga Batzorde bat izendatzeko, eta batzordearen ondorengo aurkikuntzak "bide guztietatik" aplikatuko zirela. Erresuma Batuak beste kezka asko zituen bere inperioan zehar, eta ez zuen inolako gatazkarik nahi Amerikan. Horrela, Salisburyk onartu zuen AEBren Muga Batzorde hori eratzea. 1899an, azkenik, Parisen arbitraje epaimahai bat eratu zen, eta bi alderdiek onartu beharko lukete auzia ebazteko modu gisa. 1899ko urriaren 3ko Parisko Arbitrajeko Laudoaren arabera, mugak Schomburgkek 1835ean proposatu zuen lerroari jarraitu behar zion. Venezuelak historikoki salatu izan du erabakia, ustez gaizki jokatu zuen Errusiako kide bat zela eta. Gainera, Venezuelak ez zuen parte hartu arbitrajean, britainiarrak, estatubatuarrak eta beste atzerritar batzuk bakarrik.

Guayana Britainiarraren eta Brasilen arteko hegoaldeko mugarekin zerikusia duen gai batean (Pirara Auzia), Víktor Emanuel III.a Italiako erregeak 1904an egindako arbitrajearen ondoren ebatziko zen, Schomburgkek egindako ikerketan oinarritua.

Kanpo estekak

• Datuak: Q9301669